Rus rublesi 2025'e damga vurdu: Dünyanın en çok değer kazanan para birimi oldu
Rus rublesi, 2025 yılına sıra dışı bir yükselişle damga vurdu. Bank of America verilerine göre ruble, yıl başından bu yana en çok değer kazanan para birimi oldu ve yüzde 40’ın üzerinde bir artış kaydetti. Bu yükseliş, son iki yılda ciddi değer kayıpları yaşayan ruble için keskin bir dönüş anlamına geliyor.
Savaşın sürmesine, ekonomideki durgunluğa, düşük petrol fiyatlarına ve Batı’nın uyguladığı ağır yaptırımlara rağmen, Rus rublesi istikrarlı biçimde yükseliyor. Peki, bu dikkat çekici performansın ardında ne var?
Sermaye kontrolleri ve sıkı para politikası öne çıkıyor
Uzmanlara göre bu tablo, yabancı yatırımcıların ani güven patlamasından çok, Rusya Merkez Bankası’nın aldığı sıkı önlemlerle açıklanabilir. CNBC’ye konuşan piyasa gözlemcileri, rubleye değer kazandıran üç temel faktöre işaret ediyor: yüksek faiz oranları, sıkılaştırılan sermaye kontrolleri ve Ukrayna ile barışa dair umutlar.
Wells Fargo’dan döviz stratejisti Brendan McKenna, “Merkez bankası faizleri yüksek tutmayı seçti, döviz kontrolleri sıkılaştırıldı ve barışa yönelik bazı çabalar var” değerlendirmesini yaptı.
Yüzde 20 faiz ve ithalatta fren
Rusya Merkez Bankası, yüzde 20 seviyesindeki faiz oranıyla enflasyonu bastırmaya çalışırken, yüksek borçlanma maliyetleri yerel şirketlerin ithalatını yavaşlattı. Bu da dövize olan talebi azalttı. Renaissance Capital ekonomisti Andrei Melaschenko’ya göre, tüketimdeki düşüş nedeniyle ithalatçılar döviz alımında frene bastı. Böylece bankalar ruble satmak zorunda kalmadan operasyonlarını sürdürebildi.
2025’in ilk çeyreğinde tüketici elektroniği, otomobil ve kamyon gibi ürünlerde geçen yılın ikinci yarısındaki vergi artışları beklentisiyle yapılan yoğun ithalat nedeniyle aşırı stok birikti. Bu stok fazlası da tüketici talebinde bir yavaşlamaya neden oldu.
İhracatçılar rubleye yöneliyor
İthalat yavaşlarken, ihracatçılar döviz kazançlarını rubleye çevirmek zorunda kalıyor. Rus hükümeti, özellikle enerji şirketlerinin döviz gelirlerinin bir kısmını yerel piyasada rubleye çevirmesini zorunlu tutuyor. Ocak-nisan döneminde en büyük ihracatçıların gerçekleştirdiği döviz satışı 42,5 milyar dolara ulaştı; bu, önceki dört aya kıyasla yüzde 6 artış demek.
Para arzı küçülüyor, ruble destekleniyor
Johns Hopkins Üniversitesi’nden Prof. Steve Hanke’ye göre, para arzındaki daralma da rubleyi destekliyor. 2023 Ağustos’unda yıllık bazda yüzde 23,9 büyüyen para arzı, 2025 itibarıyla yüzde 1,19 daralma seviyesine geriledi. Bu da enflasyon beklentilerinde iyileşmeye yol açarak rubleyi güçlendirdi.
Trump sonrası barış umudu sermaye akışını tetikliyor
ABD Başkanı Donald Trump’ın seçilmesinin ardından, Ukrayna ile barış beklentileri de artmış durumda. Wells Fargo’dan McKenna’ya göre, barış ihtimali, bazı yatırımcıların ruble cinsinden varlıklara yönelmesine yol açtı. Sermaye kontrolleri hâlâ sürse de bu gelişme rubleye olan talebi destekliyor.
Bu yükseliş sürdürülebilir mi?
Analistler, rublenin mevcut seviyesini koruyamayabileceği konusunda temkinli. Petrol fiyatlarının bu yıl ciddi biçimde düşmesi, Rusya’nın döviz gelirlerini azaltabilir. Melaschenko’ya göre, “Ruble şu an zirveye yakın ve yakın zamanda zayıflamaya başlayabilir.”
Ayrıca olası bir barış anlaşması durumunda döviz kontrolleri kaldırılabilir ve merkez bankası hızlı biçimde faiz indirimine gidebilir. Bu senaryo, rublede ani bir satış dalgası doğurabilir.
Kamu maliyesi baskı altında
Petrol ve gaz gelirlerinin düşmesi, kamu maliyesini de zorluyor. Finlandiya Merkez Bankası ekonomisti Heli Simola’ya göre, 2024 yılında federal gelirlerin yüzde 30’u enerji sektöründen geliyordu. Melaschenko, “Maliye Bakanlığı harcamaları karşılamak için Ulusal Refah Fonu’na daha fazla yükleniyor” dedi.
Rubleye rağmen dış ticarette sınırlı avantaj
McKenna, ruble değer kazansa da Rusya’nın dış ticaretteki izolasyonu nedeniyle bunun rekabet avantajı sağlamadığını ifade etti. Petrol dışındaki kalemlerde küresel piyasalarla bağları zayıflayan Rusya için, para biriminin değeri ticaret gücünü fazla etkilemiyor.
