4,5 milyar dolarlık Biyoteknoloji Vadisi bilimin yeni üssü olacak

Biyoteknoloji… Tıpkı savunma sanayi gibi stratejik, tıpkı dijitalleşme gibi dönüştürücü, tıpkı enerji gibi hayati. BİYOSAD’ın (Biyoteknoloji Sanayicileri Derneği) öncülüğünde ve tamamen sanayicilerin desteğiyle hayata geçirilmesi planlanan 4,5 milyar dolarlık dev yatırım, Türkiye’nin bilim ve teknoloji hamlesinde yeni bir kilometre taşı olacak. Tuzla’da, 2,7 milyon metrekarelik alanda yükselecek bu proje sadece bir organize sanayi bölgesi değil; liselerden yükseköğretim kurumlarına, Ar-Ge merkezlerinden patent ofislerine kadar tüm katmanlarıyla yaşayan bir ekosistem olarak tasarlandı. Altyapı çalışmaları başlayan projede üç yıl içinde 30 şirketin üretime geçmesi planlanıyor. 20 bin kişilik nitelikli istihdam, 15 milyar dolarlık yıllık ihracat, 160 biyoteknoloji şirketi hedefi… Bunlar sadece rakam değil; Türkiye’nin küresel teknoloji yarışında iddialı bir oyuncu olmak için ilk tohumları.

Biyoteknoloji alanında üst sıralarda yer alan Singapur için: “Singapur’un modeli buysa, bizim modelimiz Biyoteknoloji Vadisi olacak. Onlardan daha avantajlıyız. Biz Avrupa’nın kapısıyız, bizim ekosistemimiz daha zengin” diyor Dr. Ercan Varlıbaş.

“Bu bir irade meselesi”

Biyoteknoloji Vadisi aynı zamanda bir vizyonun ürünü. BİYOSAD ve Biyoteknoloji Vadisi Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Ercan Varlıbaş, bu projeyi sadece bir yatırım değil, Türkiye’nin bilimsel sıçraması olarak tanımlıyor. “Bu proje, sanayi ve akademiyi bir araya getiren bir güç birliği. Bu sadece altyapı değil, aynı zamanda irade meselesi” diye ekliyor.

Biyoteknoloji, COVID-19 pandemisinde tüm dünyanın radarına giren, stratejikliği tartışmasız bir alan. Ercan Varlıbaş’a göre bu alan, artık sadece sağlıkla sınırlı değil: “Solunum cihazı bulunamadığı için hayatını kaybeden insanları, birbirinin eldivenlerine el koyan ülkeleri gördük. Biyoteknoloji artık bir güvenlik meselesidir.”

Türkiye için bir ilk, dünya için referans model

Türkiye, ekonomik büyüklükte dünyanın 20’nci ülkesi olabilir ama biyoteknoloji sıralamasında 48’inci sırada. “Bu, kabul edilemez” diyen Varlıbaş, ekosistemin eksikliğine dikkat çekiyor. “Biz teknolojiyi bilen, yöneten, üreten ve pazarlayan insanları bir araya getirerek bu tabloyu tersine çevireceğiz. İlk 10 hedefimiz var. Bu da 10 yıllık bir planla mümkün.”

Biyoteknoloji Vadisi’nde sadece yerli şirketler değil, küresel oyuncular da yer almak üzere. Şimdiden Güney Kore’den yatırımcılarla görüşmeler yapılırken, Samsung Biologics gibi devlerle iş birlikleri gündemde. “Biz zaten Avrupa’ya entegre üretim altyapısına sahibiz. Bu nedenle Koreli firmalar için cazip bir alternatifiz” diyor Varlıbaş.

“Bir kuruş kamu kaynağı kullanmadık”

Belki de projenin en dikkat çekici yanlarından biri bu: Biyoteknoloji Vadisi, devlet bütçesinden tek bir kuruş almadan, tamamen sanayicilerin desteğiyle yürütülüyor. “Türkiye’nin bilim insanı, sanayicisi ve iradesi var. Bu bizim yerli ve milli teknolojilere olan inancımızın göstergesi” diyen Varlıbaş, Ticaret Bakanlığı ile de yabancı yatırımcı çekmek adına görüşmelerin sürdüğünü belirtiyor.

Katma değeri ve ithal ikamesi yüksek

Projede yer alacak firmalar sadece üretim değil, katma değeri yüksek ihracat da yapacak. BİOSB'de faaliyet gösterecek 160 firma, sadece Türkiye’nin değil, bölgenin biyoteknoloji ihtiyacını karşılayacak. Proje, aynı zamanda ithalata bağımlılığı azaltacak yerli üretim çözümleriyle Türkiye'nin biyoteknoloji ticaret dengesini lehine çevirmeyi hedefliyor. Dr. Varlıbaş’ın sözleriyle: “Biyoteknoloji, bir medikal konu değil artık. Bu ülkenin geleceğini ilgilendiren bir milli mesele. Bunu kavrayanlar, Biyoteknoloji Vadisi’nde yerini şimdiden aldı bile.”

Bu vizyon doğrultusunda, sağlık hizmetlerinin daha ekonomik, hızlı ve kaliteli hale gelmesine katkı sağlayacak Biyoteknoloji Vadisi, yalnızca bir üretim ve Ar-Ge merkezi değil, aynı zamanda teknoloji odaklı iş gücünün gelişimini destekleyen stratejik bir istihdam platformu olarak kurgulanıyor. Varlıbaş’ın ifadesiyle, “Bu proje sayesinde hem mevcut nitelikli insan kaynağının yurt içinde tutulması hem de yurtdışındaki uzmanların ülkemize kazandırılması mümkün olacak.” Vadide kurulacak lise ve meslek yüksekokulları, üniversitelerle geliştirilecek stratejik ortaklıklarla entegre çalışacak. Bu yapı, bilimsel araştırmalara ve eğitim süreçlerine ivme kazandırırken, gençlerin sektörel bilgiyle donatılmış bireyler olarak yetişmesini sağlayacak. Böylece akademi-sanayi iş birlikleri kalıcı hale gelirken, Türkiye’nin kendi ilaç, tıbbi cihaz ve sağlık teknolojileri üretim kapasitesi de artacak.

Girişimcilik ekosistemine güç katacak

Vadinin bir diğer önemli hedefi ise, büyük sanayi kuruluşlarını biyoteknoloji alanında faaliyet gösteren girişimlerle aynı çatı altında buluşturmak. Varlıbaş, “Start-up’lar burada Ar-Ge merkezlerinden test ve kalibrasyon laboratuvarlarına, patent ofislerinden teknoloji transfer ofislerine kadar pek çok imkândan yararlanabilecek” diyerek, girişimlerin hem işbirliği fırsatları hem de uluslararası pazarlara erişim konusunda avantaj elde edeceğini vurguladı.

Sürdürülebilirlik odağında ilerliyor

Kuruluş aşamasında olmasına rağmen sürdürülebilirlik vizyonunu merkezine alan Biyoteknoloji Vadisi, yüzde 70 oranında yenilenebilir enerji kullanımı hedefi, sosyal sorumluluk projeleri ve kapsayıcı sanayi altyapısıyla dikkat çekiyor. Varlıbaş, “İnovasyonu teşvik ederek sadece sektörel değil, toplumsal ve çevresel sürdürülebilirliğe de katkı sunmayı amaçlıyoruz” ifadelerini kullandı.

Küresel iş birlikleriyle büyüyor

Biyoteknoloji Vadisi’nin uluslararası açılımında ilk adımlardan biri Güney Kore’de atıldı. Incheon Serbest Ekonomik Bölgesi ile imzalanan karşılıklı iyi niyet anlaşması (MoU), bilgi ve teknoloji transferine dayalı sürdürülebilir iş birliklerinin temelini oluşturuyor. Tayvan ve Boston’daki temasların da büyük ilgi gördüğünü belirten Varlıbaş, “Küresel iş birlikleri projemizin önemli yapı taşlarından biri olacak” diyor.

Boston’da Türkiye’yi temsil edecek

Haziran 2025’te ABD’nin Boston kentinde düzenlenecek Bio International Convention Fuarı’na katılarak Türkiye’yi temsil edecek olan Biyoteknoloji Vadisi, Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi ve Boston Büyükelçiliği’nin desteğiyle düzenlenecek özel etkinliğe de ev sahipliği yapacak. Burada bölgedeki yatırımcılar, üniversiteler ve firmalarla temas kurularak uluslararası yatırım ve iş birlikleri için yeni kapılar aralanacak. Varlıbaş, “Bu fuarda ülkemizi temsil edecek olmaktan gurur duyuyoruz. Biyoteknoloji Vadisi’nin küresel görünürlüğünü artırmaya ve Türkiye’yi bu alanda bir cazibe merkezi haline getirmek için çalışıyoruz” diyerek sözlerini tamamladı.