Silikon Vadisi savaşa giriyor
ABD’de haziran ayında Virginia’daki Arlington’daki Joint Base Myer‑Henderson Hall’da düzenlenen bir törende, Meta, OpenAI ve Palantir’den dört mevcut ve eski yönetici sahneye çıkarak Amerika Birleşik Devletleri’ni destekleme ve savunma yemini ettiler. ABD Ordusu, bu yöneticiler için teknik inovasyon birimi kurmuş ve onlar da asker üniforması ve botlarıyla hazır bulunuyordu. Törende, bu yeni birimde (Detachment 201) üsteğmen albay olarak atandılar; bu birim, potansiyel muharebe için orduya yeni teknolojiler konusunda danışmanlık yapacak. Amerika Birleşik Devletleri Kara Kuvvetleri Bakanı Daniel Driscoll, “Onların iyi olduğu konulara gerçekten çok ihtiyacımız var. Buraya gelerek bizimle bunu inşa etmeye çalışmak için aldıkları risk karşısında minnettar olmamız hafif kalır” dedi.
Askeri yapı sadece Silikon Vadisi şirketlerini çekmekle kalmadı. Donald Trump dönemiyle birlikte, bu firmalar başarılı şekilde işlere dahil edilmeye başlandı. Son iki yılda, bir zamanlar silah ve savaşa dahil olmaktan tamamen kaçınan Silikon Vadisi liderleri ve yatırımcıları, askeri endüstri kompleksine tamamen dahil oldular. Meta, Google ve OpenAI, bir zamanlar kurumsal politikalarında yapay zekanın silahlarda kullanılmasını yasaklayan ifadeler yer alıyorken şimdi bu ibareleri kaldırdı. OpenAI anti‑drone teknolojisi geliştirirken, Meta askerlere savaş eğitimi için sanal gerçeklik gözlükleri üretiyor.
Savunma start-upları da yükselişe geçti
Aynı zamanda silah ve savunma start‑up’ları da yükselişe geçti. Risk sermayesi firması Andreessen Horowitz, 2023’te savunma teknolojisi ve Amerika’yı “ilerletmeye yardımcı olacak” şirketlere 500 milyon dolar yatırım yapacağını açıkladı. Airbnb ve DoorDash gibi şirketleri çıkarmasıyla bilinen girişim destekleyicisi Y Combinator da Ağustos 2024’te ilk savunma start‑up’ını finanse etti. McKinsey’e göre savunma‑ilişkili şirketlere risk sermayesi yatırımı geçen yıl yüzde 33 artarak 31 milyar dolara ulaştı.
Bu değişim, Silikon Vadisi’nde büyük bir kültürel dönüşümün parçası. On yıl önce teknoloji şirketleri “dünyayı bağlamak” ve “kötülük yapmamak” gibi sloganik ifadeler kullanırken, teknolojilerinin askeri amaçlarla kullanılmayacağına dair söz veriyordu. ABD Savunma Bakanlığı ile yazılım ve bulut bilişim sözleşmeleri çalışan protestolarını körüklüyordu.
Meta’nın teknoloji sorumlusu ve Detachment 201’in yeni üsteğmen albaylarından biri olan Andrew Bosworth haziran ayında San Francisco’da bir teknoloji konferansında, “Silikon Vadisi’ne insanların hakkını verdiğinden daha güçlü bir vatansever altyapı var” dedi. Bosworth, her yıl belirli görev günlerini ordu ile birlikte geçirecek.
Ulusunun teknoloji başkentinin askerileştirilmesi, değişen politik atmosfer, Çin ile teknolojide rekabet ve Ukrayna ile Gazze savaşlarıyla yönlendirildi; bu savaşlarda drone’lar ve yapay zeka destekli silah sistemleri belirleyici hale geldi. Bu çatışmalar, Pentagon’u Amerika’nın silah envanterini modernize etmeye zorladı; bu adımıTrump da destekledi.
“Aşırı derecede rekabetçiler”
Nisan ayında Trump, askeri teknolojilerin edinilmesi için kullanılan sistemi güncelleme çağrısında bulunan bir yürütme emri çıkardı. 2026 yılı için hazırlanan iç politika paketinde rekor seviyede 1 trilyon dolar savunma bütçesi ayrıldı; bu bütçede otonom drone’lar gibi teknoloji yatırımlarına da yer verildi. Silikon Vadisi yöneticileri ve risk sermayedarları bu büyük kaynaktan pay alabilmek için sabırsızlanıyor. San Francisco’da savunma ve güvenlik teknolojilerine yatırım yapan Shield Capital’in yöneticilerinden Raj Shah, “Demokrasileri korumak önemli. Sınırları tanımayan kötü niyetli otoriterler var” dedi.
Ancak bazı teknoloji yöneticileri ve mühendisler bu kaymanın potansiyel zararlarıyla mücadele ediyor. Bir kez otonom drone’lar ve yapay zeka silahları ordular için üretildikten sonra bu teknolojilerin nasıl kullanıldığı üzerinde çok az kontrol sahibi olacaklar. Bu da Google ve Meta’daki üç mühendisin, bu gelişmiş silahların geleneksel silahlardan daha fazla insan öldürüp öldürmeyeceği konusunda tartışmalar başlatmasına yol açtı. Washington Üniversitesi’nden teknoloji tarihçisi Margaret O’Mara, “Bu Silikon Vadisi şirketleri aşırı derecede rekabetçi ve bu savunma sektörlerine girmeye çalışırken pek fazla durup düşünmüyorlar” diye konuştu.
Köklere dönüş mü?
Silikon Vadisi’nin askerileştirilmesi birçok açıdan bölgenin kökenlerine geri dönüş niteliğinde. Bölge bir teknoloji merkezi olmadan önce, meyve bahçeleriyle dolu kırsal bir alandı. 1950’lerde Savunma Bakanlığı, Soğuk Savaş’ta Rusya’nın teknolojik üstünlüğüyle rekabet etmek amacıyla bölgede teknoloji şirketlerine yatırım yapmaya başladı. Bu federal hükümeti Silikon Vadisi’nin ilk büyük destekleyicisi haline getirdi. Savunma İleri Araştırma Projeleri Ajansı (DARPA), internet gibi teknolojileri destekleyerek Silikon Vadisi’nin en büyük şirketlerinin temelini oluşturdu. 1998’de Sergey Brin ve Larry Page gibi Stanford mezunları, Google’u kurmak için Darpa ve diğer devlet kurumlarından finansman aldı.
Ancak 1990’ların sonları ve 2000’lerde teknoloji firmaları e‑ticaret ve sosyal ağ gibi tüketici teknolojilerine yöneldi. Kendilerini iyilik için çalışan ve teknolojiyi kitlelere demokratikleştiren şirketler olarak sundular ve bu süreç liberal bir iş gücünü çekti; bu iş gücü savunma kuruluşlarıyla çalışmaya karşıydı. 2018’de 4.000’den fazla Google çalışanı, drone gözetim görüntülerini analiz etmek için şirketin yapay zekasını kullanacak olan Pentagon sözleşmesi Project Maven’a karşı protesto düzenledi. Çalışanlar bir mektupta Google’ın “savaşın içinde olmaması gerektiğini” söylediler.
Google kısa süre sonra Pentagon sözleşmesini yenilemeyeceğini ve Savunma Bakanlığı için 10 milyar dolarlık JEDI bulut bilişim ihalesinden çekildiğini açıkladı. Aynı yıl Google, gelecekteki yapay zeka projelerine yönelik prensipler yayımladı; “silahlar veya esas amacı insanlara zarar vermek olan teknolojiler” için yapay zekâ kullanımını yasakladı. Diğer şirketler de benzer taahhütlerde bulundu.
Bazı istisnalar da vardı. Palantir’in CEO’su Alex Karp Silikon Vadisi’in savunmada daha büyük bir rol oynaması gerektiği konusunda o kadar hevesliydi ki 2016’da Ordu’yu Palantir’in yazılımını değerlendirmeye zorlamak için dava açtı. Palantir, ordunun ticari seçenekleri değerlendirmede başarısız olduğunu ileri sürdü.
Palantir davayı kazandı. Diğer teknoloji şirketleri de Savunma Bakanlığı’na yazılım, bulut bilişim ve diğer hizmetleri sağladı. 2015’te Savunma Bakanı Ashton Carter, Silikon Vadisi’ne gelerek Savunma İnovasyon Birimi’ni açtı; bu, ileri teknolojilerin benimsenmesini hızlandırmak için öne çıkan bir askeri programdı. Ancak start‑up’lar, Pentagon ile sözleşme sürecinin bürokratik yapısının programı sürdürülemez hale getirdiğini söyledi.
Son yıllardaki savaşlar etkiledi
Ukrayna ve Gazze’de otonom drone’lar ve yüz tanıma yazılımı savaş alanlarında belirleyici hale gelince, Silikon Vadisi mühendisleri ve yöneticileri, bir sonraki savaşın en gelişmiş teknolojilere sahip ordu tarafından kazanılacağının teorik olmaktan çıktığını fark etti. Siyasi atmosfer de değişti; bazı yöneticiler ve risk sermayedarları açıkça sağ kanat görüşleri ve adayları desteklemeye başladı. Çin ile teknolojide liderlik rekabeti, birçok teknoloğun ABD hükümetiyle daha yakın ilişki kurmasına yol açtı.
Palantir diğer teknoloji firmalarına model oldu. ABD hükümeti ve ordusuna veri analiz yazılımı sağlayan sözleşmelerle, şirketin piyasa değeri bu ay 375 milyar doları geçti; bu, Lockheed Martin, Northrop Grumman ve General Dynamics gibi geleneksel savunma müteahhitlerinin birleşik piyasa değerinin üzerinde. Mayıs ayında bir hissedar mektubunda Karp, eleştirmenlerin geçmişte Palantir’in “Amerika Birleşik Devletleri’ni silahlandırma” isteğini küçümsediğini ancak “Vadinin bazı kesimlerinin artık bizim izimizden gitmeye başladığını” yazdı.
Diğer Silikon Vadisi şirketleri de savunmaya yöneldi. Ocak 2024’te OpenAI, teknoloji kullanımının silah geliştirme ve askeri amaçlar ve savaş için yasaklandığını belirten politika metinlerini kaldırdı. Aralık ayında şirket, anti‑drone yapay zeka sistemleri geliştirmek üzere savunma teknoloji şirketi Anduril ile anlaşma açıkladı.
Geçen yıl Meta da politika değişikliğine giderek yapay zeka teknolojilerinin askeri amaçlarla kullanılmasına izin verdi. Mayıs ayında şirket, sanal gerçeklik cihazları geliştirmek için Anduril ile ortaklık açıkladı. O sırada Bosworth Amerika’nın “ulusal güvenliğinin bu teknolojileri hayata geçirmek adına Amerikan endüstrisinden büyük fayda sağladığını” söyledi. Şubat ayında Google da yapay zekanın silahlarda kullanılmasına dair yasağını kaldırdığını duyurdu. Şirket blog yazısında, “Gittikçe karmaşıklaşan jeopolitik manzarada yapay zeka liderliği için küresel bir rekabet olduğuna inanıyoruz. Demokrasi ülkelerinin yapay zeka geliştirmede lider olması gerektiğine inanıyoruz” dedi.
