Avustralya’da 16 yaş altına sosyal medya yasağı nasıl işleyecek?

Avustralya’daki 16 yaş altı çocukların Facebook, Instagram ve TikTok gibi sosyal medya platformlarına erişimi, demokratik dünyadaki en sıkı dijital platform kısıtlamalarından biri kapsamında engellendi. 2024’te parlamentodan geçen ve 10 Aralık itibarıyla yürürlüğe giren yeni yasa, çocukları zararlı içerikten, zorbalıktan, tacizden ve cinsel istismardan; ayrıca çevrimiçi istismarla bağlantılı genç intiharlarından korumayı amaçlıyor. Avustralya Başbakanı Anthony Albanese, çocukların “dışarıda oynaması, farklı sporlar denemesi, müzik ve sanatı keşfetmesi ya da havuzda eğlenmesi gerektiğini” söyledi.

Bu yasak, kamuoyunu ikiye böldü. Destekleyenler, çevrimiçi zararları azaltmak için gerekli bir adım olduğunu savunuyor. Eleştirenler ise bireysel mahremiyete müdahale olduğunu ve uygulanmasının imkânsız olabileceğini söylüyor. Dünyanın dört bir yanındaki hükümetler, nasıl sonuçlanacağını yakından izliyor.

16 yaş altına sosyal medya yasağı nedir?

Avustralya’da ve dünyanın çoğunda çoğu sosyal medya platformunda asgari kullanıcı yaşı genellikle 13’tür ancak çocuklar çoğu zaman bir şekilde platformlara erişmenin yolunu bulur. Yeni yasa kapsamında, Avustralya’daki 16 yaş altı çocukların kendi sosyal medya hesapları olmayacak. Tüm yaşlardan çocuklar, platform bu imkanı sunuyorsa hesap açmadan içerik kaydırmaya devam edebilir ancak paylaşım yapamaz, yorum yazamaz veya diğer kullanıcılara mesaj gönderemez.

Platform sahipleri, 16 yaş altındakilerin hesap açmasını veya yeni kısıtlamaları aşmasını engellemek zorunda. Yasayı ihlal eden şirketlere 49,5 milyon Avustralya dolarına (32 milyon dolar) kadar para cezası uygulanabilecek. Kuralları ihlal eden çocuklar ve ebeveynleri cezalandırılmayacak.

Hangi platformlar yasaklandı?

Yaş kısıtlaması dokuz platformu kapsıyor: Facebook, Instagram, Threads, Snapchat, TikTok, X, YouTube, Reddit ve Kick. Avustralya yasayı düzenleyen eSafety Commissioner, "Bu hizmetler, tek veya önemli amaçlarının çevrimiçi sosyal etkileşimi mümkün kılmak olması nedeniyle bu kategoriye giriyor" diyor. Aynı zamanda kurum, birkaç çevrimiçi platformun kısıtlamalara tabi olmadığını bildirdi. Bunlar: Discord, GitHub, LEGO Play, Roblox, Steam ve Steam Chat, Google Classroom, Messenger, WhatsApp ve YouTube Kids. Yasa, hükümete, hizmetlerin dönüşümüne göre yasak kapsamındaki platformları güncelleme yetkisi veriyor.

Avustralya hükümeti bu yasağı neden getirdi?

Sosyal medya ve çevrimiçi içerik güvenliği konusundaki parlamento soruşturmalarının ardından hükümete harekete geçmesi yönünde artan baskı vardı. Bu soruşturmalar, çevrimiçi istismar mağdurlarının ve hayatına son veren çocukların ailelerinin çarpıcı ifadelerini içeriyordu. Bir ölçüde hükümet, adım atmak zorunda bırakıldı. 2024’te gazete yayıncısı News Corp, “Bırakın Çocuk Olsunlar” adında bir kampanya başlattı ve 16 yaş altına sosyal medya hesaplarının yasaklanmasını savundu. Ana muhalefet partisi de bu fikri destekledi. Birkaç ay içinde Albanese yasayı parlamentodan geçirerek, “çocukların çocukluğunu yaşayabilmesini” istediğini söyledi.

Avustralya eSafety Commissioner’ı Julie Inman Grant, çocukların sosyal medyanın gücü karşısında şansının olmadığını söylüyor. Grant, “Umarım en azından onları bazı zararlı ve aldatıcı özelliklerden koruyabiliriz. Manipülatif algoritmalar, karanlık tasarımlar ve tavşan deliği etkileriyle, bu gerçekten adil bir mücadele değil" dedi. Ayrıca, uzun süreli ekran kullanımının çocuklar üzerindeki etkisi ve sosyal medya akışlarının bağımlılık yaratıcı doğasına karşı yaygın bir huzursuzluk da var.

Sosyal medya platformları kullanıcıların yaşını nasıl doğrulayacak?

Platformların birden fazla katmanda yaş kontrolü uygulaması bekleniyor. Bu önlemler genel olarak üç kategoriye ayrılıyor: yaş doğrulama, yaş tahmini ve yaş çıkarımı. Yaş doğrulama, bir yaş belgesini kanıt olarak sunmayı içeriyor ancak platformlar yalnızca devlet tarafından verilen kimliklere dayanamaz. Yaş tahmini, biyometrik veriler kullanır yani bir kullanıcının yüzünü, sesini veya yaşla değişen diğer fiziksel özelliklerini analiz eder. Yaş çıkarımı ise kelime seçimi, tarama geçmişi veya arkadaş ağları gibi çevrimiçi davranışları inceleyerek bir kullanıcının yaşını tahmin eder. Teknoloji şirketlerine göre bir kişinin yalnızca fizyolojik özelliklerine bakarak 16 yaşın üstünde mi altında mı olduğunu belirlemek özellikle zor.

Hükümet kuralları nasıl uygulayacak?

Hükümet bile yasağın tamamen sızdırmaz olmasını beklemiyor. Sonuçta, dünya genelinde birçok çocuk yasal yaş sınırından önce alkol veya tütün tüketmeyi bir şekilde başarıyor ve Avustralya yasası da bu gerçeği yansıtıyor. Yasa, sosyal medya işletmecilerinin uyum için “makul adımlar” atmasını zorunlu kılıyor; bu da bazı çocuklar sızmayı başarırsa şirketlerin muhtemelen cezalandırılmayacağı anlamına geliyor.

Çevrimiçi güvenlik düzenleyicisi, platformlardan yasa yürürlüğe girmeden ve girdikten sonra çeşitli yaşlardaki hesap sahiplerinin sayılarını bildirmelerini isteyebileceğini söylüyor. Ayrıca hangi yaş doğrulama teknolojilerini kullandıkları ve bunların doğruluğu hakkında bilgi talep edebilir. Gerçekte sosyal medya şirketleri, uyum sağlama yöntemlerinde bir miktar takdir yetkisine sahip olacak. Kullanıcı tabanına göre, bir kullanıcının yaşını tahmin ederken kabul edilebilir hata payını kendileri belirleme hakkı verildi. Hükümet, her bir çocuğu platformlardan uzak tutmaktan çok sosyal medya şirketleri içindeki sistemik hatalarla veya kusurlu süreçlerle ilgileniyor.

Yasağa verilen tepkiler nasıl?

Geniş halk kesimi arasında yasaya ciddi bir destek var. Yasa geçtiğinde yapılan bir YouGov anketi, Avustralyalıların yüzde 77’sinin yasayı desteklediğini gösterdi. Beklendiği gibi, büyük platformlar karşı çıktı. Şirketler, yasanın 2024 sonunda parlamentodan aceleyle geçirildiğini ve hala büyük bir teknolojik zorluk teşkil ettiğini savunuyor. Birçoğu, çocukları korumaya kararlı olduklarını ve yıllardır bu amaçla önlemler aldıklarını belirtiyor. Bazıları yeni güvenlik önlemleri uygulamaya devam ediyor.

Çocuklara yönelik Birleşmiş Milletler ajansı Unicef, yasağın gençleri daha riskli ve regüle edilmemiş çevrimiçi alanlara itebileceği konusunda uyardı. Bazı akademisyenler, yasağın temel kusurlarından birinin, zararlı içerik üretimini veya bu tür içerikleri kullanıcılara yönlendiren algoritmaları dizginlememesi olduğunu söylüyor. Ayrıca, genç ergenlerin sosyal medyadan uzaklaştırılmasının duygusal destek ve bağlantı açısından önemli bir kayıp oluşturacağı eleştirisi de var. Diğerleri ise yasanın ebeveynlere sahte bir güvenlik hissi verdiğini ve çocukları çevrimiçi dünyanın tehlikeleri konusunda eğitme motivasyonlarını düşürdüğünü düşünüyor.

Gizlilik savunucuları, yaş belirlemek için kullanılan kimlik belgeleri ve biyometrik verilerin tehlikeye atılabileceğinden, paraya çevrilebileceğinden veya kötüye kullanılabileceğinden endişe ediyor. Ancak haziran ayında hükümetin görevlendirdiği bir deneme, yaş kontrollerinin “özel, sağlam ve etkili” olabileceği ve yasaya teknolojik bir engel bulunmadığı sonucuna vardı.