Lüks ürün sahtecileri 10 bin dolarlık çanta üreticilerini nasıl alt ediyor?
Zanzibar mavisi bir Hermès Birkin çantayı masasına dikkatlice yerleştiren Mélissa B., ürünün yanında bulunan ikonik turuncu kutuyu, kumaş toz kılıfı ve belgeleri gözden geçirmeye başlıyor. Üzerinde beyaz laboratuvar önlüğü, elinde ince pamuk eldivenleri var. Çantanın yaklaşık 18 bin dolarlık değerinin hakkını vererek titiz bir incelemeye girişiyor. Önce şekil bozukluklarını kontrol ediyor, ardından büyüteci çıkararak paladyum plaka üzerindeki logonun netliğine bakıyor. Mélissa, "Birkin çantalarında en önemli ayrıntılardan biri budur diyor.
Fransa'nın kuzeyindeki Tourcoing şehrinde, eski bir yün eğirme fabrikasında kurulan doğrulama merkezinde görevli Mélissa, lüks ikinci el satış platformu Vestiaire Collective’in doğrulama ekibinde yer alıyor. Buradaki uzmanların amacı, giderek kalitesi yükselen sahte ürünleri orijinallerinden ayırt edebilmek. Sahtecilik operasyonlarının, bazen orijinal ürünlerle aynı deri ve malzemeleri kullanarak ürettikleri çantalar, ayakkabılar ve kıyafetler, uzmanların işini hiç olmadığı kadar zorlaştırıyor.
Mélissa çantayı burnuna götürüyor, gözlerini kapatıp derin bir nefes çekiyor. “Tatlımsı bir kokusu var” diyerek, orijinallik tespitinde kokunun da önemli olduğunu vurguluyor. Kutuyu UV ışığıyla tarayıp faturayı inceledikten sonra kararını açıklıyor: “Bu çanta kesinlikle gerçek" Tüm süreç sadece 15 dakika sürüyor.
Sahteciler gerçek ürünlerin kalitesine ulaştı
İkinci el lüks eşya satışının 2024 yılında yüzde 7 büyüyerek 50 milyar doları aştığı düşünüldüğünde, orijinalliği garanti etmek satıcılar için hayati önem taşıyor. Vestiaire Collective'in geliri geçen yıl yüzde 20 artarken, ABD merkezli rakibi The RealReal'ın satışları 600 milyon doları geçti. Avrupa’nın en büyük ikinci el platformu Vinted de lüks ürün satışını devreye aldı ve bu alanda önemli başarı elde etti.
Ancak sahte ürünlerin kalitesi, bu platformların doğrulama süreçlerini giderek daha karmaşık hale getiriyor. Vestiaire tarafından 2021 yılında sahte olduğundan şüphelenilen ürünlerin oranı yüzde 30'un altındayken, bu oran bugün yüzde 50'yi geçti. Sorun artık basit taklitlerden ibaret değil. Asıl mücadele alanı, orijinaline çok benzeyen ve sektörün “süper sahte” olarak tanımladığı ürünler.
OECD'ye göre, sahte ürün pazarı dünya genelinde 467 milyar dolara ulaştı. Geçtiğimiz yıl ABD’de gümrük tarafından el konan sahte lüks ürünlerin değeri ise 4,2 milyar dolar seviyesinde. Paris merkezli lüks ticaret birliği Comité Colbert'in direktörü Laurent Dhennequin, durumun ciddiyetini, "İşim artık sürekli sahtecilik ile mücadele etmekle geçiyor sözleriyle dile getiriyor.
Markalar ikinci el pazarına direniyor ancak kaçamıyor
Chanel, Hermès ve Louis Vuitton gibi lüks devleri, uzun süre ikinci el satışlarını kendi imajlarına tehdit olarak gördü. Ancak ikinci el pazarı artık reddedilemez bir gerçek. Gucci ve Saint Laurent gibi markaların sahibi olan Kering SA, Vestiaire Collective’e yatırım yaparak bu pazarı kabullendiğini gösterdi. Kering CEO’su François-Henri Pinault, "İkinci el lüks artık kalıcı ve derinleşen bir trend diyor.
Ancak lüks markaların sahte ürünlerle mücadelesini zorlaştıran bir başka konu ise, doğrulama standartlarının dünya çapında kabul edilmiş olmaması. Fordham Üniversitesi Moda Hukuku Enstitüsü Direktörü Susan Scafidi, bu nedenle firmaların artık ürünlerini “gerçek” yerine “doğrulanmış” şeklinde tanımladıklarını belirtiyor.
StockX, Nike ile yaşadığı marka ihlali davasının ardından ürünlerini artık sadece “StockX doğrulaması” ile pazarlıyor. The RealReal ise “yüzde 100 gerçek” sloganından vazgeçerek, “doğrulama standartları” ve “gerçeklik garantisi” gibi ifadeleri tercih ediyor.
Sahteciliğe karşı teknoloji destekli çözümler
Vestiaire Collective, sahte ürünleri tespit etmek için uzmanlarına en az 750 saatlik yoğun bir eğitim veriyor. Ürünlerin doğruluğunu garantilemek için UV ışıklar ve büyüteçler kullanılıyor. Ayrıca, ürünlerin detaylı incelenmesi için yapay zekâ teknolojilerinden de destek alınıyor.
Lüks markalar ise sahteciliği önlemek için blokzincir teknolojisini kullanmaya başladı. LVMH, Prada, Richemont ve OTB Group tarafından kurulan Aura Blockchain Consortium, dijital kimliklerle orijinallik garantisi sunuyor. Prada'nın geri dönüştürülmüş altından üretilen mücevherlerinde müşteriler, blokzincir tabanlı dijital kimliklerle ürünlerinin geçmişini görebiliyor ve sahipliğini doğrulayabiliyor.
Tüketici sahteyi kabul ediyor mu?
Tüm bu çabalara rağmen, tüketicilerin sahte ürünlere olan ilgisi artıyor. HSBC’ye göre, Aralık 2019’dan bu yana lüks ürünlerin fiyatları ortalama yüzde 54 arttı. Kalitenin düştüğü iddiaları ve yüksek fiyatlar nedeniyle tüketiciler, ucuz taklitleri tercih etmeye başladı.
Business of Fashion’ın araştırmasına göre, ABD’li yetişkinlerin üçte biri bilerek sahte ürün alıyor. Moda yorumcusu Emilia Petrarca, Walmart’ın 78 dolarlık sahte Birkin çantası “Wirkin”in anında tükenmesini örnek göstererek, “Sahte ürünler artık kültürel bir fenomen hâline geldi" diyor.
Lüks sektörünün geleceği için önemli soru şu: Ürünlerin sahte ya da gerçek olması tüketicilerin gözünde hâlâ bir fark yaratıyor mu? Lüks markalar, kalite ve prestij vaatlerini yerine getiremezlerse, tüketicilerin sahte ürünlerle gerçek ürünler arasındaki farkı umursamayacağı bir dönem başlayabilir.
