Yaptırım endişeleri Rusya’dan Çin’e petrol akışını engelliyor
Çin limanları ve rafinerilerine yönelik genişleyen yaptırımlar, dünyanın bir numaralı ithalatçısına Rusya ve İran’dan gelen petrol akışını zorluyor ancak ortaya çıkan alternatif yöntemler, yavaşlamanın kısa süreli olabileceğini gösteriyor. ABD’nin üreticiler Rosneft ve Lukoil'e yönelik yaptırımlarının ardından, büyük devlet şirketi konumundaki işleyiciler, Çin’in Rusya’dan yaptığı ithalatın büyük kısmını oluşturan ESPO petrolü alımlarını durdurdu. Çin’in ham petrol ithalatının yaklaşık onda birini işleyen Rizhao petrol terminalinin hedef alınması da İran akışlarını kısıtlıyor.
Genelde hassas petrol alımlarında daha fazla risk alan bazı özel rafineriler de Rusya’nın Uzak Doğu’dan gelen petrollerinden kaçınıyor. Bu temkinli yaklaşım, Avrupa Birliği ve Birleşik Krallık’ın, Rus petrolünün önemli alıcılarından biri olan Shandong Yulong Petrochemical Co.’yu kara listeye almasından sonra ortaya çıktı. Tüm bunlar bir araya geldiğinde piyasada olağandışı bir endişe seviyesi yaratmış durumda.
"Oyunun kurallar değişebilir"
Singapur merkezli analiz firması Vanda Insights’ın kurucusu Vandana Hari’ye göre artan korku, son ABD önlemlerini önceki Batı kısıtlamalarından ayırıyor. Hari, “Rosneft ve Lukoil’e yönelik ABD yaptırımları biraz oyunun kurallarını değiştirebilir" dedi. Çinli alıcılar arasında artan tedirginlik, Hindistan’daki rafinerilerin de Rus petrolü alımlarını azaltmasıyla aynı zamana denk geliyor; bu da Batı’nın Kremlin’i Ukrayna’daki savaş için gereken fonlardan mahrum etme çabalarının nihayet etkili olmaya başladığını gösteriyor. Ancak Shandong eyaletindeki Dongjiakou gibi hâlihazırda kara listede olan limanların direnci, sıkı denetim ve yaptırım uygulanmadığı takdirde akışlarda yeniden artış olabileceğini öne sürüyor.
Sektör analiz firması Rystad Energy AS’e göre Çin’in deniz yoluyla yaptığı Rus ham petrolü ithalatı bu ay günde 500 bin ila 800 bin varil düşebilir. Bu da normal seviyelerin üçte ikisine kadar gerileme anlamına geliyor. İran’dan gelen akışlar ise günde 200 bin ila 400 bin varil, yani yaklaşık yüzde 30 azalabilir. Giderek artan miktarda hassas petrolün alıcı bulmakta zorlandığını söyleyen, gemi takip ve istihbarat şirketi Vortexa'nın Çin pazar analisti Emma Li, Çinli özel rafinerilerin ithalat kotasının azaldığını ve satıcıların varillerden kurtulmak için çaresiz olduğunu, bunun da fiyatları aşağı çektiğini belirtti.
Ekim ayında Basra Körfezi üreticisiyle bağlantıları nedeniyle yaptırıma uğrayan Rizhao’nun önemli bir geçiş noktası olduğu İran petrolü ithalatı düşük seyretmeye devam ediyor. Vortexa, "Shandong’daki halihazırda yüksek stoklar ve özel rafinerilerin petrol ithalat kotalarının yetersizliği de bu varillere olan talebi bastırıyor" diyor.
Stok fazlaları artıyor
Kpler’e göre geçen haftanın sonunda denizde depolanan İran ham petrolü miktarı neredeyse 48 milyon varile çıkarak iki yılı aşkın sürenin en yüksek seviyesine ulaştı. Veri istihbarat şirketi, bu petrolün yaklaşık yüzde 40’ının Singapur Boğazı’nda, benzer bir oranın ise Güney Çin Denizi’nde bulunduğunu belirtiyor. Tacirlerin aktardığına göre ESPO’da da bir stok fazlası var; Çin’e teslim edilen satışlarda varil başına gösterge fiyatlara göre 4 dolarlık indirimle teklif ediliyor. Bu tür fiyatlar bazı Çinli rafineriler için fazlasıyla cazip olabilir ve satın aldıkları ham petrolün kaynağını gizlemek için transponder kapatma veya gemiden gemiye transfer gibi eski yöntemlere başvurabilirler.
Dongjiakou limanı da hassas ham petroller için bir geçit olarak öne çıkıyor. Ağustosta ABD tarafından yaptırıma tabi tutulması, limanı kullanan tacirler, armatörler ve finansörler için risk oluşturuyor. Ancak kısa süreli bir akış kısıtlamasının ardından liman, yeniden büyük miktarlarda İran ham petrolü işliyor; bu da bazı alıcılar için fırsatın potansiyel maliyetlerden ağır bastığını gösteriyor. Rus ve İran petrolü alımlarındaki mevcut durgunluk, yıl sonu yaklaşırken özel rafineriler için ithalat kotasının azlığından da kaynaklanıyor olabilir. Bu durum, hükümetten ek kota talep etmelerine yol açabilir.
Sektör danışmanlığı firması Energy Aspects Ltd.’den analist Jianan Sun, ek kotalar verilse bile bazı Çinli rafinerilerin, yaptırımların ne kadar sıkı uygulanacağını görmek için Rus petrolü alımlarında “bekle-gör yaklaşımı” benimseyeceğini söyledi.
