Zirai don etkisi: Yaz meyvesi tehlikede

Türkiye genelinde nisan ayında hava sıcaklığının sıfır derecenin altına düştüğü ve kar yağışının yaşandığı 36 ilde zirai dondan pek çok tarım ürünü etkilendi. Soğuk hava dalgası, birçok kentte çiçeğe durmuş meyve ağaçlarını dondurdu. Başta kayısı, elma, üzüm ve kiraz olmak üzere bu yılki meyve üretimi tehlikeye girdi. Üreticiler devletten destek beklerken, sebze meyve hali yetkilileri nisanda yaşanan kışın yazın meyve fiyatlarını aşırı artırabileceğinden endişeli.

"Stratejik tarımsal ürünlerde hasar söz konusu değil"

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı ilk değerlendirmesinde yer yer sıcaklığın -15 dereceye düştüğü bazı bölgelerde son 30 yılın en düşük sıcaklık değerlerinin kaydedildiğine dikkat çekti. Tarihimizdeki en büyük zirai don olaylarından birinin yaşandığını ve hasar tespit çalışmalarının devam ettiğini belirten Yumaklı "Başta hububat olmak baklagiller ve yağlı tohumlar olmak üzere stratejik öneme sahip diğer tarımsal ürünlerde hasar söz konusu değil. Ancak eksi 15 dereceye kadar düşen sıcaklıklar sonucu oluşan don olayı, ülkemizin belli bölgelerinde meyve çeşitlerini maalesef etkiledi" dedi. 

Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) son günlerde yaşanan zirai don olayları nedeniyle ürünü zarara uğrayan sigortalı üreticilere en kısa süre içinde destek verileceğini belirtti.

Uzmanlar yaz aylarında yeni çıkacak; erik, şeftali, nektarin, armut, elma, kiraz gibi yaz meyvelerinde donun fiyatlara etkisini çok daha yoğun hissedeceğini söyledi. İç piyasada fiyat artışlarının da gündeme gelebileceğine dikkat çeken uzmanar “Arz düşerse, fiyatlar yükselecektir" değerlendirmesinde bulundu.    

"Üretim azalacak fiyatlar artacak"

Tarım yazarı Ali Ekber Yıldırım'a göre; yaşanan zirai don felaketi nedeniyle birçok üründe üretimin ciddi oranda azalması bekleniyor. Azalan üretim iç piyasada fiyat artışlarını gündeme getirecek. Birçok üründe fiyatların artması ve buna bağlı olarak gıda enflasyonunun daha da yükselmesi bekleniyor. Bu nedenle sadece çiftçi, üretici değil tüketici de zirai don felaketinin zararlarından etkilenecek. Bu ürünleri hammadde olarak kullanan sanayici, ticaretini yapan tüccar, esnaf ve ürünle ilgili herkesim zarar görecek. Tüketici yüksek fiyat nedeniyle zaten sebze ve meyve almakta zorlanırken bu felaketin yaratacağı fiyat artışı tüketimde de düşüşe neden olacak.

"İhracat olumsuz etkilenecek"

Türkiye’nin geleneksel ihraç ürünlerinden fındık, kayısı, kuru üzüm başta olmak üzere bir çok üründe yaşanan zirai don felaketinin ihracatı da olumsuz etkilemesi bekleniyor. Hem ürün miktarının azalması hem de kalite ile ilgili yaşanacak sorunlar, fiyat artışı ihracatın olumsuz etkilenmesi kaçınılmaz görünüyor.

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu, zirai don felaketinin üretimde hasara yol açtığını belirterek, "Üretimin devamlılığı için üreticilerimizin desteklenmesi ve zor durumda olan çiftçilerimizin yanında olmamız gerekiyor" dedi. 

10 soruda tarım sigortaları

Yaşanan felaket tarım sigortalarını gündeme getirdi. Bu kapsamda, Türkiye'de tarım sektörünü tehdit eden risklerin teminat altına alınabilmesi amacıyla sigorta mekanizması kanunla düzenlenerek, 2005'te uygulanmaya başlandı.

1- TARSİM tarafından hangi branşlarda ve olaylarda sigorta ödemesi yapılıyor?

TARSİM'de bitkisel ürün, köy bazlı verim, gelir koruma, sera, büyükbaş hayvan hayat, küçükbaş hayvan hayat, kümes hayvanları hayat, su ürünleri hayat, arıcılık, ipek böceği ve gelir koruma branşlarında sigorta ödemeleri gerçekleştiriliyor. Bu kapsamda, dolu riskiyle birlikte fırtına, hortum, yangın, heyelan, taşıt çarpması, deprem, sel ve su baskını ek risklerinin neden olduğu miktar kaybı ve dolu riskinin sebep olduğu kalite kaybıyla isteğe bağlı olarak don riskinin ürünlerde neden olduğu miktar kaybı güvence altına alınabiliyor.

2 - Devlet destekli tarım sigortası için Bakanlık kayıt sistemine kaydolma şartı var mı?

Üreticilerin, bunun için Tarım ve Orman Bakanlığı il veya ilçe müdürlüklerinde, branş bazında Bakanlıkça belirlenen kayıt sistemlerine kaydolmaları ve bilgilerini her yıl güncellemeleri gerekiyor.

3 - Tarım sigortası poliçesi nasıl yaptırılır?

TARSİM poliçeleri, Tarım Sigortaları Havuzu adına sigorta sözleşmesi yapmaya yetkili sigorta şirketlerinin acenteleri tarafından düzenlenebiliyor.

4 - Tahmini prim nasıl hesaplanır?

Tahmini prim hesaplamaları "www.tarsim.gov.tr" internet sitesinden, "Online Prim Hesabı" menüsünden yapılabiliyor. Burada hesaplanan primler parsel bazında poliçe tanzimi sırasında hesaplanacak primlerle farklılık gösterebiliyor.

5- Üreticinin ödeyeceği primler belirlenirken hangi kriterler göz önünde bulunduruluyor?

Uzun yıllara dayalı istatistiksel veriler, aktüeryal çalışmalar, her bir riskin ürün ve lokasyon bazında hasar-prim dengesi, hasar büyüklüğü ve hepsinden önemlisi primlerin üretici tarafından ödenebilirliği dikkate alınarak gerekli düzenlemeler sigortacılık esaslarına dayalı yapılıyor.

6 - Tarım sigortalarında poliçe bilgileri ile ilgili değişiklikler nasıl yapılabilir?

Poliçe satın alınan acenteye başvurularak, gerekli değişiklik talebi iletilebilir. Talebin uygun bulunması halinde ilgili değişiklikler gerçekleştirilebilir.

7- Tarım sigortalarında poliçeyle ilgili değişiklikler ve poliçe iptali yapılabilir mi?

İptaller için TARSİM'e sigorta şirketi aracılığıyla yazılı olarak başvurulması gerekiyor.

8 - Ürün hasada yetişmezse poliçe süresi bitmeden poliçe nasıl uzatılır?

Poliçe bitiminden önceki 15 günlük sürede poliçenin yenilenmesi için acenteye başvurulabilir.

9 - Tarım sigortasında prim indirimi uygulanıyor mu?

Sigorta branşlarında tarife ve talimatlarda belirtilen koşulların sağlanması kaydıyla poliçe primi üzerinden farklı indirim oranları uygulanıyor. Tüm sigorta branşlarında, prim tutarının tamamının peşin ödenmesi durumunda yüzde 5 peşin ödeme indirimi, sigorta yaptıran yetiştiricinin yaşının 40 ve altında olması halinde poliçe primi üzerinden yüzde 5 genç çiftçi indirimi yapılıyor. Sigorta yaptıran yetiştiricinin kadın olması halindeyse yüzde 10 indirim yapılırken engelli, şehit ve gazi yakınlarına ve sözleşmeli üretim kapsamında da çeşitli indirimler uygulanıyor.

10 - Hasar tazminatı ne zaman ve nasıl ödenir?

Sigortalarda hasar dosyasındaki tüm işlemleri tamamlanarak, kesinleşmiş olan tazminat miktarı en geç 30 gün içinde sigortalıya ödenir. Bitkisel Ürün Sigortası branşının özelliğinden dolayı tazminat, her halükarda poliçe bitiş tarihinden (hasat tarihinden) önce ödeme yapılmaz. Ancak yüzde 100 tam hasarlarda poliçe vadesinden önce de ödeme yapılabilir. Tazminat alacağı bulunan gerçek ve tüzel kişiler Ziraat Bankası nezdinde hesabı bulunuyorsa banka şubelerinden hasar tazminatını alabilir. Ziraat Bankasında hesabı olmayan tazminat sahipleri ise merkezi ödeme sistemi üzerinden hasarlarını tahsil edebiliyor.