Çin kökenli bir yapay zeka girişimi olan Butterfly Effect’te çalışanlar, mart ayında Manus adlı yeni bir yapay zeka destekli aracın demosunun lansmanına geri sayım yapmak için bir araya geldi. Ocak ayında gelişmiş yetenekleri ve düşük maliyetiyle ABD pazarını sarsan, Çin’de geliştirilen DeepSeek adlı yapay zeka modelinin gölgesinde yayımlanan Manus, bir gecede büyük ilgi gördü. Anthropic ve diğer şirketlerin modellerini kullanarak ayrıntılı araştırma raporları üreten ve pek çok başka görevi yerine getiren ürün, yapay zeka üstünlüğü için kızışan küresel mücadelede Çinli girişimcilerin ve startup’ların yeteneklerini gözler önüne serdi.
Doğu-Batı ayrımının temelini oluşturan varsayımlar, Meta Platforms’un artık merkezi Singapur’da bulunan Manus’u satın aldığını açıklamasıyla pazartesi günü altüst oldu. Konuya yakın kaynaklara göre 2,5 milyar dolar değer biçilen anlaşma, startup çalışanları için 500 milyon dolarlık bir elde tutma (retention) havuzunu da içeriyordu.
Çinli yapay zeka çip üreticileri, sohbet botu geliştiricileri ve robotik girişimleri son dönemde milyarlarca dolar fon topladı ve Şanghay ya da Hong Kong’da halka arzlara hazırlanıyor. Ancak küresel ölçekte rekabet edebilmek için devasa sermayelere erişebilen ABD’li rakiplerle karşı karşıya gelmek hala zorluk yaratıyor. Manus’un kurucuları, şirketi ABD yatırımı için daha uygun bir konuma getirmek amacıyla Çin köklerinden uzaklaştıracak stratejik kararlar aldı.
New York Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde profesör ve Dragon Capital’da ortak olan Winston Ma, anlaşmanın sorunsuz şekilde tamamlanması halinde bunun “Çin’deki genç yapay zeka girişimleri için yeni bir yol açtığını” söyledi. Asıl sorunun, “Washington’ın bunu destekleyip desteklemeyeceği ya da bunun sadece ABD sermayesinin bir Çin şirketine yatırım yapmasının başka bir yolu olarak görülüp görülmeyeceği” olduğunu ifade etti.
Çin'deki operasyonlarını sonlanndıracak
Wall Street Journal'a konuşan kaynaklara göre Meta’nın yaklaşımından önce Manus yöneticileri ve yatırımcıları bağımsız kalmayı ve çok daha fazla sermaye toplamayı değerlendirdi. Birçok başarılı yapay zeka girişimi gibi Manus da zor bir gerçekle karşı karşıyaydı: Meta gibi bir platform ortağı olmadan küresel ölçekte büyümek zor ve maliyetliydi; ek sermaye toplamak ise şirketi potansiyel alıcılar için fazla pahalı hale getirebilirdi. Meta sözcüsü Andy Stone, işlem tamamlandıktan sonra Manus’ta herhangi bir Çinli mülkiyet payı kalmayacağını ve girişimin Çin’deki hizmet ve operasyonlarını sonlandıracağını söyledi.
Pekin ve Washington’ın tepkisi
Meta’nın anlaşması Pekin’de bazı yetkilileri şaşırttı. Bu yetkililerden bazıları, Manus’u Çin’in yapay zeka gücünün bir örneği olarak gördükleri için anlaşmadan hoşnut olmadı. Onlara göre satış, Çinli mühendisler tarafından geliştirilen teknolojilere ABD’nin erişimini sağlayacak ve diğer girişimleri de benzer bir finansman yoluna teşvik edecekti. Manus’un Singapur’daki varlığı nedeniyle Pekin’in anlaşmayı etkilemek için elinde az sayıda araç olduğu görülüyor. Washington’da ise tepki sınırlı kaldı; bu durum, Manus’un ABD’nin kritik teknolojilere yönelik dış yatırımları kısıtlayan kurallarını ihlal etmekten kaçınmak için attığı adımların Çin’le bağlarına dair endişeleri azalttığına işaret etti.
ABD'nin eski Başkanı Joe Biden yönetimi döneminde teknoloji ihracat kontrolleri üzerinde çalışan ve şu anda Dış İlişkiler Konseyi’nde kıdemli araştırmacı olan Chris McGuire, “Bu anlaşmada göstergeler, en azından yüzeyde, doğru yönde ilerliyor gibi görünüyor” dedi. McGuire, bu anlaşmayı ihracat ve yatırım kısıtlamalarının işe yaradığının ve diğer Çinli yapay zeka şirketlerini ABD’li ortaklarla daha fazla anlaşma yapmaya zorlayabileceğinin bir kanıtı olarak görüyor.
Washington’daki bu yaklaşım, yılın başlarında Trump yönetimi yetkililerinin ABD’li girişim sermayesi şirketi Benchmark liderliğinde Manus için yapılan 75 milyon dolarlık fon turundan endişe duyduğu döneme kıyasla bir değişimi temsil ediyor. Kısa süre sonra ABD Hazine Bakanlığı, bu fon turunun ulusal güvenlik riski oluşturan ülkelerdeki kritik teknolojilere yatırımı yasaklayan kuralları ihlal edip etmediğini incelemeye başladı. Ancak Manus’un merkezini Singapur’a taşımasının ardından konu, birçok yönetim yetkilisinin radarından çıktı.
Çinli yöneticiler
Manus’un çekirdek lider kadrosu, “Red” ve “Peak” olarak da bilinen iki genç Çinli girişimci Xiao Hong ve Ji Yichao’dan oluşuyor. 1993 doğumlu Xiao, Çin’in güneyindeki Jiangxi eyaletinde küçük bir şehirde dünyaya geldi. Wuhan’daki Huazhong Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nde yazılım mühendisliği okudu. Mezun olduktan sonra, Çinli teknoloji şirketi Tencent’in popüler mesajlaşma ve ödeme uygulaması WeChat için yazılım geliştiren bir şirket kurdu. Tencent daha sonra bu şirkete yatırım yaptı.
1992 doğumlu Ji ise Colorado ve Pekin’de büyüdü ve bilgisayar bilimi eğitimi almak için Pekin’de bir üniversiteye gitti. Lise yıllarında Apple’ın iPhone’u için Mammoth Browser adlı bir tarayıcı uygulaması geliştirdi ve bu uygulama zamanla popüler oldu. 2012’de kendi girişimi Peak Labs’i kurdu ve ZhenFund ile Sequoia China (şimdiki adıyla HSG) gibi risk sermayesi şirketlerinden yatırım aldı.
Xiao, 2022 yılında Manus’un ana şirketi Butterfly Effect’i kurdu ve Monica adlı, ChatGPT destekli bir tarayıcı uygulamasını piyasaya sürdü. Xiao, yakın zamanda katıldığı bir podcast’te Butterfly Effect uygulamalarının ağırlıklı olarak Kuzey Amerika, Japonya ve Güney Kore gibi Çin dışındaki pazarlara odaklandığını söyledi. Butterfly Effect’in Pekin ve Wuhan’da ofisleri vardı.
Ekim 2024’te, San Francisco merkezli yapay zeka kodlama aracı Cursor’dan ilham alan Butterfly Effect, Çin’de erişilemeyen çeşitli Amerikan yapay zeka modellerini kullanan Manus’u geliştirmeye başladı. Projenin adı olan “Manus”, Massachusetts Institute of Technology’nin Latince sloganı “Mens et Manus”tan geliyor ve “zihin ve el” anlamına geliyor.
Manus, mart ayında tipik bir sohbet botundan daha karmaşık görevleri yerine getirmek üzere tasarlanmış yapay zeka ajanının demosunu yayımladı. Bu görevler arasında 100 sayfalık bir araştırma raporu hazırlamak, bir sunum oluşturmak ya da bir web sitesi inşa etmek yer alıyordu. O dönemde araştırmacı ve mühendislerinin çoğu Çin’de bulunuyordu. Çin’de bazı kişiler bunu bir başka “DeepSeek anı” olarak nitelendirdi. Araca erken erişim sağlayan davet kodları, sosyal medya ve e-ticaret sitelerinde bin doların üzerinde fiyatlara yeniden satıldı.