Gündem 2025: Halka arz

Yıl sonu yaklaşırken borsaya halka arz cephesinden bakınca durum kısa bir cümle ile kolayca özetlenebilir: “2024 de halka arzların yılıydı.” Görünen o ki 2025 de öyle olacak ama küçük yatırımcıların yerini kurumsal ve yabancı yatırımcıların alması bekleniyor. 

2022’nin ortalarından itibaren canlanan halka arzlarla Türk borsa tarihinin neredeyse tüm rekorları kırıldı. Borsaya kote olan 122 şirkete 5 milyon kişi yatırım yaptı. Halka arzların toplamı ise 150 milyar TL’yi aştı. Bireysel ve küçük bireysel yatırımcıların akın etmesiyle uzun yıllar 1-2 milyon seviyesine sıkışan yatırımcı sayısı da 8,5 milyona fırladı. 

Warren Buffet, “Piyasa, sabırlı yatırımcılar için karlı bir dost, sabırsız yatırımcılar için ise tehlikeli bir rakiptir” der. Yılın ortasından itibaren İstanbul Borsası’nın kan kaybetmesi gecikmeli olarak halka arzları da etkiledi. Küçük yatırımcıların ilgisi giderek azaldı ağustostan itibaren arz ve katılımcı sayısı düştü. 

TAB Gıda’nın 2023 Ekim’indeki halka arzında 4 milyon 950 bin yatırımcıya satış yaptıklarını hatırlatan konsorsiyum lideri İş Yatırım Kurumsal Finansman Müdürü Mete Dormen, bundan üç ay sonra halka arzı yapılan Bin Ulaşım’da yatırımcı sayısının 278 bine düşüşünü daralmanın boyutuna örnek olarak gösteriyor. Ancak Dormen bu durumdan rahatsız değil. “Geçmişte 100 bin kişiye hisse satılınca halka arz tabana yayıldı diye sevinirdik” diyerek gelinen seviyelerin sağlıklı olduğunu söylüyor.

Küçük yatırımcıların ilgisi azalsa da analistler borsaya talebin 2025’te de devam edeceği görüşünde. Halka arza hazırlanan 100’den fazla şirket var. Meksa Yatırım Kurumsal Finansman Müdürü Serkan Karayalçın, “2025 ikinci çeyreğinde halka arz sayısında görece artış yaşanabileceğini öngörmekle birlikte mevcut ekonomik ve jeopolitik risklerin gelişimi belirleyici olacaktır” diyor.

Hedef kurumsal ve yabancı yatırımcılar

Yeni halka arzlar çeşitlenme ve derinleşme açısından borsayı destekliyor. Türkiye’nin pay piyasası bakımından likiditesi (devir hızı) dünyada ikinci sırada iken pay senedi işlem hacminde 16’ncı sırada yer aldığını hatırlatan Karayalçın, borsalara kote şirket sayısı bakımından ise 548 şirket ile 23’üncü sırada bulunduğuna dikkat çekiyor. Oysa dünyada ilk 10 borsanın ortalama şirket sayısı 2 bin 500. Tek başına bu veri bile İstanbul Borsası’nın daha gidecek çok yolu olduğunu gösteriyor.

Şimdilerde aracı kurumlar da halka açılmayı planlayan şirketler de 2025 için hummalı bir çalışma içerisinde, yabancı yatırım bankalarıyla görüşmeler devam ediyor. Halka arz planlayan şirketler arasında başı enerji şirketleri çekiyor. Bunlar arasında EnerjiSA gibi devler de var. Enerjiyi, perakende ve sanayi şirketleri takip ediyor.

Ancak şimdiden söyleyelim 2025 için beklentiler farklı. Son iki buçuk yıldır küçük yatırımcıları hedefleyen şirketlerin hedefinde şimdi kurumsal ve özellikle yabancı yatırımcılar var.

Halka açılacak firmalar yabancılarla görüşüyor

2024’ün ikinci çeyreğinde kendini iyice hissettiren borsadaki soğuma ile bugün bakiyeli hisse senedi sayısı 7,1 milyona gerilese de İş Yatırım Kurumsal Finansman Direktörü Mete Gorbon, 1,4 milyonluk azalıştan kaygı duymuyor. Sektöre adım attığı 1999’dan bu yana bu büyüklükte bir küçük yatırımcı talebini görmediğini söyleyen Gorbon, “Eskiden 50 bin-100 bin yatırımcı halka arza katılırken şimdi 5 milyonlu rakamlardan bahsediyoruz. 2018 öncesi 5-10 milyon dolarlık halka arzlar yapılabiliyordu, çünkü bireysel yatırımcı talebi güçlü değildi; asıl olarak kurumsal ve yabancı yatırımcılara satış yapılıyordu” diyor. Oysa iş Yatırım’ın 2023 Ekim’de halka arzına aracılık ettiği TAB Gıda’yı çoğu küçük 4,95 milyon yatırımcı satın aldı. Bugünlerde ise halka arzlarda bir duraklama yaşanıyor. Buna rağmen 2025’e ilişkin beklenti çıtası oldukça yüksek olan Gorbon’a göre, ekonomik konjonktür ve global yatırım ikliminde değişim yaşanmazsa 2025’te halka arzlarda yeniden kurumsal ve yabancı yatırımcıları görebileceğiz. Halka açılma hazırlığı yapan pek çok şirketin yabancı bankalarla görüştüğünü ifade eden Gorbon, “Piyasaya girmek için doğru zamanı kolluyorlar. Bireysel yatırımcı da olacak ama piyasaya yeniden kurumsal ve yabancı yatırımcı girişi olacak gibi görünüyor” diyor.

1,6 milyon küçük yatırımcı borsayı terk etti

2022 ikinci yarısı ve 2023 arasında getiri arayan tasarruf sahipleri yüksek enflasyon, düşük faiz oranları ve döviz alım satımındaki yüksek maliyetler nedeniyle borsaya yönelince yatırımcı sayısı üçe katlandı. Ekim 2022’de 2,3 milyon olan yatırımcı sayısı, bir yıl sonra 8,5 milyonun üzerine çıktı. Artışın yaklaşık 5 milyonunun portföy büyüklüğü 101 TL ile 50 bin TL arasında olan küçük yatırımcılardan oluştuğuna dikkat çeken Meksa Yatırım Kurumsal Finansman Müdürü Serkan Karayalçın, en büyük artışın 1.001 TL ile 5 bin TL arasındaki portföy büyüklüğündeki 2,6 milyon yatırımcıda olduğunu hatırlatıyor. Bu rüzgar 2023’ün ikinci yarısı itibarıyla normalleşen para piyasası politikası ile yükselen faizler ve jeopolitik riskler nedeniyle ivme kaybetti. Portföy büyüklüğü 101 TL ile 50 bin TL arasındaki yatırımcı sayısı yaklaşık 2 milyon azalırken, en büyük pay yine 1.001 TL ile 5 bin TL arasındaki portföy büyüklüğüne sahip 1,7 milyon azalarak 1 milyon 264 bin yatırımcıda kaldı. 2023 Ekim’de 8 milyon 555 bin olan toplam yatırımcı sayısı 2024 Ekim itibarıyla 7 milyon 18 bine düşmüş durumda. Karayalçın’a göre portföy büyüklüğü 1.001 TL ile 5 bin TL arasında olan kesimin ilgisi azaldı; yatırımcı sayısı ekonomik ve jeopolitik koşullar doğrultusunda bir miktar daha geriye çekilebilir.