Mamut milyarderi

İlk bakışta bu sevimli kemirgenler, altın rengi kürkünü ıslak bir köpek gibi silkeleyerek şişkin bir topa dönüştürmüş bir hamster’ı andırıyor. Ama sonra belirgin kulakları ve kuyruğu fark ediyorsunuz ve bunun daha önce hiç görmediğiniz bir hayvan olduğunu anlıyorsunuz. Doğrusu daha önce “hiç kimsenin” görmediği bir hayvan. Bunlar yünlü fareler, Colossal Biosciences’ın Dallas laboratuvarlarında yaratılmış, binlerce yıldır hiç bir insanın görmediği başka bir hayvan olan yünlü mamutun temel özelliklerinden bazılarını sergilemek üzere tasarlanmış genetik mühendislik ürünü yaratıklar.

Colossal, 2021 yılında video oyunları ve e-öğrenme gibi çeşitli sektörlerde deneyim kazanmış 43 yaşındaki Teksaslı seri girişimci Ben Lamm ve efsanevi Harvard genetikçisi George Church tarafından kuruldu. Şirket yaptığı işi “tür-diriltim” olarak tarif ediyor. Bu, antik DNA ve Crispr gen düzenleme tekniklerini kullanarak yünlü mamut, dodo ve Tazmanya kaplanı gibi soyu tükenmiş faunayı geri getirmeye çalışmak anlamına geliyor. Ancak bu çabalar çoğunlukla yatırımcıları heyecanlandırmaya ve manşetlere çıkmaya yarıyor. Colossal’ın iş modeli için daha acil olansa, benzer teknikleri kullanarak insanlık tarafından yok edilme ihtimali yüksek, çoğu potansiyel çevre veya koruma değerine sahip binlerce türden bazılarını kurtarmak. Şu anda 46 binden fazla tür kritik derecede tehlike altında olarak listelenmiş durumda.

Ocak ayında Colossal, 10,2 milyar dolarlık bir değerlemeyle 200 milyon dolarlık fon topladı. Bu, Breyer Capital, Draper Associates ve TWG Global gibi üst düzey yatırımcılardan bulduğu toplam kaynağı 435 milyon dolara çıkardı. Colossal’ın henüz geliri olmasa da daha şimdiden iki ek yeni girişim kurdu: Hesaplamalı biyoloji platformu Form Bio (2022’de) ve biyolojik geri dönüşüm şirketi Breaking (2024’te).

Son turla birlikte CEO görevini yürüten Lamm’in tahmini serveti 3,7 milyar dolar oldu. 70 yaşındaki Church’ün Colossal’da hisse senedi payı yok. Church, “Benim milyarder olmamam, Ben’in milyarder olması kadar ilginç” diyor ve ekliyor: “Bir milyar dolarım olsaydı, onu sadece buna harcardım.”

1984’te ilk genom dizileme yöntemini geliştirmesiyle tanınan ancak aynı zamanda yaklaşık 50 biyoteknoloji şirketinin kurucu ortağı olan Church için yünlü fare uzun zamandır beklenen bir kavram kanıtı. Mamutun genomunu dizilemek için neredeyse 20 yıldır çalışıyor, ancak tutkusu çok daha önce başladı. “Çoğu çocuk gibi ben de büyük tüylü şeylere karşı bir ilgi duyuyordum” diyor, “Jurassic Park’ı okuyan neslin bir parçasıydım.”

Çalışma, Arktik permafrostundan (donmuş toprak tabakası) yünlü mamut kalıntılarını kazıp çıkarmakla başladı. Church ve araştırmacıları daha sonra elde ettikleri DNA’yı yakın bir yaşayan akraba olan Asya filiyle karşılaştırdı; amaç bir mamut-fil melezine hayat vermekti. 2028’e kadar bir yavru umuyorlar. Yünlü fareler, Colossal’ın bilimcilerinin belirli DNA dizileri ile mamutların boyut, tüylü kürk ve çok soğuk iklimler için hızlandırılmış metabolizma gibi belirli özellikleri arasındaki bağlantıları test etmesine yardımcı olmak için yaratıldı.

Lamm, şirketin geliştirmekte olduğu bilimin başarılı bir işin temelini nasıl oluşturabileceğine dair fikirlerle dolu, buna soyu tükenmiş türleri yeniden doğaya kazandırmak ya da nesli tükenmekte olan türlerin yok olmasını önlemek isteyen hükümetlerden elde edilecek gelir akışları da dahil. Hükümetler koruma çabaları için uzun zamandır ödeme yapıyor. Ancak bu tür son teknoloji ürünü tartışmalı bir bilim için bütçe ayrılması yeni bir durum. Lamm, “2024’ün başında bana hükümetlerin bunları yapmam için para ödeyeceğini söyleseydiniz ‘ihtimal dışı’ derdim. Şimdi bunun değiştiğini görüyoruz” diyor.

Lamm, Colossal’ın şu ​​anda bu tür biyolojik çeşitlilik sözleşmeleri için biri ada ülkesi olmak üzere iki hükümetle “derin görüşmeler” halinde olduğunu söylüyor. Henüz imzalanmış bir anlaşma yok. “Bu bizim için gayet harika bir şey çünkü tür-diriltim arayışı paraya çevirebileceğimiz bir teknoloji yaratıyor” diyen Lamm sözlerini şöyle sürdürüyor: “Hayvanların yaşam alanlarına geri getirilmesi, karbon kredilerinde, doğa kredilerinde ve turizm vergilerinde yıllık gelir potansiyeli yaratıyor.”

Biyoçeşitlilik kredileri, karbon kredileri ile kirliliğin azaltmasının hedeflenmesine benzer şekilde doğal ortamların korunmasını ve restorasyonunu teşvik etmek için tasarlanmış yeni finansal araçlar. Colossal bu yeni oluşan pazarlardan para kazanma potansiyeline sahip, hatta birlikte çalıştığı ülkelerin turizm vergilerinden pay bile alabilir.

Colossal’ın görüştüğü (ve Lamm’in görüşmelerin hassas doğası nedeniyle ismini vermekten kaçındığı) hükümetlerden biri, soyu tükenme tehlikesi altında olan ve tüm ekosistemi altüst etme potansiyeline sahip bir canlıyı kurtarmaya odaklanmış durumda. Lamm, dişi sayısının azlığının ve mevsimsel üreme döngüsünün zamanlamasıyla ilgili sorunların bir darboğaz yarattığını söylüyor. Hükümetin bu türü geleneksel çoğaltma çabaları 25 yıl sürebilir, 350 milyon dolara mal olabilir ve tür yine de yok olabilir.

Colossal, bunun yerine dişileri mevsimsel olarak değil sürekli üremeye teşvik etmek için genetik mühendislikle değiştirmeyi öneriyor; bu da süreci kısaltıyor. Lamm, “Bunun için onlardan 100 milyon dolar alsak bile sonuçta onlar türü kurtarmış olur, bu güvence altına alınır ve biz de planlarını 20 yıl kısaltıp onlara yüzlerce milyon dolar kazandırmış oluruz” diyor.

Bu, etik soruları da gündeme getiren sıradışı bir yaklaşım. Arizona Üniversitesi’nde yerbilimleri profesörü olan Karl Flessa, “Genetiği değiştirilmiş organizmaları çevreye salmak–bu işte ne ters gidebilir ki?” diye soruyor alaycı bir şekilde. Colossal’ın mamut projesine derin bir şüpheyle yaklaşan Flessa, bunu “sakıncalı, kötü düşünülmüş ve şirkete yatırım çekmek için tasarlanmış bir gösteri” olarak nitelendiriyor ve ekliyor: “Görünürde soğuğa adapte olmuş bir türü iklim değişikliğine rağmen serbest bırakmak, üstelik yitmekte olan bir yaşam alanına salmak; burada etik bir soru var.”

Colossal’ın baş bilim yöneticisi Beth Shapiro riskleri kabul ediyor ancak bazen çok büyük sorunların radikal çözümler gerektirdiğini belirtiyor: “Bu, yeni para, yeni insanlar ve yeni fikirleri bunlara acilen ihtiyaç duyulan bir alana getirmek anlamına geliyor.”

Nasıl oynamalı

Hesaplamalı biyolojideki gelişmeler, tıbbi bilim-kurguyu hızla gerçeğe dönüştürüyor. Bu trende yatırım yapmanın en iyi yolu, dönüştürücü ilaçlar geliştiren bir gen düzenleme şirketi olan Crispr Therapeutics. İsviçreli şirket, Nobel Ödülü kazanan tescilli Crispr/Cas 9 platformunu kullanarak genomik DNA’yı hassas bir şekilde düzenleyebiliyor. Binlerce hastalık anormal DNA dizilerinden kaynaklanıyor ve Crispr şu anda Vertex gibi ilaç firmalarıyla geliştirilecek tedaviler için işbirliği yapıyor. Crispr hâlâ para kaybediyor olsa da 31 Aralık 2024 itibarıyla şirketin 1,9 milyar dolar nakdi (ve eşdeğeri) bulunuyordu. Hisseleri, mevcut seviyelerinden yüzde 112,5’lik bir artışla 2024’teki zirve noktası olan 89,12 dolara kadar yükselebilir.

Jon D. Markman, Markman Capital Insight Başkanı.

Yaratık koleksiyoncuları

Her şeye sahip milyarder için canlı bir yünlü mamut mükemmel bir hediye olurdu. Milyarderler kulübünün bir çok üyesi servetlerini Renoir’lara, Rolex’lere ve Rolls-Royce’lara harcarken, diğerleri biraz daha vahşi şeyler topluyor. Bir avuç milyarderin —ölü veya diri— organizma koleksiyonlarına bir göz atın.

Ken Griffin
ABD • 42,3 milyar $ • Hedge fonları

Geçen temmuz ayında dinozor fosili pazarına bir kuyruklu yıldız gibi girdi ve 150 milyon yıllık bir Stegosaurus iskeletine 44,6 milyon dolar ödedi; bu da açık artırmada satılan en değerli fosil rekorunu alt üst etti.

Harry Stine
ABD • 10,2 milyar $ • Tarım

Boş zamanlarını kuzu göbeği mantarı arayarak geçiriyor. 2013’ten beri 32 binden fazla örnek topladı ve bunları el yazısıyla kaleme aldığı bir günlükte belgelendiriyor.

Michael Steinhardt
ABD • 1,3 milyar $ • Hedge fonları

Westchester County’deki 57 dönümlük kişisel egzotik hayvan ve bitki koleksiyonunda kara kuğular, ipek maymunları ve nadir ‘zeşekler’ (yarı zebra, yarı eşek), ayrıca bektaşi üzümü, josta üzümü, frenk üzümü ve kızılcık bulunuyor. Forbes’a yaptığı açıklamada “Akla gelebilecek her dutsu meyveyi yetiştirmek istiyordum” dedi.

Christian Angermayer
Almanya • 1,2 milyar $ • Yatırımlar

2020’de Montana’da dinozor fosili kazıp çıkarmak için bir kovboy ekibi kiraladı; şimdiye kadar bulunan en büyük Triceratops’lardan birine, tam 40 milyon dolar değerinde olduğunu söylediği genç bir T-Rex’e ve büyük bir dinozor yumurtası koleksiyonuna sahip.