ChatGPT ve diğer üretken yapay zeka ürünlerinin arkasındaki şirket olan OpenAI, geçen hafta dikkat çekici bir anlaşma duyurdu. Buna göre Disney, OpenAI’ın video üreticisi Sora için bir içerik lisanslama ortağı olmak için anlaşma kapsamında şirkete 1 milyar dolar yatırım yapıyor. Bu, üç yıl boyunca OpenAI kullanıcılarının Mickey Mouse ve Cinderella gibi Disney karakterlerine, ayrıca Marvel, Pixar ve Star Wars evrenlerinden karakterlere erişebileceği anlamına geliyor. CEO Sam Altman, X’te (Twitter) yaptığı paylaşımda, “Sora’ya ve görsel üretimine biraz sihir katmak için Disney ile çalışmaktan gerçekten çok mutluyuz!” dedi ve ekledi: “Disney dünyanın en iyi hikaye anlatıcısı şirketi ve kullanıcılarımız onların karakterleriyle içerik üretmeyi gerçekten, gerçekten istiyor.”
OpenAI için sırada halka arz mı var?
Disney anlaşmasından önce bile OpenAI, yüz milyonlarca kullanıcıyı çekmek için bol miktarda peri tozu serpmişti. Gelirlerinin büyük kısmı üretken yapay zeka modellerine abonelik için ödeme yapan tüketicilerden gelen şirketin gelirinin 2024’te 3,7 milyar dolar olduğu tahmin ediliyor. Bu rakam, OpenAI’ın Amerika’nın en büyük 200 özel şirketi listesine 155. sıradan giriş yapmasına yetti. Ancak burada uzun süre kalmayacak: Halihazırda haftalık 800 milyon kullanıcıya sahip olan şirket, 2025’te 13 milyar dolara ulaşma yolunda ilerliyor ve gelecek yıl kadar erken bir tarihte halka arzı (IPO) hedefliyor olabilir.
İlk kez listeye giren 12 şirket arasında açık ara en tanınmış olan OpenAI. Diğer dikkat çekici yeni girişler arasında, şu anda milyarder olan sahibi Ignacio Torras tarafından yönetilen Houston merkezli kimyasal ve plastik dağıtıcısı Tricon Energy (35. sıra); Florida Crystals (110. sıra); ve 1991’de kardeşler David ve Robert Trone tarafından kurulan perakendeci Total Wine & More (105. sıra) yer alıyor. Maryland, Bethesda merkezli Total Wine & More, 30 eyalette 289 mağaza işletiyor ancak şirket, David Trone’un siyasi başarısı nedeniyle daha da iyi biliniyor olabilir. Trone, 2019’dan 2025’e kadar Maryland’in 6. bölgesini temsilen üç dönem ABD Temsilciler Meclisi üyesi olarak görev yaptı. 2024’te ABD Senatosu için yürüttüğü başarısız kampanyaya 62 milyon dolar harcadı. Trone, aralık ayının başında 2026’da eski kongre koltuğu için yeniden aday olacağını açıkladı.
Beşinci yıl üst üste ve son 40 yılın 38’inde 1. sırada yer alan şirket, tarım devi Cargill oldu. Minnesota merkezli şirket, Forbes'un listeyi ilk kez yayınladığı 1985’te, 30 milyar dolar geliri varken zirveye yerleşmişti. Mayıs ayında sona eren mali yılda gelirler 154 milyar dolara ulaştı; bu, dört on yılda beş katlık bir artış anlamına geliyor. Ancak sıralamasını korumasına rağmen, gelirler üst üste ikinci yıl da düştü. Bunun başlıca nedeni, ürün fiyatlarındaki süregelen düşüş ve birkaç yıldır devam eden kuraklığın ABD’deki sığır sayısını 1950’lerden bu yana en düşük seviyeye indirmesi oldu. Yılda 7 milyondan fazla sığır işleyen dünyanın en büyük sığır eti işleyicilerinden biri olan Cargill bu durumdan ciddi şekilde etkilendi.
En büyükler yerlerini korudu
İlk 10’un geri kalanı büyük ölçüde geçen yıla kıyasla değişmedi. Boru hatları işleten ve Dixie bardakları üreten çeşitli sektörlerde çalışan holding Koch’un gelirleri 125 milyar dolarda sabit kaldı ve bu da 2. sırayı korumasına yetti. Market zinciri devleri Publix Super Markets ve H-E-B sırasıyla 3. ve 5. sıradaki yerlerini korurken, şekerleme ve evcil hayvan bakımı şirketi Mars da 4. sıradaki yerini muhafaza etti.
İlk 10’a giren tek yeni şirket Atlanta merkezli Cox Enterprises oldu. Şirket, geçen yıl 13. sıradayken 23,5 milyar dolarlık gelirle 10. sıraya yükselerek tarihindeki en yüksek sıralamasına ulaştı; bu gelir, bir önceki yıla göre yalnızca 200 milyon dolar daha fazlaydı. Ancak bu artış yeterli oldu; çünkü C&S Grocers ve Love’s Travel Stops & Country Stores gerilerken, 17 Aralık’ta halka açılan Medline artık listeye girmeye hak kazanmadı. Cox’un, gelirlerinin yüzde 57’sini oluşturan kablo işinin halka açık Charter Communications ile birleşmesini tamamlamasının ardından gelecek yıl listede gerilemesi muhtemel. Cox, halka açık şirkette hisse sahibi olmaya devam edecek olsa da gelirleri önemli ölçüde düşecek.
Bu yıl özellikle iyi performans gösteren gruplardan biri inşaat şirketleri oldu. Arizona, Tempe merkezli Sundt Construction, 93 basamak birden yükselerek 158. sıraya çıkarak yılın en büyük sıçramasını yaptı. Gelirleri geçen yılki 2,3 milyar dolardan 3,7 milyar dolara çıkan genel müteahhitlik şirketi; 1943’te New Mexico’daki Los Alamos laboratuvarı, 1960’larda Florida’daki Cape Canaveral füze fırlatma tesisleri ve daha yakın zamanda San Antonio’daki San Pedro Creek Culture Park gibi projelerde yer aldı. Sıralamada yükselen diğer inşaat ve mühendislik firmaları arasında, beşinci nesil Brendan Bechtel tarafından yönetilen ve 11. sıraya yükselen Bechtel ile, kardeşler Dan ve Matt Walsh’un eş başkanlığını yaptığı ve 92. sıradan 78. sıraya çıkan Chicago merkezli Walsh Group bulunuyor.
1985'ten beri listedeler
Listede yer alan mevcut 200 şirketin yüzde 63’ü son 10 yıldır listede bulunuyor ve yüzde 22’si 1985’te yayımlanan ilk listede de yer almıştı. Buna Fidelity Investments (8. sıra) ve ilk 10’daki şirketlerin 7’si ile kümes hayvanları üreticisi Perdue Farms (53. sıra) ve tebrik kartı şirketi Hallmark (168. sıra) gibi tanınmış markalar da dahil. Şirketlerin listeden çıkmasının nedeni çoğu zaman halka açılmaları oluyor.
Meta Platforms (2012) ve Airbnb (2020) bunun örnekleri. Elon Musk’ın SpaceX’i için de muhtemelen durum böyle olacak. Tahmini 13 milyar dolar gelirle 39. sırada yer alan şirketin, geçen hafta çalışanlarına 2026’da olası bir halka arz için hazırlandığını bildirdiği iddia ediliyor. Aralık ortası itibarıyla 160 yörüngesel fırlatma gerçekleştirmiş olan şirket, yakın zamanda yapılan bir iç hisse satışına göre şu anda 800 milyar dolar değerinde. Halka arz, havacılık ve uzay firmasının değerini 1,5 trilyon dolara kadar çıkarabilir ve tüm zamanların en büyük halka arzlarından biri olabilir. (Rekor, 2019’da 1,7 trilyon dolar değerleme ile halka açılan Saudi Aramco’ya ait.)
Ancak her şirket ne zaman listeden çıkacağını seçemez. Musk’ın 2022’de şirketi devralmasından bu yana reklam gelirlerinde düşüş yaşayan sosyal medya şirketi X (eski adıyla Twitter) listeden düştü; baskı şirketi Taylor Corp da aynı şekilde listede yer alamadı. Ayrıca, listeye giriş eşiğini 2 milyar dolardan 3 milyar dolara yükseltmemiz, listeyi 200 şirketle sınırlandırmamız ve özel sermaye fonlarına ait şirketleri hariç tutmamız nedeniyle 85 şirket daha elendi (geçen yıl listede 275 şirket vardı). Artık listeye giremeyenler arasında 1991’den bu yana listede yer alan kozmetik şirketi Mary Kay ve evcil hayvan maması perakendecisi Petsmart da bulunuyor.
ABD’nin En İyi Özel Şirketleri ilk 10
1. Cargill
2. Koch
3. Publix Super Markets
4. Mars
5. H-E-B Grocery Company
6. Reyes Holdings
7. Enterprise Mobility
8. Fidelity Investments
9. Southern Glazer's Wine & Spirits
10. Cox Enterprises