Vantilatörle uyumanın etkileri: Bilim ne diyor?

Yatak odasındaki serin esinti ve sürekli uğultu, bilimsel araştırmalara göre bazı insanların daha iyi uyumasına yardımcı olabilir. Uyku uzmanlarına göre vantilatörler birkaç nedenle daha iyi uyumanızı sağlayabilir: Sizi serinletir ve yatıştırıcı bir gürültü oluştururlar. Ancak bu her durumda işe yarayan tek tip bir çözüm değildir; etkisi ortam sıcaklığına, vantilatör tipine ve kişinin bazı sağlık durumlarına bağlı olarak değişebilir.

Vantilatörler odanın sıcaklığını düşüremez ancak sizi serinletebilecek bir hava akımı oluşturabilirler. ABD Enerji Bakanlığı’nın belirttiğine göre vantilatörler odaları değil insanları serinletir. Bu etki özellikle gece boyunca vücut sıcaklığı yüksek seyreden kişiler için faydalı olabilir. Ancak dikkat edilmesi gereken hususlar da var:

Sıcaklık sınırı: Vantilatörler, iç mekan sıcaklığı 32°C’nin  altındayken en iyi sonucu verir. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri’ne göre bu sıcaklığın üstündeyken, vantilatörler vücut sıcaklığını daha da artırabilir.

Vantilatör tipi önemli: Tavan vantilatörleri ve salınımlı (sağa-sola dönen) vantilatörler, rüzgar serinliği etkisi yaratmak için hava dolaşımını iyi sağlar. Ancak bazı dezavantajları da vardır. Arka plandaki o ince gürültüyü isteyenler için tavan vantilatörleri genellikle çok sessizdir. Salınımlı vantilatörler ise Stanford Üniversitesi Psikiyatri ve Davranış Bilimleri Klinik Profesörü Norah Simpson’a göre hava akımı ve ses düzeyinde dalgalanmalara neden olarak uykuyu bölebilir.

Vantilatörü nasıl kullandığınız da önemli: Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi sözcüsü John Saito’ya göre nefes alırken dışarı verdiğimiz karbondioksit, özellikle havalandırması yetersiz odalarda birikebilir. Saito, “Vantilatörün doğrudan üzerinize üflemesi serinlemek için iyidir ama havasız bir odadaysanız, vantilatörün odadaki karbondioksiti dışarı atması gerekir. Bu nedenle vantilatörü açık bir kapı ya da pencereye doğru konumlandırmalısınız” diyor.

Ayrıca, kutu vantilatörleri gibi sabit bir uğultu sağlayan cihazlar ya da gürültü makineleri arka plandaki düşük düzeydeki ses değişimlerini maskeleyerek, bu seslerin sizi uyandırmasını engelleyebilir. Stanford Tıp Fakültesi Uyku Sağlığı ve Uykusuzluk Programı’nın yardımcı direktörü olan Simpson, bu özelliğin hafif uykusu olanlar veya gürültülü bir çevrede yaşayanlar için özellikle faydalı olabileceğini söylüyor.

New York’taki bir uyku kliniğinden 10 yetişkinle yapılan küçük bir çalışmaya göre beyaz gürültü uykuyu iyileştirebiliyor. Ancak konuyla ilgili sistematik bir inceleme, bu konuda ikna edici kanıt bulamamış. Kulaklarda çınlama (tinnitus) gibi işitsel sorunları olan kişiler için ise beyaz gürültü bu sesi daha az fark edilir ve göz ardı edilebilir hale getirebilir. Cleveland Clinic Uyku Bozuklukları Merkezi’nde Davranışsal Uyku Tıbbı Direktörü Michelle Drerup, “özellikle uykuya geçmeye çalışırken bu durum çok yardımcı olabilir” diyor.

Ancak uzmanlara göre vantilatörler insomnia veya uyku apnesi gibi uyku bozukluklarının tedavisinde yardımcı olamaz ve doktor tarafından önerilen tedavilerin yerine geçmemelidir. Simpson ayrıca, sürekli vantilatör kullanımının bazı insanlarda alışkanlık yaratabileceğini ve bir süre sonra vantilatör olmadan uyuyamaz hale gelebileceklerini söylüyor.

Herkes için uygun değil

Vantilatörler bazı kişilerin daha iyi uyumasına yardımcı olabilirken, bazıları için kullanımı uygun ya da rahat olmayabilir. Alerjisi, astımı ya da kuru göz rahatsızlığı olanlar vantilatörleri düzenli kullanamayabilir, çünkü vantilatörler toz ve alerjenleri havaya karıştırabilir. Saito ayrıca hava akımının bazı insanların sinir sistemlerini rahatsız edebileceğini de ekledi. 

Size uygun bir vantilatör seçin: Simpson, "Vücut sıcaklığınız yüksekse ve hafif uykulu biriyseniz, sabit bir uğultu sunan ama salınım yapmayan kutu vantilatörleri tercih edebilirsiniz" dedi. .

Zamanlayıcı kullanın: Alerjiniz ya da göz kuruluğunuz varsa ya da vantilatörün bütün gece açık kalmasını istemiyorsanız, zaman ayarlı bir model seçin ki belirli bir süreden sonra otomatik kapanabilsin.

Beyaz gürültü makinesi ya da uygulaması kullanın: Eğer sadece yatıştırıcı uğultuyu istiyorsanız ama hava akımına ihtiyacınız yoksa, bir beyaz gürültü makinesi alabilir ya da telefonunuza bu amaçla bir uygulama indirebilirsiniz.