Milyarder çiftin Facebook servetini bağışlama planı
Cari Tuna, kocası ve Facebook’un kurucu ortaklarından biri olan Dustin Moskovitz ile birlikte dünyanın en cömert hayırseverlerinden biri. Tuna, yapay zekayı nükleer enerjiye benzetiyor. İlk kazalar nükleer enerjinin ABD’de “fiilen yok denecek kadar sıkı şekilde düzenlenmesine” ve sektörün uzun yıllar duraksamasına yol açtığını söylüyor. Tuna’ya göre eğer o dönemde daha düşünceli bir düzenleme olsaydı bu kazalar önlenebilir, daha fazla yeniliğe alan açılabilir ve iklim değişikliğini azaltma yönünde daha fazla ilerleme sağlanabilirdi.
Tuna, “Yapay zekayı daha yetenekli hale getirmek için yüz milyarlarca dolar harcanıyor; teknolojiyi olabildiğince hızlı geliştirme yönünde muazzam bir rekabet baskısı var. Ama riskleri yönetmek için şirketler ve ülkeler arasında koordinasyon gerekiyor. Yapay zeka gelişiminin hızı arttıkça, toplumun ve kurumların buna ayak uydurmasının zor olabileceğini düşünüyoruz” dedi.
İşte bu noktada hayırseverlik devreye girebilir. On yıl önce, o dönem genç olan çift (Tuna şu anda 40, Moskovitz 41 yaşında) yapay zeka riskini azaltmak için Future of Life Institute’a bir milyon dolar bağışlanmasına yardımcı oldu. Ardından vakıfları aracılığıyla 2017’de OpenAI’ın kar amacı gütmeyen kuruluşuna 30 milyon dolar aktardılar ve Moskovitz, 2021’de Anthropic’in 124 milyon dolarlık yatırım turuna katıldı. O dönemde her iki laboratuvar da yapay zeka güvenliğine odaklanmayı savunuyordu. Ne çiftin ne de vakıflarının OpenAI’da hissesi bulunuyor. Anthropic’teki hisseleri (yaklaşık 500 milyon dolar değerinde) 2025 başlarında kar amacı gütmeyen bir araca devredildi, böylece elde edilecek “önemli bir finansal getiriyi” tekrar hayır işlerine yatırabileceklerini ve “çıkar çatışması algısını ortadan kaldırabileceklerini” söylüyor.
Dünyanın yapay zekayı benimseme biçimi değişti
Yapay zekaya erken odaklanmaları, bu güçlü teknoloji çiftinin “etkili fedakarlık” felsefesini benimsemelerinden kaynaklanıyor. Gerçi Tuna “etiketten çok fikirleri vurgulamayı” tercih ediyor. Hareket, şu anda hapse girmiş olan kripto milyarderi Sam Bankman-Fried ile bağları nedeniyle istenmeyen bir şekilde dikkat çekti ancak özünde kanıt ve mantığı kullanarak başkalarına yardım etmenin en etkili yollarını belirlemeyi amaçlıyor.
Bugün dünyanın yapay zekayı benimseme biçimi çok değişti; dev teknoloji şirketleri, usta yatırımcılar ve hükümetler arasında her gün dev anlaşmalar yapılıyor. Ancak Tuna ve Moskovitz hedeflerinden sapmış değil. Genellikle OpenAI ve Anthropic gibi kurumların çalışmalarını araştırma, politika savunuculuğu ve hatta lobi faaliyetleri aracılığıyla şekillendirmeye çalışıyorlar.
Dört milyar dolardan fazla bağış yaptılar
Çiftin kanıta dayalı bağış yaklaşımı yalnızca yapay zeka ile sınırlı değil. Aslında şimdiye kadarki en büyük bağış payı, maliyet-etkin küresel sağlık müdahalelerine gitti (sıtma, A vitamini eksikliği ve temiz su dahil). Tuna ve Moskovitz, servetlerinin büyük çoğunluğunu mümkün olduğunca hızlı şekilde bağışlamak istediklerini söylüyorlar; ancak bu zorlayıcı bir hedef çünkü servetleri sürekli artıyor. Şimdiye kadar 4 milyar dolardan fazla bağış yaptılar; bunun 600 milyon dolardan fazlası 2025 mali yılında gerçekleşti. Moskovitz’in kişisel serveti 11 milyar dolar civarında, ayrıca 10 milyar doları aşkın bir meblağ özel vakıfları Good Ventures Foundation’da bulunuyor; ayrıca bağış fonlarında da ek varlıklar mevcut.
Moskovitz parayı kazanırken, Tuna onu dağıtmakla meşgul. Tuna 2011’den beri çiftin hayırseverlik çalışmalarına öncülük ediyor; Moskovitz bu sırada ikinci girişimi Asana’yı büyüttü. Moskovitz, mayıs ayında CEO’luktan ayrıldı; bundan sonra ne yapacağı henüz belli değil. Çiftin bağışlarının çoğu Good Ventures Foundation ve bağışçı danışmanlı fonlar aracılığıyla akıyor; tüm hibeler, Tuna’nın 2017’de GiveWell’den ayırarak başkanlığını üstlendiği Open Philanthropy tarafından öneriliyor.
Bağışçı sayısını artırmaya çalışıyorlar
Tuna şimdi daha fazla bağışçının katılmasını ve Open Philanthropy’yi yalnızca kendi vakıfları değil, çoklu bağışçılı bir yapıya dönüştürmeyi hedefliyor. Bu yıl Open Philanthropy’nin bağışlarının 200 milyon dolardan fazlası, Stripe kurucu ortağı Patrick Collison ve Google kurucu ortağı Larry Page’in eşi Lucy Southworth gibi milyarderlerden geldi.
Tuna ve Moskovitz’inküresel sağlık bağışlarından en fazla yararlananlar arasında Malaria Consortium (toplam 307 milyon dolar), Evidence Action (parazit tedavisi, temiz su ve diğer müdahaleler için 206 milyon dolar) ve Helen Keller Intl (çoğunlukla A vitamini takviye programları için 103 milyon dolar) bulunuyor.
Malaria Consortium CEO’su James Tibenderana, Open Philanthropy’nin yaklaşımını farklı kılanın veri, kanıt ve şeffaflık olduğunu söylüyor. Tibenderana, “Bizden istedikleri veri miktarı muazzamdı. Müdahalenin maliyet-etkin olması gerekiyor” diyor. Benzer şekilde, Evidence Action’ın büyüme direktörü Danielle Bayer, Open Philanthropy’nin taahhüt öncesinde onlarca saatlik araştırma ve uzman görüşmesi yaptığını söylüyor. Yine de Bangladeş’teki mevsimlik göç programı gibi bazı projeler başarısız oluyor ve kapatılıyor.
