Zengezur, Trump Koridoru’na mı dönüşüyor?
Ermenistan ile Azerbaycan arasında Trump’ın arabuluculuğunda imzalanan barış anlaşması, Zengezur Koridoru’nu uluslararası bir ticaret hattına dönüştürüyor. Koridor, Amerikan şirketleri tarafından geliştirilecek ve Trump Route for International Peace and Prosperity (TRIPP) adıyla yeniden markalanacak.
11 Ağustos 2025, 14:38
ABD Başkanı Donald Trump arabuluculu ile Ermenistan ve Azerbaycan liderleri Beyaz Saray'da on yıllardır süren gerginlik ve çatışmalara son veren, bir barış anlaşması imzaladı. Anlaşma, her iki ülkeden geçen son derece kârlı stratejik bir ticaret koridorunun oluşturulmasını da içeriyor ve bu durum onları süreci sürdürmeye teşvik ediyor. Uzun zamandır tartışılan Zengezur Koridoru olarak bilinen bu güzerhag yeni anlaşmanın şartlarıyla yeniden gündem geldi. Uluslararası ilişkiler ve jeostrateji konuları üzerine yazılar kaleme alan Melik Kaylan Forbes'a yeni anlaşmanın olası etkilerini konu alan bir yazı kaleme aldı.
Zengezur Koridoru olarak bilinen bu güzergah, Amerikalı şirketler tarafından geliştirilecek ve Trump Route for International Peace and Prosperity (TRIPP - Uluslararası Barış ve Refah İçin Trump Yolu) adıyla yeniden markalanacak. Koridor; demiryolu hatları, iletişim hatları, petrol ve gaz boru hatlarını içerecek.
Ermeniler bu jeopolitik sonuçların gayet farkında. İlk bakışta bu planla tarihsel düşmanları güç kazanmış gibi görünüyor. Peki Ermenistan neden onay verdi? Cevap: Çünkü Ermeniler artık Moskova’ya bir güvenlik garantörü olarak güvenmiyor ve onun yerine yenisini buldular. Moskova son yıllarda Suriye ve İran örneklerinde olduğu gibi müttefiklerini savunmakta tekrar tekrar başarısız oldu, özellikle de Ukrayna’ya yönelik tam kapsamlı işgalinden bu yana. Ermeniler, Moskova’nın Azerilerin 2023’te Dağlık Karabağ’ı yeniden ele geçirmesine izin vermesine ve ardından da yüzsüzce Rusya’yı da içerecek versiyonlarla Zengezur projesine ortak olmayı teklif etmesine şaşkınlıkla tanıklık etti.
ABD’nin sürece dahil edilmesiyle birlikte, Ermenistan hem yeni bir güvenlik garantörüne sahip oluyor hem de Moskova’nın ihanetinin intikamını almış oluyor. Trump için ise bu durum, Putin’le yapacağı Ukrayna barış görüşmeleri öncesinde yeni bir koz elde etmek, İran’a karşı ek baskı kurmak ve kimsenin dile getirmediği bir başka gelişmeyle Çin’in İran üzerinden geçen Kuşak ve Yol Girişimi’ni son aşamasında devre dışı bırakmak anlamına geliyor. İlk durumda Trump, Rusya’nın Zengezur’a katılımını teklif edebilir ya da Putin’in inatçılığına göre bunu reddedebilir. İkinci durumda ise İran, kuzeydeki komşusu Azerbaycan’ın zenginleşmesi ve İran Azerbaycan’ı eyaletini cezbederek Türk kuzenlerine katılma fikrini körüklemesi tehdidiyle karşı karşıya kalır. Çin bağlamında ise, Orta Asya için yeni bir ticaret çıkış yolu, bölgedeki ülkeleri Çin’in komşuluk ticareti ve ekonomik etkisine olan bağımlılıktan kurtarır.
Ancak TRIPP ve barış anlaşması için görünüm tamamen sorunsuz değil. En son, üst düzey bir İranlı bakan açıkça buna karşı misilleme tehdidinde bulunarak “Bu koridor Trump’a ait bir geçit değil, onun paralı askerlerinin mezarlığı olacak” dedi. Anlaşmanın öngördüğü yeni altyapı miktarı göz önüne alındığında, sabotajlara karşı maksimum savunmasızlık da hesaba katılmalı. Bu da, projeye katılan Amerikan şirketlerinin, koridorun jeostratejik olarak meydan okuduğu ülkelere karşı güvenliğini nasıl sağlayacağı sorusunu gündeme getiriyor. Zengezur esasen bir Panama ya da Süveyş Kanalı’na denk; her ikisi de inşaat süreci ve sonrasında uzun yıllar Batı askeri desteği gerektirdi. Böyle bir girişimi korumak, kesinlikle sahada askeri varlık gerektirir ki bu da Trump’ın dış askeri müdahalelerden kaçınma yönündeki 'önce Amerika' vaatleriyle çelişiyor.
Zengezur Koridoru olarak bilinen bu güzergah, Amerikalı şirketler tarafından geliştirilecek ve Trump Route for International Peace and Prosperity (TRIPP - Uluslararası Barış ve Refah İçin Trump Yolu) adıyla yeniden markalanacak. Koridor; demiryolu hatları, iletişim hatları, petrol ve gaz boru hatlarını içerecek.
Rusya zararlı çıkıyor
Peki bu güzergah neden bu kadar önemli kabul etti? Koridor, Orta Asya ülkeleri ve Kafkaslar üzerinden Türkiye’ye ve oradan dünyaya açılan bir yol oluşturacak; bu da eski İpek Yolu’nu fiilen canlandırmak anlamına geliyor. Bu da hem Rusya’yı hem de İran’ı devre dışı bırakmak demek. Özellikle Rusya, bu durumdan zararlı çıkıyor çünkü iki yüzyıldan uzun süredir bu bölgeye hakim olmuş ve Türkmenistan’dan Kırgızistan’a kadar uzanan arka bahçesinde Moskova merkezli bir bağımlılık dayatmıştı. Bu ülkelerin ekonomileri şimdi jeopolitik olarak Rusya’nın fiili kontrolünden kurtulma yolunda.Ermeniler bu jeopolitik sonuçların gayet farkında. İlk bakışta bu planla tarihsel düşmanları güç kazanmış gibi görünüyor. Peki Ermenistan neden onay verdi? Cevap: Çünkü Ermeniler artık Moskova’ya bir güvenlik garantörü olarak güvenmiyor ve onun yerine yenisini buldular. Moskova son yıllarda Suriye ve İran örneklerinde olduğu gibi müttefiklerini savunmakta tekrar tekrar başarısız oldu, özellikle de Ukrayna’ya yönelik tam kapsamlı işgalinden bu yana. Ermeniler, Moskova’nın Azerilerin 2023’te Dağlık Karabağ’ı yeniden ele geçirmesine izin vermesine ve ardından da yüzsüzce Rusya’yı da içerecek versiyonlarla Zengezur projesine ortak olmayı teklif etmesine şaşkınlıkla tanıklık etti.
ABD’nin sürece dahil edilmesiyle birlikte, Ermenistan hem yeni bir güvenlik garantörüne sahip oluyor hem de Moskova’nın ihanetinin intikamını almış oluyor. Trump için ise bu durum, Putin’le yapacağı Ukrayna barış görüşmeleri öncesinde yeni bir koz elde etmek, İran’a karşı ek baskı kurmak ve kimsenin dile getirmediği bir başka gelişmeyle Çin’in İran üzerinden geçen Kuşak ve Yol Girişimi’ni son aşamasında devre dışı bırakmak anlamına geliyor. İlk durumda Trump, Rusya’nın Zengezur’a katılımını teklif edebilir ya da Putin’in inatçılığına göre bunu reddedebilir. İkinci durumda ise İran, kuzeydeki komşusu Azerbaycan’ın zenginleşmesi ve İran Azerbaycan’ı eyaletini cezbederek Türk kuzenlerine katılma fikrini körüklemesi tehdidiyle karşı karşıya kalır. Çin bağlamında ise, Orta Asya için yeni bir ticaret çıkış yolu, bölgedeki ülkeleri Çin’in komşuluk ticareti ve ekonomik etkisine olan bağımlılıktan kurtarır.
Gürcistan ekonomisine darbe vurabilir
TRIPP hakkında küresel medyada pek dile getirilmeyen bir diğer unsur da Tiflis’in akıbet. Şu anda Gürcistan, ticaret güzergahı olarak önemli kazanımlar elde ediyor. Zengezur Koridoru tüm bunları gereksiz kılacak ve böylece Gürcistan ekonomisine darbe vuracaktır. Ayrıca, ülkenin perde arkasındaki yöneticisi olarak evrensel biçimde tanınan ve ülkenin en zengin adamı olan, Rusya yanlısı Bidzina Ivanishvili’nin etkisindeki rejime de zarar verecektir. Kısacası, Rusya yanlısı Gürcü devletinin istikrarsızlaşması, Rusya’nın yakın çevresindeki stratejik etkisine bir başka darbe olacaktır.Ancak TRIPP ve barış anlaşması için görünüm tamamen sorunsuz değil. En son, üst düzey bir İranlı bakan açıkça buna karşı misilleme tehdidinde bulunarak “Bu koridor Trump’a ait bir geçit değil, onun paralı askerlerinin mezarlığı olacak” dedi. Anlaşmanın öngördüğü yeni altyapı miktarı göz önüne alındığında, sabotajlara karşı maksimum savunmasızlık da hesaba katılmalı. Bu da, projeye katılan Amerikan şirketlerinin, koridorun jeostratejik olarak meydan okuduğu ülkelere karşı güvenliğini nasıl sağlayacağı sorusunu gündeme getiriyor. Zengezur esasen bir Panama ya da Süveyş Kanalı’na denk; her ikisi de inşaat süreci ve sonrasında uzun yıllar Batı askeri desteği gerektirdi. Böyle bir girişimi korumak, kesinlikle sahada askeri varlık gerektirir ki bu da Trump’ın dış askeri müdahalelerden kaçınma yönündeki 'önce Amerika' vaatleriyle çelişiyor.
