Almanya'nın yeni şansölyesi Avrupa'daki liderlik rolünü geri getirebilir mi?

Almanya’da Friedrich Merz'in Şansölye olarak yerine getirmesi zor olduğu kadar tanımlaması basit bir görevle karşı karşıya kalacak: Ülkesinin Avrupa'daki liderliğini yeniden tesis etmek. Bunun için 69 yaşındaki muhafazakârın, bazıları birbiriyle çatışabilecek üç temel hedefi gerçekleştirmesi gerekecek: komşularla ilişkileri onarmak ve ABD Başkanı Donald Trump'la yakınlaşmak; Avrupa siyasetini zehirleyen göç krizini sona erdirmek ve ekonomisini yeniden canlandırmak.

Öncelik: Dış politika

Merz, personel seçimlerinden seyahat programına kadar dış politikanın kilit bir öncelik olacağının mesajını verdi. Dışişleri Bakanlığı'nın başına kendisine sadık birini getirdi ve Başbakanlık bünyesinde ilk kez bir Ulusal Güvenlik Konseyi kurdu. Pazartesi günü gazetecilere verdiği demeçte yeni hükümetin “Avrupa'da ve dünyada sesini duyuracağını” söyledi.

Dış politika dergisi Internationale Politik Quarterly'nin genel yayın yönetmeni ve analist Henning Hoff, “Merz Avrupa'da liderlik yapmak istediğinin sinyallerini veriyor. Bu, daha çok iç politikaya odaklanan selefi Olaf Scholz'a göre bir değişiklik” dedi.

Merz'in Hıristiyan Demokrat Birliği şubat ayındaki seçimleri kazandı ve bu hafta ilk resmi ziyareti için Paris'e doğru yola çıkıyor. Bu ziyaret yeni göreve gelen başbakanlar için köklü bir gelenek olmakla birlikte Merz ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron bu yıl içinde iki kez bir araya gelerek uzun görüşmeler gerçekleştirdikleri için birbirlerini yakından tanıyorlar.

Macron’la ilişkisi

İkili, güvenlikten ticarete kadar çeşitli konularda Trump'a karşı ortak bir Avrupa çizgisi oluşturmada kilit rol oynayacak. Yardımcılara göre çarşamba günü Paris'te görüşülecek konular arasında Fransa'nın nükleer şemsiyesinin Almanya'ya uzatılması, Avrupa'nın Ukrayna'ya yapacağı yardımlar ve Trump'ın gümrük vergisi tehditlerine Avrupa'nın vereceği yanıt yer alıyor. Fransız ve Alman çıkarları tam olarak örtüşmese de analistler Merz ve Macron'un karşılıklı olarak avantajlı uzlaşmalar sağlayabileceğini düşünüyor. Hoff'a göre olası bir karşılık, “Fransız nükleer şemsiyesinin Almanya'ya genişletilmesinin maliyetinin bir kısmının ortak Avrupa borçlanmasıyla finanse edilmesi” olabilir ki Almanya buna her zaman karşı çıkmıştır.

Almanya-ABD ilişkileri Trump'ın seçilmesinden bu yana hızla kötüleşti. Elon Musk Alman seçmenlere bu yılki seçimlerde aşırı sağcı AfD'yi desteklemeleri çağrısında bulunurken, Başkan Yardımcısı JD Vance Almanya'nın merkez partilerini grubu dışladıkları için eleştirdi. Şubat ayında Wall Street Journal'a verdiği bir röportajda Merz, Musk'ın AfD'yi desteklemesine sinirlenmişti. Seçilmesinden saatler sonra, Almanya'yı ABD'den daha bağımsız hale getirme sözü verdi.

Cuma günü Almanya İç İstihbarat Teşkilatı'nın AfD'yi aşırı sağcı bir örgüt olarak sınıflandırdığını açıklaması ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio'nun bu kararı “kılık değiştirmiş bir zorbalık” olarak nitelendirmesiyle tansiyon yükseldi. ABD'nin AfD'ye desteğini sürdürmesi, ABD-Almanya yakınlaşmasını imkansız hale getirebilir. 

Ukrayna kararı ne olacak?

Paris'ten sonra Polonya'ya uçacak olan Merz'in önümüzdeki birkaç gün içinde Ukrayna'yı ziyaret etmesi bekleniyor. Merz'in dış politikada vereceği en yakından takip edilen kararlardan biri geçen ay Kiev'e, Ukrayna'nın uzun zamandır talep ettiği ancak Scholz'un hiçbir zaman onay vermediği Taurus uzun menzilli füzeleri tedarik etme önerisini yerine getirip getirmeyeceği olacak.

Füze, Kiev'in cephaneliğindeki diğer silahların ulaşamadığı cephe gerisindeki kilit Rus altyapısını yok edebilecek menzile ve hassasiyete sahip. Merz'in düşüncelerini bilen kişilere göre füzenin teslimatı savaşın gidişatını değiştirmeyebilir ama Kiev'in elini güçlendirebilir ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i müzakere masasına oturtmaya yardımcı olabilir.

Merz'in dış politika hedefleriyle çatışabilecek önemli bir hedefi de ilk günden göçü engelleme sözü vermesi. Merz'in atadığı özel kalem müdürü Thorsten Frei geçen hafta yaptığı açıklamada, hükümetin göreve geldiği ilk günden itibaren ülkenin sınır polisinin sığınmacılar da dahil olmak üzere belgesiz göçmenleri geri çevirmeye başlayacağını söyledi. Merz geçen ay bir televizyon röportajında sığınma taleplerinin sayısını yılda 100 binin altına çekmeyi hedeflediğini ifade etti.

Ekonomiyi düzeltmek daha uzun sürebilir

Merz'in üçüncü acil önceliği olan ekonomiyi düzeltmek ise daha uzun sürebilir. Almanya'nın ihracata dayalı ekonomisi Covid-19 salgınının patlak vermesinden bu yana neredeyse hiç büyümedi ve çoğu ekonomist iki yıllık durgunluğun ardından ekonominin bu yıl da durgunlaşmasını bekliyor.

Merz'in kurduğu koalisyon, seçimlerden hemen sonra savunma harcamaları için tüm mali harcama sınırlarını kaldıran ve 500 milyar euro (565,8 milyar dolar) bir altyapı fonu oluşturan bir anayasa değişikliğini parlamentodan geçirdi. Bu önlemler birlikte, gelecek on yıl içinde yaklaşık 1 trilyon dolarlık ekstra harcama ile sonuçlanabilir; bu da ekonomi için büyük bir destek anlamına geliyor.

Ancak bunun büyük bir kısmının bu yıl içinde ödenmesi pek olası değil ve harcamalara diğer yasal değişikliklerin eşlik etmesi gerekecek, örneğin savunma tedarik kurallarının ve altyapı planlama prosedürlerinin yeniden düzenlenmesi gibi. Elektrik vergilerinde ve şebeke ücretlerinde yapılacak bir indirimin ötesinde, yeni hükümetin planlarında kısa vadede tüketimi artırabilecek çok az şey var.