New York’ta Mamdani’nin milyoner vergisi planı hayata geçecek mi?

ABD’de New York’un yeni seçilen Belediye Başkanı Zohran Mamdani’nin uygulamak istediği türden yeni bir milyoner vergisinin New York’taki olası sonuçları ne olabilir? Haziran ayında, kendisini demokratik sosyalist olarak tanımlayan Mamdani, Demokrat Parti ön seçimlerini kazandıktan sonra Pershing Square Capital Management’ın kurucusu ve CEO’su milyarder Bill Ackman, cevabın zengin vergi mükelleflerinin kaçacağı yönünde olduğunu ileri sürdü. Ancak Ackman, salı günü yapılan genel seçimlerde Mamdani’nin ezici bir zafer kazanmasının ardından daha uzlaşmacı bir ton benimsedi. Ackman, 25 Haziran’da X’te (eski adıyla Twitter) yaptığı paylaşımda şunları yazdı: Mamdani yönetimindeki New York çok daha tehlikeli ve ekonomik olarak sürdürülemez hale gelmek üzere.

“Politikalarının sonuçları konusunda endişeliyim”

O dönem New York Eyalet Meclisi üyesi Mamdani, New York’ta yaşamı daha uygun fiyatlı hale getirmeye odaklanan bir gündemle ön seçimlerde oyların yüzde 44’ünü aldı. Ancak Mamdani, genel belediye başkanlığı seçimlerinde oyların yüzde 50’sinden fazlasını alıp, milyarder destekçileriyle tanınan New York Valisi Andrew Cuomo’yu yaklaşık dokuz puan farkla yenince, Ackman X’te onu tebrik ederek şu mesajı paylaştı: Artık büyük bir sorumluluğunuz var. Eğer NYC’ye yardımcı olabileceksem, ne yapabileceğimi bana bildirin.

Ackman çarşamba günü de şu eklemeyi yaptı: “Mamdani belirleyici bir seçim kazandı. Önümüzdeki dört yıl boyunca bizim belediye başkanımız olacak. Belediye başkanlığı için Mamdani’yi desteklemedim ve politikalarının istenmeyen, olumsuz sonuçları konusunda endişeliyim ancak kim belediye başkanı olursa olsun NYC’ye yardım etmek için elimden geleni yapacağım.”

Mamdani’nin milyoner vergisi planı

Genel olarak kabul edilen bir gerçek var: Mamdani’nin gündeminin finansmanı için paraya ihtiyaç olacak ve Mamdani, orta sınıfa dokunmadan gelirleri artırmak için bir plan hazırladı. Kurumlar vergisini artırmanın yanı sıra, Mamdani kampanyasında New Yorkluların en zengin yüzde 1’i - yıllık 1 milyon doların üzerinde kazananlar olarak tanımlanan kesime yüzde 2’lik bir vergi önerisi yer alıyor. Platformuna göre bu “milyoner vergisi” yılda 4 milyar dolar gelir sağlayarak ücretsiz erken çocuk bakımı, ücretsiz otobüs seferleri ve daha uygun fiyatlı konut projelerini finanse edecek. Mamdani’ye göre rakamlar, verginin yaklaşık 34 bin haneyi etkileyeceğini gösteriyor. Kampanya sitesinde şöyle diyor: “Şehrin nüfusunun bu küçücük kesimi, New York sakinlerinin kazandığı toplam gelirin yüzde 35’ini alıyor.”

Aynı yüzde 1’lik kesim, Mamdani’nin belirttiğine göre ABD Başkanı Donald Trump’ın 2017 tarihli Vergi Kesintileri ve İstihdam Yasası kapsamında en yüksek gelir dilimi oranının yüzde 39,6’dan yüzde 37’ye düşürülmesinden de yararlandı. Önerilen ek vergi Mamdani’ye göre New York’un vergisini daha kademeli hale getirecek.

“50 bin dolar kazansanız da 5 milyon dolar kazansanız da aynı oran”

Mamdani, gelir vergisi sisteminin de kademeli olduğunu belirtiyor. Kademeli vergide oranlar gelir arttıkça yükselir ancak herkes aynı gelir diliminde aynı oranı öder. Yani, belirli bir dilimin tepesine ulaşana kadar herkes gibi yüzde 10 ödersiniz; ardından o noktadan sonraki gelir için yüzde 15 ödersiniz ve bu şekilde devam eder. New York eyaleti de benzer bir sisteme sahip; 2024 vergi yılı için oranlar yüzde 4 ile yüzde 10,9 arasında değişiyor.

Ancak Mamdani, New York şehrinin gelir vergisinin esasen yüzde 3,9 oranında düz bir vergi olduğunu iddia ediyor. Mamdani, “Yıllık 50 bin dolar kazansanız da 5 milyon dolar kazansanız da, neredeyse aynı oranı ödüyorsunuz” diyor. Bu kısmen doğru. New York şehrinin vergi oranları yüzde 3,078’den başlıyor ve yalnızca yüzde 3,876’ya kadar yükseliyor. Ayrıca gelir dilimleri oldukça sıkıştırılmış durumda: Düşük gelirlerde hızla yükselip, 50 bin doların üzerindeki gelirlerde sabitleniyor. Mamdani’nin planına göre, bu vergi en üst seviyeye eklenecek, 1 milyon dolar üzerindeki gelirlerden ek yüzde 2 alınarak sistemi daha kademeli hale getirecek.

İşe yarayacak mı?

Mamdani, planın işe yarayacağını savunuyor ve Massachusetts gibi eyaletlerdeki milyoner vergilerini örnek gösteriyor. Kasım 2022’de Massachusetts seçmenleri, 1 milyon doları aşan kişisel gelirler için yüzde 4’lük ek vergi öngören adil pay değişikliğini onayladı. Vergi, ilk üç çeyreklik tahsilatta 1,8 milyar dolar getiri sağladı; bu gelir okul öğle yemekleri, ulaşım ve eğitim için kullanıldı.

Bazıları bu verginin zenginlerin eyaletten kaçmasına neden olacağından korkmuştu. Massachusetts sakinleri gerçekten de yasa kabul edildiği 2021 yılında eyaletten taşındılar, ancak çoğu milyoner değil, üst-orta sınıf vergi mükellefleriydi. Bu, tarihsel verilerle de tutarlı. Massachusetts, 2009’dan beri tüm gelir düzeylerinde nüfus kaybı yaşıyor ancak en yoğun kayıplar orta ve yüksek gelir grubunda görülüyor. Nedenlerinden biri konut maliyetleri olabilir. Konut fiyatları yükseldikçe, diğer eyaletlerdeki daha ucuz konutlar ve uzaktan çalışma olanakları orta sınıfı Massachusetts’ten uzaklaştırmış olabilir.

Peki ya milyonerler? IRS’in Gelir İstatistikleri programından alınan verilere göre, Massachusetts’te düzeltilmiş brüt geliri 1 milyon dolar veya üzeri olan vergi beyannamelerinin sayısı 2018 ile 2022 arasında yüzde 36 arttı. Wealth X verilerine göre de Massachusetts’teki milyonerlerin sayısı 2022 ile 2024 arasında yüzde 38,6 arttı; toplam servetleri 1,6 trilyon dolardan 2,2 trilyon dolara yükseldi.

Bu vergi modelinin başarısı, diğer eyaletlerin de benzer adımlar düşünmesine yol açtı. Illinois’te, 1 milyon dolar üzeri gelirler için yüzde 3 ek vergi öngören bir yasa tasarısı, Kasım 2024’te seçmen onayından sonra hala yasama organının onayını bekliyor. Hawaii’de bazı milletvekilleri de aşırı zenginleri hedefliyor: 20 milyon dolar üzerindeki varlıklara yüzde 1 servet vergisi getiren bir teklif yasama organında incelenecek. Komite oylamasını geçti ancak henüz genel onay almadı. Maryland’de ise Demokrat Vali Wes Moore, 1 milyon dolar üzeri kazananlar için en yüksek vergi oranını yüzde 6,5’e çıkararak düşük ve orta gelirli vergi mükelleflerinin yükünü azaltmayı önermişti. Bu önlem kısmen onaylandı: 1 Temmuz 2025 itibarıyla Maryland, yüksek gelirli mükellefler için iki yeni vergi dilimine sahip olacak.

Milyoner vergisi önerisi kabul edilir mi?

Mamdani’nin ve destekçilerinin zenginleri daha fazla vergilendirme konusundaki isteğine rağmen, bu konuda son söz New York şehri sakinlerine ait değil. Gelir vergisi oranları eyalet tarafından belirleniyor, bu da tasarının eyalet meclisinden geçip Demokrat Vali Kathy Hochul tarafından imzalanması gerektiği anlamına geliyor. Haziran ayında Hochul planı reddederek şunları söyledi: “Palm Beach’e daha fazla insan kaybetmek istemiyorum. Yeterince kaybettik. Cumhuriyetçiler eyalet ve yerel vergi indirimini kaldırdığında büyük bir göç yaşadık. İnsanları Florida’ya kaçırmak bize fayda sağlamaz, bu yüzden akıllıca davranalım.

Yine de Mamdani umutlu. Bu hafta zafer konuşmasında şöyle dedi: Ne zamandır, New York’un zenginleri ve nüfuz sahipleri, gücün çalışan insanların elinde olmadığını söylüyorlardı. Bu gece, tüm engellere rağmen, o gücü biz aldık. Gelecek bizim elimizde.