Uzun yaşamın altın formülü: Zeytinyağının küresel gurusuyla sohbet

Eğer 21. yüzyılın en etkili ilacı bir eczanede değil de, bir zeytinlikten çıkan birkaç damlada gizliyse?

Zeytinyağı yalnızca bir gıda değildir; aynı zamanda bir kültür, bir sağlık reçetesi ve doğru ellerde işlendiğinde bir diplomasi aracıdır.

İngiltere’nin önde gelen hekimlerinden, Cambridge mezunu ve Akdeniz yaşam tarzının küresel elçisi olarak anılan Dr. Simon Poole, bu soruya hayatını adamış bir isim. New York’ta gerçekleştirdiğimiz buluşmada, sadece zeytinyağının tıbbî yönünü değil, onun tarihsel, kültürel ve stratejik değerini; özellikle de Türkiye’nin dünya zeytinyağı sahnesindeki potansiyelini konuştuk.

Zeytinyağı: Tadıyla şifa, kültürüyle yaşam tarzı- Zeytinyağının sırrı nerede?

Poole’a göre cevap net: “Doğallık, polifenol zenginliği ve Akdeniz ruhu.”

Zeytinyağı, yüksek kaliteli natürel sızma zeytinyağı, içerdiği antioksidanlar ve polifenoller sayesinde bağışıklık sistemini güçlendiriyor, iltihapları azaltıyor, kalp-damar hastalıklarını ve diyabeti önlüyor. 

Dr. Poole’un vurgusu net: “Modern tıp hastalıkları tedavi ediyor; ama Akdeniz yaşam tarzı hastalıkların doğmasını engelliyor.Günde 2-3 yemek kaşığı sızma zeytinyağı, kişinin hem biyolojik yaşını yavaşlatıyor hem de ruhsal bir denge sunuyor. En güzeli ise bunu lezzetle yapıyor olması"

Bilim de bunu destekliyor. İspanya’daki PREDIMED çalışması dahil olmak üzere pek çok prestijli araştırma, zeytinyağı bazlı Akdeniz diyetinin:
    •    Kalp hastalıklarını yüzde 30,
    •    Tip 2 diyabeti yüzde 50,
    •    Meme kanserini yüzde 68,
    •    İnme ve demansı yüzde 40’a varan oranda azalttığını gösteriyor.

“Bu bir trend değil; binlerce yıllık geleneğin modern bilimle buluşmuş hâli" diyor Poole.

Kızartmalara da uyar, tüm mutfaklara yakışır

Dr. Poole’a göre zeytinyağını sadece salataya dökülen bir sos olarak görmek büyük bir hata.

Üstelik sadece damak zevkine değil, sağlık göstergelerine de katkı sağlıyor: tokluk hissi, daha dengeli kan şekeri, daha iyi kolesterol değerleri ve düşük iltihap düzeyi.

“Zeytinyağı bir ilaç değildir, tıpkı güzel bir şarap gibi tadılarak, yemeğe katılarak, yaşamın bir parçası olarak tüketilmelidir.”

Poole, zeytinyağının kızartmalarda kullanılamayacağına dair efsaneleri de çürütüyor:

“Dumanlanma noktası 210°C. Evde yaptığınız hiçbir kızartma buna ulaşmaz. Korkmadan kullanın” diyor.

Türkiye’nin sessiz gücü: Urla, Karaburun ve Çeşme’nin zeytinlikleri

Türkiye, dünya zeytinyağı üretiminde ilk sıralarda yer alıyor. Zeytinyağının tarihsel anavatanlarından biri olan Türkiye, bugün İspanya ve İtalya’nın gölgesinde kalmış görünüyor. Oysa toprak yapımız, iklimimiz ve genetik çeşitliliğimiz, dünyadaki en iyi yağlardan bazılarını üretmemize imkân veriyor. 

Peki neden dünya markası çıkaramıyoruz?

Dr. Poole’a göre bu tabloyu değiştirecek en stratejik bölgelerden biri, Ege’nin incileri olan Urla, Karaburun ve Çeşme üçgeni.

Bu coğrafyada rüzgâr tuzla karışır, toprak volkanik minerallerle zenginleşmiştir. Buradaki mütevazı üreticiler, genellikle aile işletmeleridir. Ürettikleri zeytinyağları, yüksek polifenol oranı, yoğun meyvemsi tat ve karakteristik biberli aromalarıyla öne çıkar. “Bu bölge, Türkiye’nin zeytinyağında Napa Vadisi olabilir" diyor Poole. “Ama ancak bir tarım ürünü gibi değil, bir kültür ürünü gibi ele alınırsa.”

Türkiye için yol haritası: Şişeden marka yaratmak

Dr. Poole, Türkiye’nin zeytinyağını küresel liderliğe taşıyacak dört stratejik adımı şöyle sıralıyor:

    1.    Tadım Kültürü Oluşturun:

“Türkiye, İtalya’daki gibi tadım merkezleri, gastronomi rotaları, eğitim programları kurmalı.”Tadım merkezleri, gastronomi rotaları, çiftlik ziyaretleri… Tüketiciyi sürece dahil edin. Hikâye anlatın.Urla’nın rüzgârını, Karaburun’un taşını, Çeşme’nin ağacını anlatın. Şişeye ruh katın.

2.    Bilimsel Katma Değer Ekleyin:

“Her şişe, içerdiği polifenol değeri, hasat zamanı ve bölgesiyle etiketlenmeli. İnsanlar ne aldığını bilmeli.”

    3.    İletişimi Sağlığa Dayandırın:

“Zeytinyağını kalp sağlığına, beyin fonksiyonlarına, yaşlanma karşıtı etkilerine dair bilimsel mesajlarla anlatın.”

    4.    Köylüyü Marka Yapın:

“Üreticinin hikâyesini anlatın. Yağın arkasındaki insan, bölge, ağaç… Hepsi zeytinyağının değeri.”

Bir şişe, bir mevsimin hatırası

Poole’un cümlesi akılda kalıcı:

“Her zeytinyağı şişesi, o yılın güneşini, yağmurunu, rüzgârını taşır. Bu sadece bir gıda değil; aynı zamanda bir hatıradır.”

Bu düşünceyle, bir zeytinyağı şişesinin artık sadece gıda değil, bir anlatı nesnesi olduğuna inanmak gerekiyor. Markalaşma buradan başlıyor. İtalyanlar ve İspanyollar bunu 40 yıldır yapıyor. Sıra bizde.

Urla, Karaburun ve Çeşme gibi butik üretim bölgelerinde, her ağaç ayrı bir hikâyeye sahiptir. Her hasat bir ritüeldir. Zeytinyağı sadece sofraya değil, hafızaya da dokunur.

Gelecek ne gösteriyor?

İklim değişikliği, üretimi zorlaştırırken; sağlık bilinci, zeytinyağını daha değerli kılıyor. Zeytinyağının geleceği parlak ama riskli. Küresel üretim dalgalanıyor, iklim değişikliği verimi tehdit ediyor. Ancak ilginç bir gelişme:

“Suudi Arabistan, Çin ve Avustralya gibi ülkelerde dev zeytin plantasyonları kuruluyor. Çünkü dünya artık zeytinyağının ‘sıradan bir yağ’ değil, yaşam uzatan bir gıda olduğunun farkında.”

“Zeytinyağı yeni çağın şarabı. Ve Türkiye zaten tüm malzemelere sahip — ihtiyacı olan tek şey, hikâyesini anlatmak.”

Beş Altın Tavsiye: Daha Sağlıklı, Daha Uzun Bir Yaşam İçin

Dr. Poole’un uzun yaşam reçetesi beş başlıkta özetlenebilir:

• Akdeniz gibi yaşayın – Hareket edin, sosyalleşin, iyi uyuyun.
• Akdeniz gibi beslenin – Sebze, bakliyat, otlar, deniz ürünleri ve sağlıklı yağlar.
• Günde 2-5 kaşık kaliteli zeytinyağı – Polifenol oranı yüksek, üreticisi belli olanlardan.
• Tadı acımsı, buruk ve baharlı yağları tercih edin – Antioksidanlar oradadır.
• Gezegenin sağlığını da düşünün – Her litre zeytinyağı 10 kg karbonu toprağa hapseder.

Türkiye’nin altın damlaları: Dünya sahnesine hazır mı?

Türkiye, yalnızca zeytin üretiminde değil, bu ürünün ruhunu, hikâyesini ve sağlığa katkısını dünyaya taşıyan bir zeytinyağı elçisi olabilir.

Dr. Poole’un dediği gibi, “Bir şişe zeytinyağı, toprağın, kültürün, emeğin ve sağlığın özüdür.” Bizim görevimiz, bu özü hem dünyaya sunmak hem de yerli üreticiye hak ettiği değeri kazandırmaktır.

Urla, Karaburun, Çeşme… Sadece yazlık beldeler değil; dünyanın en rafine zeytinyağlarının doğduğu kutsal topraklar.

Bu damlalar, yalnızca lezzet değil; sağlık, tarih ve umut da taşıyor.

Şimdi soru şu: Türkiye bu altın mirasa sahip çıkıp, onu dünyaya anlatabilecek mi?