Küresel rekabette farkı yaratacak olan: İnsan ve kültür

Yapay zeka, blokzincir, yeşil enerji, finansal yenilikler ve jeopolitik kırılmalar… İş dünyasının sahnesi her gün yeniden kuruluyor. Oyun değişiyor, oyuncular da değişiyor. Ancak bütün bu fırtınalı dönüşümün ortasında hâlâ değişmeyen bir gerçek var: İş yaptığımız insanların kültürleri ve değerleri.

Nihai kararları algoritmalar değil, insanlar veriyor. İnsanlar da doğup büyüdükleri toprağın, tarihsel birikimlerinin ve kültürel kodlarının aynasıdır. Uluslararası iş dünyasında başarı, bu aynayı doğru okumayı bilenlere nasip oluyor.

Bir kahve, iki dünya

Geçen sabah Leros’ta denizden çıktım, canım kahve çekti. Yanımda para yoktu. “Sonra versem olur mu?” diye sordum. Kahveci gülerek “Ne demek, kahve benden” dedi. Bir güven, bir gönül rahatlığı…

Yıllar önce Paris’te, Avenue Kléber’de yaşarken ise farklı bir sahneyle karşılaştım. 15 yıl boyunca alışveriş yaptığım Boulangerie’ye uğrayıp croissant almak istedim. Cebimden 50 cent eksik çıktı. “Boşver, yarın getirirsin” demedi. Köşedeki bankaya yönlendirdi: “Para çek, öyle gel.”

İki küçük hikâye; ama iki büyük kültürel fark. İş dünyasında da tablo bundan farklı değil.

İş dünyasında kültürel mozaiğin kodları

    •    Çinliler sabrı stratejiye dönüştürür. Uzun vadeli ilişkide sadık, pazarlıkta yorucu olurlar.
    •    Amerikalılar hızı ve pragmatizmi yüceltir. “Time is money” anlayışı iş yapışlarının merkezindedir.
    •    Fransızlar estetik, entelektüellik ve formaliteyi öne çıkarır. Bürokrasi ve kibir zorlayıcı olabilir.
    •    Yunanlar sıcak, samimi ve duygusaldır. Ama disiplinsizlik iş süreçlerini uzatır.
    •    Almanlar dakiklik ve güvenilirliği temel alır. Mükemmellikleri esnekliği sınırlandırır.
    •    İngilizler nezaket ve sağduyu (common sense) ile hareket eder. Finans ve diplomasi için güçlüdürler.
    •    İtalyanlar coşkuyla iş yapar. Yaratıcılıkları eşsiz, duygusallıkları yorucudur.
    •    Arap dünyasında güven ve itibar, yazılı kontratın önündedir. Cömertlik iş kültürüne yansır.
    •    Latin Amerika tutkuyla yoğruludur. Yaratıcılık öne çıkar ama siyasi riskler yatırımcıyı zorlar.
    •    Afrika canlılık ve potansiyel sunar ancak kurumların zayıflığı sabırlı yatırımcı ister.
    •    Türkler ise Doğu’nun samimiyeti ile Batı’nın pratikliğini harmanlar. Masayı büyütür, hızlı bağ kurar, risk alır; ama sabırsızlık ve kuralları esnetme eğilimi handikap olabilir.

Teknoloji değiştiriyor ama kültür belirliyor

Evet, teknoloji iş yapma biçimlerini dönüştürüyor; yapay zeka verileri işliyor, finansal algoritmalar risk hesaplıyor, jeopolitik dengeler pazarları yeniden çiziyor. Ancak masada hâlâ insan oturuyor. O insanın kültürü, değerleri ve öncelikleri, anlaşmanın imzalanıp imzalanmamasını belirliyor.

Küreselleşme bu farkları silemedi, silemeyecek. Başarılı iş insanı, sadece Excel tablolarını değil, karşısındaki insanın jestlerini, değerlerini ve önceliklerini okuyabilen kişidir.

2035 perspektifi

Önümüzdeki on yılda yapay zeka toplantı notlarını tutacak, blokzincir ticaret anlaşmalarını kayda geçirecek, metaverse platformlarında kıtalararası buluşmalar yapılacak. 2035’e geldiğimizde iş dünyasının büyük bölümü dijital ekosistemlerde dönecek.

Ama bir Çinli iş insanının sabrı, Amerikalının hızı, Arap’ın güven anlayışı ya da Türk’ün pratikliği değişmeyecek. Çünkü kültür, algoritmaların kodlayamayacağı derinlikte bir insani miras.

Küresel iş dünyasının geleceğinde avantaj, yalnızca teknolojiye yatırım yapanlarda değil; aynı zamanda kültürel zekâsını geliştirenlerde olacak. 2035’te kazananlar, hem yapay zekayı en iyi kullananlar hem de masanın karşısında oturan insanın kalbini ve zihnini anlayabilenler olacak.

Uluslararası iş dünyasında başarılı olmak için 5 kural

    1.    İnsana yatırım yapın. Algoritmalar hesap yapar; ama güven, dostluk ve kültür işin gerçek sermayesidir.
    2.    Kültürel kodları öğrenin. Alman’la dakiklik, Arap’la güven, Çinli’yle sabır, Amerikalı’yla hız, Türk’le dostluk…
    3.    Samimiyet ile profesyonelliği dengeleyin. Leros’taki kahve ile Paris’teki bankanın farkını unutmayın.
    4.    Esnek olun. Brezilya’da tutkuyla, Londra’da soğukkanlı pragmatizmle, Pekin’de sabırla iş yapılır. Tek tip yaklaşım başarısızlığa mahkûmdur.
    5.    Küresel vizyonla yerel dokunuşu birleştirin. Büyük resmi görmek kadar küçük kültürel nüansları da hissetmek gerekir.

Son söz:

Teknoloji, finans ve jeopolitik iş dünyasının kulislerini belirliyor olabilir. Ama sahnede perdeyi açan da kapanışı yapan da insanın kültürü oluyor.