ABD’nin 80 milyar dolarlık nükleer yatırımı kısa vadede enerji üretmeyecek
ABD’de nükleer enerji sektörü, uzun yıllar süren durgunluğun ardından yeniden yükselişe geçti. Yapay zekanın artan enerji ihtiyacı bu dönüşümde en belirleyici unsur olurken, Trump yönetimi geçtiğimiz ay yeni reaktörlerin finansmanını desteklemek amacıyla 80 milyar doları aşan bir yatırım paketi açıkladı. Ancak uzmanlara göre bu adımın kısa vadede karbon-sız enerji üretimine katkısı olmayacak.
Nükleer enerji analisti Chris Gadomski, “Bir yandan çok şey oluyor ama aslında hiçbir şey olmuyor” sözleriyle durumu özetledi.
10 yıldan önce devreye girecek proje yok
Teorik olarak 80 milyar dolarlık bu yatırım, Virginia’daki veri merkezlerinin tamamını besleyecek kadar reaktör kurulumu anlamına geliyor. Fakat gerçekte geleneksel nükleer reaktörlerin inşası 10 yıl veya daha uzun sürüyor. Büyük umut bağlanan küçük modüler reaktörler dalgası ise henüz ticari ölçekte enerji üretimine başlayamadı.
Bu da kısa vadede devreye alınabilecek tek tesislerin, yeniden faaliyete geçirilecek birkaç eski santral olduğunu gösteriyor. Son on yılda maliyetler nedeniyle kapatılan 12’den fazla reaktörden yalnızca üçü yeniden devreye alınma sürecinde bulunuyor.
Trump yönetimi süreci hızlandırmak istiyor
ABD Başkanı Donald Trump, nükleer enerjiye yeniden ivme kazandırmak için izin süreçlerini sadeleştirmeyi ve yatırım maliyetlerinin büyük kısmını kamu kaynaklarıyla desteklemeyi hedefliyor. Trump’ın 2030’a kadar 10 büyük reaktör inşaatına başlanması hedefi bulunuyor.
Ancak bu hedefin oldukça zor olduğunu belirten Brookfield Asset Management’ın Kuzey Amerika varlık yönetimi başkanı Wyatt Hartley, “Manevra alanı çok dar” değerlendirmesini yaptı. Şirket, Westinghouse Electric Co.’nun çoğunluk hissedarı olması nedeniyle 80 milyar dolarlık bu programdan en fazla yararlanacak kurumlar arasında gösteriliyor.
Nükleer Düzenleme Komisyonu’nun eski üyesi Jeffrey Merrifield ise, “Nükleer alanda hiçbir şey bir gecede olmaz” ifadelerini kullandı.
Reaktör inşası 10 yıla yayılacak
Yeni projeler için yalnızca izin almak değil, üretilecek elektriği satın alacak müşteriler bulmak ve binlerce nitelikli işçiyi istihdam etmek de gerekiyor. Reaktör kazanları ve buhar jeneratörleri gibi en kritik bileşenlerin üretimi dört yıla kadar sürebiliyor.
Hartley, “Siparişlerin çok yakında verileceğini” ancak iki reaktörün devreye alınmasının gerçekçi biçimde 10 yılı bulacağını söyledi.
Bu süreçte bazı reaktör geliştiricileri geçici olarak doğalgaza yöneliyor. Eski Enerji Bakanı Rick Perry’nin kurucu ortağı olduğu Fermi Inc., Teksas’ta dev bir veri merkezi projesinde reaktör bileşenleri siparişi verdi, ancak üretimin 2030’ların başına kadar başlaması beklenmiyor. Blue Energy Global Inc. ve First American Nuclear Co. da benzer biçimde reaktörlerini gelecek on yılda tamamlamayı planlıyor.
Üç şirket, kısa vadede veri merkezlerine enerji sağlamak için doğalgaz sistemleri kuruyor.
Fon dağıtımı belirsizliğini koruyor
Trump yönetimi, 80 milyar dolarlık fonun nasıl dağıtılacağına ilişkin detayları henüz açıklamadı. Ayrıca bütçeyi aşan projelerde maliyet fazlasının kim tarafından karşılanacağı da belirsizliğini koruyor. 2017’de Güney Carolina’daki iki reaktörlü VC Summer projesi, maliyet aşımları nedeniyle iptal edilmişti.
Biden döneminde Enerji Bakanlığı kredi ofisini yöneten Jigar Shah, “Sonuçta önemli olan, maliyet aşımı riskini kimin üstleneceği” değerlendirmesini yaptı.
Küçük reaktörler hâlâ başlangıç aşamasında
Nükleer enerji etrafındaki yoğun ilgi, henüz planlama aşamasındaki projelerin bile şirket değerlerini artırmasına neden oluyor. Henüz elektrik üretmemiş olan Fermi Inc., eylül ayında New York Borsası’na kote olduktan kısa süre sonra 13 milyar dolar piyasa değerine ulaştı.
Küçük modüler reaktörler geliştiren şirketlerin hisseleri de son bir yılda hızla yükseldi. Ancak bu alandaki ilerleme yavaş seyrediyor. Oklo Inc., TerraPower LLC ve Kairos Power LLC şu ana kadar inşaata başlayan üç şirket. Hiçbiri ticari ölçekte enerji üretimi için onay almış değil.
Kairos, 50 megavatlık bir pilot tesis için izin aldı ve 2030’a kadar Tennessee Valley Authority’ye Google veri merkezlerine enerji satışı yapmayı planlıyor. Ancak BloombergNEF analisti Gadomski bu projelere temkinli yaklaşıyor: “Sadece buldozerleri hareket ettiriyorlar,” dedi.
Üç reaktör yeniden devreye giriyor
Holtec International, Michigan’daki Palisades tesisini önümüzdeki yıl açmayı planlıyor. Constellation Energy Corp., Pennsylvania’daki Three Mile Island reaktörünü 2027’de devreye almayı hedefliyor. NextEra Energy Inc. ise Iowa’daki Duane Arnold tesisini 2029’da yeniden çalıştırmayı planlıyor.
Brookfield, Güney Carolina’daki yarım kalmış VC Summer projesini devralmak için görüşmeler yürütüyor. Anlaşma sağlanırsa proje 2030’ların başında devreye girebilir.
Ancak bu üç tesisin toplam üretim kapasitesi yalnızca 2,2 gigavat olacak. Bu, Trump’ın hedeflediği toplam nükleer üretimin küçük bir kısmını oluşturuyor.
Bloomberg Intelligence analisti Scott Levine, “Çok fazla konuşma var” diyerek tabloyu özetledi: "Yakında somut bir şey görür müyüz? Hayır.”
