Prof. Dr. Hakan Ürey akademik merakı küresel inovasyona dönüştürüyor

Bir laboratuvar fikrinin küresel ürüne dönüşmesi çoğu zaman uzak bir hayal gibi görülür; üniversite koridorlarının ritmi, pazarın hızıyla nadiren tutar. Optik ve mikro elektro-mekanik sistemler alanında dünya çapında bir bilim insanı olan Prof. Dr. Hakan Ürey ve ortaklarının kurduğu Koç Üniversitesi spinoff’u CY Vision’ın hikayesinde denge farklı kuruldu: Önce bilimsel merak sonra ürüne doğru titiz bir geçiş, ardından doğru pazar ve sermaye.  

Prof. Ürey’in İzmir Fen Lisesi’nden arkadaşları Gökselin Yaralıoğlu ve Orkun Oğuz ile 2015’te kurduğu CY Vision, artırılmış gerçeklik gözlüklerine odaklandı. İlk yatırım turunda Vestel Ventures ile Intel’den 7 milyon dolar kaynak aldı. Sekiz ay süren patent sürecinin ardından işi Silikon Vadisi’ne taşımaya karar verdiler. Önce holografik artırılmış gerçeklik (AR) tabanlı akıllı gözlük geliştirmeye odaklanan şirket burada birçok alt teknoloji bileşeni ile ilgili zorlukları görerek, araç ön camından yansıtılan AR destekli 3-boyutlu hayalet ekran (AR-HUD) geliştirmeye yöneldi ve birçok patent ile korunan dünyada en geniş görüş açısı sağlayan ve 3D HUD teknolojisini geliştirdi.     

Ürey, bu şirketi kurmadan önce dört girişimin (Augmency, Quantag, Tarabios ve Stoparkinson) daha fikir babalığını yapmıştı. 1992’de ODTÜ Elektrik Elektronik Mühendisliği’nden mezun olan Ürey, Bilkent Üniversitesi’nde bir yıl asistan olarak çalıştıktan sonra TÜBİTAK-NATO bursiyer programıyla ABD’ye gitti. Georgia Institute of Technology’de yüksek lisans ve doktora eğitimi aldı. 1998’de AR üzerine ürün geliştiren birkaç şirketten biri olan, yeni kurulan MicroVision’da araştırma mühendisi ünvanıyla çalışmaya başladı.

Üç yıl boyunca ilk lazer ekranın geliştirilmesi, pilotların gece uçuşlarında dış görüntülerin gözüne yansıtılmasını sağlayan ekranlar ve AR gözlüğü gibi projelerde çalıştı. Sayısı 70’e ulaşan patentlerinin ilkini de burada aldı. 2002’de Koç Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kurucu Dekanı Yaman Arkun’un davetiyle Türkiye’ye döndü ama MicroVision ile bağı kopmadı. Şirket, Ürey’in araştırmalarına 12 yıl fon sağladı. İlk 10 yılda öğrencilerinin de buluş sahibi olduğu 30 patenti MicroVision, Aselsan, Alman Fraunhofer-Gesellschaft Enstitüsü ve Inventram’a lisansladı. Ayrıca Aselsan için bir gece görüş kamerası teknolojisi geliştirdiler.  

2012 sonrası şirketleşmeye odaklanan Ürey aynı yıl OPET ile “araçlarda kullanılan her tür fonksiyonel sıvının kuantum parçacıklarla etiketlenmesi” üzerine bir projeye başladı. Ar-Ge’si iki yıl süren proje, Opet ve Koç Holding ortaklığında “Quantag” isimli bir girişime dönüştü. Sonraki kritik gelişme 2013’te giyilebilir ve üç boyutlu ekran teknolojisi geliştirme çalışmaları nedeniyle Avrupa Araştırma Konseyi’nce verilen “Advanced Grant” ünvanı oldu. Araştırmacının yetkinliğini kabul eden bu sertifika sonrası “Türkiye’de bir araştırma grubuna tek seferde verilen en büyük meblağ” diye ifade ettiği ABD’den gelen 2,5 milyon euro bütçeli araştırma fonu Ürey’in girişimciliğini daha da körükledi. 

Stoparkinson ise Parkinson hastaları için Prof. Dr. Yusuf Özgür Çakmak ile birlikte geliştirilen giyilebilir kulak cihazı EarStim üzerinde çalışıyor. Klinik deneyleri süren cihazın iki yıl içinde piyasaya çıkması hedefleniyor. 2025’te dünyada yaklaşık 10 milyon olan Parkinsonlu hasta sayısının 2050’de 25 milyona çıkacağı tahmin ediliyor. İşte bu cihazla sinirlere stimülasyon verilerek hastalığın semptomları kontrol altına alabiliyor. Ekip cihazın ilaç kullanımını azaltacağına, böylece uzun vadede tedaviye erişimin daha da kolaylaşacağına inanıyor. Zira yapay zeka destekli stimülasyon protokolleri ile bireye özel tedavi mümkün olabilecek. Bu proje çoğu Koç Holding’den olmak üzere yaklaşık 5 milyon dolar yatırım aldı.  

Üzerinde çalıştıkları holografik görme testi cihazı ise katarakt hastaları ve gözlük kullanmak istemeyen 50 yaş üzeri kişiler için önem taşıyor. Hastalar cihazla ameliyat sonrası nasıl göreceklerini önceden deneyimleyerek, uygun lensi seçmenin yanı sıra ameliyat kararını da daha rahat alabilecekler. Türkiye, Bulgaristan ve Üsküp’te 90 hastayla klinik deneyleri yapıldı, yazılım geliştirme çalışmaları sürüyor.

Kandaki glikoz, laktat, elektrolitler ve kalp sağlığını doğrudan yansıtan biyobelirteçler ile yüksek korelasyon gösteren vücut sıvıları, vücudun metabolik ve kardiyovasküler dengesini adeta gerçek zamanlı bir pencere gibi sunuyor. Son zamanlarda mikro iğne tabanlı sensörler ve akıllı yamalar sayesinde bu sıvıdan ağrısız, sürekli ve yüksek doğrulukla veri toplamak mümkün. İşte Ürey ve ekibinin geliştirdiği kılcal boyutlu iğneler ve uçlarında bulunan mikrosensörler deriye sadece 2-3 mm batırılarak acısız kan testi yapılmasını sağlıyor. Bu sayede birçok hastalığın teşhis ve rutin kontrollerinin evde yapılabilmesi hedefleniyor. Yayınladıkları makale ile troponin (kas proteini) takibinin yapılabileceğini fareler üzerinde yapılan deneylerle gösterdiler. Bu konudaki patentlerini ticari ürüne dönüştürmeyi hedeflediklerini söyleyen Ürey, bu projeyle sağlık kuruluşlarının yanı sıra giyilebilir cihaz firmalarının da yakından ilgilendiğini vurguluyor. 

Ürey’in 2016’da kurduğu Koç Üniversitesi spinoff’u Augmency’nin geliştirerek patentini aldığı giyilebilir akıllı başlık Cyclops HMD konusunda da önemli gelişmeler var. TÜBİTAK ve AB fonlarından 2 milyon dolarlık yatırım alan Türkiye’de geliştirilen ve ticarileşen cihaz, AR ile sahada bir problem olduğunda operatörlerin uzaktaki uzmanlardan destek almasını sağlıyor. Augmency, Ürey’in eski öğrencileri tarafından kurulan Polo Teknoloji tarafından satın alındı ancak Ar-Ge çalışmaları Ürey’in laboratuvarında devam ediyor.  

Ürey, tıbbi teknolojilerde çok iyi olan tıp fakültelerinin, mühendislik ve temel bilimlerle bir araya gelmesiyle çok iyi inovasyonlar çıkacağı düşüncesinde. Ancak bir buluşun ticarileşip hastanede ya da hastalar üzerinde kullanılır hale gelmesinin 10 yılı bulması ve büyük bütçeler bir handikap. Türkiye’deki yatırımcıların ise o kadar sabrı yok. Silikon Vadisi’nde uzun yıllar bulunan Ürey, yapay zeka ile birlikte her şeyin değiştiğini vurguluyor:  

“Donanım veya derin teknoloji yatırımlarının sayısı düştü. Herkes yapay zekayı işine entegre etmenin yolunu arıyor. Enerjide her zaman büyük fırsat var. Oyun sektöründe Londra, Helsinki gibi öncü şehirlerle birlikte İstanbul ismini zirveye yazdırdı, çok başarılı firmalarımız var.” 

Kendilerinin de bu alanda bir şeyler yapmak istediklerini, AR/VR alanının oyun sektörüyle çok iç içe olduğunu söylüyor. 

1,5 yıldır Koç Üniversitesi Araştırma ve İnovasyondan Sorumlu Rektör Yardımcısı olarak görev yapan Prof. Dr. Hakan Ürey’in yeni rolünde gözlemlediği şey, genç kuşakta girişimci olmak için çok büyük bir heves olması. Ürey’e göre hocaların laboratuvarında 10 hatta 20 tane öğrencisi ve birçok doktoralı araştırmacısı olması lazım. O nedenle de yurt dışından da iyi doktora öğrencilerini çekmenin şart olduğunu vurguluyor.
 

Laboratuvardan start-up’a: Mucit patronlar / Haber Detay - Tıkla Oku