Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, 2025 yılı boyunca market ve üretici fiyatlarına ilişkin kapsamlı verileri paylaştı. Yaklaşık 20 yıldır sürdürülen aylık fiyat takip çalışmasına göre, yıl içinde birçok üründe ciddi fiyat dalgalanmaları yaşandı.
Markette çoğu üründe fiyat yükseldi
Bayraktar’ın açıklamalarına göre, 2025’te markette izlenen 41 ürünün 28’inde fiyatlar artarken, 13 üründe düşüş görüldü. Yıllık bazda en dikkat çekici fiyat artışı hem markette hem de üretici tarafında limonda yaşandı.
Limonda rekor artış dikkat çekti
Market fiyatları incelendiğinde, limon yüzde 133,4’lük artışla listenin zirvesinde yer aldı. Limonu yüzde 110,4 ile elma, yüzde 106,6 ile fındık ve yüzde 100,8 ile Antep fıstığı izledi. Buna karşılık, markette fiyatı en fazla gerileyen ürün yüzde 40,6 düşüşle beyaz lahana oldu. Marul, karnabahar ve kuru soğan da fiyatı düşen ürünler arasında yer aldı.
Üreticide tablo daha dengeli
Üretici fiyatlarında ise takip edilen 33 ürünün 16’sında artış, 15’inde düşüş kaydedildi; 2 üründe ise fiyat değişmedi. Üretici tarafında en yüksek artış yüzde 343,4 ile yine limonda görüldü. En sert fiyat düşüşü ise yüzde 58,8 oranıyla sivri biberde yaşandı.
Üretici–market fiyat farkı açıldı
Aralık ayında üretici ile market arasındaki fiyat farkının en fazla olduğu ürün havuç oldu. Havuçta fark yüzde 324,1’e ulaştı. Aynı dönemde mandalina, kabak ve yeşil soğan da markette üretici fiyatının 3 ila 4 katı seviyelerden satıldı.
Aralık ayının zam ve indirim şampiyonları
Aralık ayında markette fiyatı en fazla artan ürün kabak olurken, üretici tarafında en yüksek artış mandalinada kaydedildi. Markette en fazla ucuzlayan ürün Ayçiçek yağı olurken, üreticide beyaz lahana fiyatı en çok gerileyen ürün oldu.
Girdi maliyetlerindeki yükseliş sürüyor
TZOB verileri, tarımsal girdi maliyetlerindeki artışın üretici üzerindeki baskıyı sürdürdüğünü ortaya koydu. Aralık ayında bazı gübre türlerinde aylık artışlar görülürken, yıllık bazda tüm temel gübre kalemlerinde belirgin yükselişler yaşandı. Son bir yılda ÜRE gübresi yüzde 50,9, 20.20.0 kompoze gübresi ise yüzde 46,3 oranında zamlandı.
Süt ve besi yemlerinde hem aylık hem de yıllık fiyat artışları dikkat çekerken, tarım ilacı fiyatları aylık yüzde 19,4, yıllık yüzde 27,1 yükseldi. Elektrik fiyatları yıllık yüzde 12,8 artarken, mazot fiyatları aylık bazda gerilese de yıllık artış yüzde 21,9 oldu.
Fiyat değişimlerinin nedeni ne?
Şemsi Bayraktar, üretici fiyatlarındaki dalgalanmalarda mevsim geçişlerinin, arz-talep dengesinin ve artan girdi maliyetlerinin belirleyici rol oynadığını vurguladı.