Trump'ın gecikmeli kararı İran ve İsrail için ne anlama geliyor?
Yabancı çatışmalar söz konusu olduğunda, Trump’ın iki farklı yüzü ortaya çıkıyor. 2016’daki başkanlık kampanyasında izolasyonist bir tutum sergileyen Trump, başkan olduğunda Afganistan’dan çekilme sürecini başlatmış, 2019’da ise İran’a yapılacak bir hava saldırısını dakikalar kala iptal etmişti. Ancak 2020’nin başında İran’ın üst düzey güvenlik yetkilisini öldüren insansız hava aracı saldırısına da onay veren yine kendisiydi.
Geçtiğimiz günlerde Trump, İsrail’in İran’a saldırısıyla başlayan yeni çatışma dalgasına nasıl yaklaşacağına karar vermek için kendine iki haftalık bir süre tanıdı. Bu bekleme kararı hem diplomatik seçenekleri değerlendirme hem de siyasi riskleri azaltma amacı taşıyor. Ancak bu bekleyişin İsrailli ve İranlı siviller açısından ağır sonuçları oluyor.
Sivil halk korku içinde yaşıyor
İki ülkenin de şehirlerinde korku hâkim. İsrail'de siviller sık sık sığınaklara koşmak zorunda kalıyor İran füzeleri sivil bölgeleri hedef alıyor. En az iki düzine İsrailli hayatını kaybetti. İran’da ise sığınak altyapısının yetersizliği nedeniyle ölü sayısı 200’ü geçti. Başkent Tahran’dan kaçan siviller, internet kesintileri ve trafik nedeniyle büyük zorluklar yaşıyor.
Diplomasi için verilen sürenin gerekçesi
Trump’ın iki haftalık diplomasi kararı, ABD’nin savaşa doğrudan katılmadan bir çözüm bulmasını hedefliyor. Eğer ABD, İran’ın yer altındaki nükleer tesisi Fordo’ya saldırırsa bu İran’ın ABD üsleri ve çıkarlarına karşı sert karşılık vermesine yol açabilir. Bu da Hürmüz Boğazı’nın kapatılması ve geniş çaplı bir savaşa doğru bir tırmanma riski doğurur.
Beklemenin riskleri
Ancak bekleme kararı, savaşın daha da uzamasına ve sivillerin daha fazla zarar görmesine yol açabilir. İsrail, ABD müdahalesi olmadan İran’a saldırmaya devam edebilir; aynı şekilde İran da karşılık verir. Bu durum, çatışmanın süreklilik kazanmasına neden olabilir. Ayrıca savaşın uzaması, İsrail’in hava savunma sistemleri ve ekonomisi üzerinde ciddi baskılar yaratıyor.
İsrail’de beklenti ve belirsizlik
Başlangıçta İsrailli liderler Trump’ın ABD’yi çatışmaya dahil edeceğine dair umutluydu. Ancak Trump’ın kararsız tavrı bu beklentiyi zayıflatıyor. Şu anda İsrail, tek başına daha sınırlı bir operasyon seçeneğini değerlendiriyor. Örneğin, Fordo tesisine sınırlı füze saldırıları veya sabotaj operasyonları gündeme gelebilir. Yine de bu tür seçeneklerin sınırlı etkisi olacağı belirtiliyor.
İran’ın hamle alanı genişledi mi?
Trump’ın bekleme süresi, İran’a masaya oturmak ve ABD’nin doğrudan müdahalesini önleyecek bir uzlaşma zemini aramak için zaman tanıyor. Ancak şu ana kadar İran’dan gelen açıklamalar, geri adım atmaya niyetleri olmadığını gösteriyor. İran hükümeti baskıya boyun eğmeyeceklerini ve kararlılıkla karşılık vereceklerini belirtti.
Trump iç siyasete odaklı
Trump, dış politika açısından tarihi bir kararla karşı karşıya olsa da kamuoyunda daha çok iç siyasi rakiplerine odaklanmış durumda. Sosyal medya paylaşımlarında eski Başkan Joe Biden’ı eleştiren Trump, göç politikalarını ve 2020 seçimleriyle ilgili iddialarını yineledi. Bu durum, dış politikadaki tereddüdünü daha da belirgin hale getiriyor.
