Çift CEO modelini tercih eden şirketler
Nihayet kenara çekilme zamanının geldiğine ikna olan şirket kurucuları, genellikle yerlerini doldurmak için bir değil iki kişiye ihtiyaç olduğuna karar veriyor. Spotify’ın kurucusu Daniel Ek, görevini iki CEO’ya devreden son girişimci oldu. Müzik platformu salı günü yaptığı açıklamada, eş başkanlar Alex Norström ve Gustav Söderström’ün 1 Ocak’ta birlikte CEO’luk görevine getirileceğini duyurdu. Oracle’ın kurucusu Larry Ellison da 11 yıl içinde ikinci kez iki CEO’lu bir yapıya geçti. Comcast de 1963 yılında babası tarafından kurulan medya şirketinin uzun süredir lideri olan Brian Roberts’a bir eş CEO atadı. Bazı yönetim kurulları, zorlu bu görev için tamamlayıcı beceriler getirebilecekleri düşüncesiyle “iki elin sesi var” fikrini benimsiyor. Bu yaklaşım hala nadir olsa da özellikle girişimcilerin yetkiyi devrettiği durumlarda popülerleşti. Bu yıl Russell 3000 endeksindeki 33 şirketten eş CEO’larla yönetilenlerin üçte ikisinde kurucu ya da kurucuların yer aldığı görüldü.
Harvard Business School’da girişimci CEO’ların liderlik geçişlerini inceleyen Profesör Ranjay Gulati, bazı kurucuların “Ben vazgeçilmezim ve bebeğimi (şirketimi) tek bir kişiye teslim etmek istemiyorum” diye düşündüklerini söylüyor. Diğer kurucular ise en baştan beri biriktirdikleri sorumlulukları devralmak için birden fazla kişiye ihtiyaç olduğunu düşünüyor. Kurucuların aslında bir tür önlem aldığını ifade eden Gulati, "Tüm yumurtaları tek sepete koymayalım’ diyorlar" dedi.
Başarılı örnekler var
Bazı çarpıcı anlaşmazlıklara rağmen, bazı güçlü ikililer uzun vadeli başarı elde edebildi. Genelde görev paylaşımı net olduğunda birlikte uyum içinde liderlik ediyorlar. Örneğin Joseph Bae ve Scott Nuttall, özel sermaye devi KKR’yi 2021’den bu yana birlikte yönetiyor. Kurucular Henry Kravis ve George Roberts, o dönemde eş yönetici başkanlar olmuştu. Netflix ise son beş yıldır sürekli iki CEO modeliyle çalıştı. İlk olarak kurucu Reed Hastings, yetkiyi Ted Sarandos ile paylaşmıştı. 2023’te ise COO Greg Peters, Sarandos’a katılarak CEO’luk görevini devraldı. Kurumsal yönetim uzmanlarına göre bu yapı, her iki yöneticinin de farklı deneyim ve uzmanlık getirmesi sayesinde başarılı oldu. Peters, veriyi yorumlama konusunda bir ürün uzmanı olarak bilinirken; Hollywood’un önde gelen isimlerinden Sarandos, içerik geliştirme konusunda bir deha olarak görülüyor.
Ancak bu yapı genellikle en başta bir güç mücadelesi yaratır ve birçok şirket kısa süre içinde bu modeli terk eder. Salesforce, son yıllarda iki kez eş CEO denemesi yapmış ancak sonuçta kurucu Marc Benioff yalnız liderliğe dönmüştü. Alman yazılım devi SAP ise pandemi sırasında altı aydan kısa süren eş CEO modelinden vazgeçmişti; CEO Christian Klein o zamandan beri şirketi tek başına yönetiyor. Kurumsal danışmanlık firması Group 360 Consulting’in başkanı ve CEO’su Raheela Anwar, “İki kişiyi bir kişi gibi çalışmaya zorladığınızda genelde bu sistem yürümez” diyor
Deneyen şirket sayısı az
Bu modeli deneyen şirket sayısı çok az. Son yıllarda Russell 3000 endeksindeki şirketlerin yalnızca yüzde 1,2’si eş CEO modeline sahipti. Bu veriler Wall Street Journal için yapılan bir analizde, ücret verileri firması Equilar tarafından ortaya kondu. Ayrıca bu tür düzenlemeler genelde uzun ömürlü olmuyor. Equilar’a göre Russell 3000’deki mevcut şirketlerde eş CEO’lar ortalama 2,6 yıldır görevdeyken, tek başına CEO’lar ortalama 5,6 yıldır görevde. Equilar araştırma direktörü Courtney Yu, eş CEO’luk modelininin uzun olduğu durumlada genellikle bu kişilerin kurucu ortaklar ya da akraba olduklarını söyledi.
Yine de başka bir analiz, iki liderin hissedarlar için tek bir lidere göre daha iyi olabileceğini öne sürüyor. 2022’de Harvard Business Review’da yayımlanan bir çalışma, 87 eş CEO’lu şirketi yaklaşık 2 bin 200 global şirketle karşılaştırdı. Eş CEO’larla yönetilen şirketlerin çoğu, ilgili endeksleri geride bıraktı. Ortalama yıllık toplam hissedar getirisi yüzde 9,5 iken, endekslerde bu oran yüzde 6,9 oldu. Çalışmanın ortak yazarı ve yönetim danışmanlığı firması Feigen Advisors’ın CEO’su Marc Feigen, "Bu bir iş paylaşımı değil, kapasiteyi ikiye katlama" diyor.
