Yeşil dönüşüm yatırımları için yeni finansman yolları gündemde

SHURA GÜNDEM’in altıncı sayısında, Türkiye’de iklim temalı tahvillerin gelişimi ve bu alandaki potansiyel ele alındı. Rapora göre, Türkiye’nin net sıfır emisyon hedefi ve Avrupa Birliği’nin karbon düzenleme adımları, elektrik sisteminden sanayiye kadar geniş bir alanda büyük yatırım ihtiyacını beraberinde getiriyor. Bu kapsamda yıllık yatırım gereksiniminin sadece enerji sistemleri için 15 milyar doları aştığı belirtilirken, ihtiyaç duyulan finansmanın banka kredileriyle karşılanamayacağı ve alternatif finansman araçlarının devreye alınması gerektiği vurgulanıyor.

Küresel tahvil piyasası büyüyor

Dünya genelinde iklim odaklı tahvil piyasası güçlü bir büyüme sürecinde. Yeşil, sosyal, sürdürülebilirlik ve dönüşüm temalı tahvilleri kapsayan bu alanın toplam büyüklüğü 2024 sonunda 5,7 trilyon dolara ulaştı. Bu tahvillerin yüzde 61’ini yeşil tahviller oluşturuyor. 2021’de zirve yapan yıllık ihraç tutarı, 2024'te 1,05 trilyon dolarla yeniden bu seviyeye yaklaştı. 2025’te ABD'nin yeşil politikalarındaki yavaşlamaya rağmen, Çin gibi ülkelerdeki artışla birlikte piyasada benzer seviyelerin korunması bekleniyor. Küresel yeşil tahvil piyasasının 2025 ortasında 6 trilyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.

Türkiye’de büyüme potansiyeli yüksek

Türkiye’nin iklim temalı tahvil piyasasındaki payı binde üç seviyesinde kalsa da 2016’dan bu yana toplam 19 milyar dolarlık ihracatla önemli bir yol kat edildi. Bu tahvillerin yaklaşık yüzde 60-65’i son üç yılda ihraç edildi. SHURA’nın daha önce yaptığı değerlendirmelere göre Türkiye'nin yıllık potansiyelinin 1,8 milyar dolar olduğu belirtilmişti; son yıllardaki performans bu rakamın iki katına çıkıldığını gösteriyor.

2016-2024 döneminde en büyük payı bankalar alırken (yüzde 60), reel sektör yüzde 23, kamu ise yüzde 17’lik bir paya sahip oldu. Önümüzdeki süreçte özellikle kamu dışı kurumlar ve özel sektörün ihraçlarının artması bekleniyor. 2023’te Hazine ve Maliye Bakanlığı ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin gerçekleştirdiği tahvil ihracı, bu alandaki kamu ilgisinin arttığını gösteriyor.

Tahviller, yatırımcılar için cazip hale geliyor

İklim temalı tahviller, standart tahvillere kıyasla daha sıkı raporlama ve şeffaflık gerektirse de yatırımcılar için güvenli liman olarak öne çıkıyor. Genellikle talep, arzın çok üzerinde gerçekleşiyor ve getirileri de daha yüksek olabiliyor. Ayrıca bu tahvillerin piyasa dalgalanmalarına karşı dirençli olması, onları uzun vadeli yatırım aracı haline getiriyor.

Geleceğe dair beklentiler

Küresel zorluklara rağmen, iklim temalı finansman araçlarına olan ilginin artarak sürmesi bekleniyor. Türkiye’de yeşil dönüşüm yatırımlarını finanse etmek isteyen reel sektör için yeşil tahvil ihracı, uluslararası yatırım fonlarına erişim açısından büyük bir fırsat sunuyor. Önümüzdeki 10 yıl içinde tüm yatırımların iklimle uyumlu hale getirilmesi yönünde artan baskı, yeşil tahvilleri giderek daha yaygın hale getirecek. Bu nedenle erken harekete geçen kuruluşlar hem yüksek getiri avantajından hem de stratejik konumlanmadan yararlanabilecek.