Yaz aylarında baş ağrıları neden artıyor?

Sıcak aylar ilerledikçe şakaklarınız arasında daha fazla ağrı hissediyorsanız, bunun psikolojik olduğunu sanmayın. Bazı araştırmalar; sıcak ya da nemli hava, parlak güneş ışığı ve yaz aylarında dış ortam basıncındaki düşüşlerin bazı kişilerde baş ağrılarını tetikleyebileceğini öne sürüyor. Özellikle migren hastaları bu durumdan en çok etkilenen grup. Colorado Üniversitesi Anschutz Tıp Kampüsü'nde nöroloji yardımcı doçenti olan Dr. Danielle Wilhour, bu kişilerin baş ağrılarını sıcak havalarda daha sık yaşadıklarını söylüyor. Havanın kendisini değiştirmek mümkün olmasa da uzmanlar baş ağrısı başlamadan önce bunu önlemeye yardımcı olabilecek bazı önlemler olduğunu belirtiyor.

Araştırmalar ne gösteriyor?

Bilim insanları dış ortam koşullarının baş ağrısı sıklığını nasıl etkilediğini araştırırken zorluklar yaşıyor. Çünkü herkesin tetikleyicisi farklı ve bu tetikleyiciler herkesi aynı oranda etkilemiyor. Ayrıca, bazı hava değişimlerinin aslında migrenin erken belirtileriyle sadece ilişkili olması, doğrudan neden olmaması da olasılıklar arasında. Bu nedenle, ilgili çalışmaların sonuçları karışık.

Örneğin 2017 yılında yayımlanan bir çalışmada, Kuzey Carolina’da sıcak ve nemli hava koşullarının, diğer hava durumlarına kıyasla migrenle ilgili acil servis başvurularında artışla ilişkilendirildiği bulundu. 2023’te Japonya’da yapılan başka bir araştırmada ise neredeyse tamamı kadın olan yaklaşık 4.400 yetişkinden alınan baş ağrısı verileri bir mobil uygulama üzerinden takip edildi. Bu verilerle yerel hava durumu karşılaştırıldığında, nemli havada baş ağrılarının daha yaygın olduğu ancak sıcaklığın doğrudan bir etkisinin olmadığı tespit edildi. Viyana’da 240’a yakın migren hastasının baş ağrısı günlüğü verilerine dayanan 2011 tarihli bir başka çalışma ise hava koşullarıyla migren arasında anlamlı bir ilişki bulamadı.

Hava durumu nasıl ağrıya neden olabilir?

Cincinnati Üniversitesi Gardner Nörobilim Enstitüsü’ndeki Baş Ağrısı ve Yüz Ağrısı Merkezi’nin direktörü Dr. Vincent Martin, yine de insanların yaz aylarında baş ağrılarına karşı daha duyarlı hale gelmesinin mümkün olduğunu ifade ediyor.  Dr. Martin’in henüz yayımlanmamış ve hakem değerlendirmesinden geçmemiş 2024 tarihli bir araştırmasında, 660 migren hastasının günlük kayıtları analiz edildi. Her 10 derece sıcaklık artışında baş ağrısı görülme sıklığının yüzde 6 arttığı tespit edildi. Martin, "Neden sıcaklık ya da nemin baş ağrılarını artırdığı hâlâ gizemini koruyor" diye ekledi. 

Bir teoriye göre, yüksek sıcaklıklar bazı ısıya duyarlı ağrı sinirlerini daha aktif hale getirerek ağrıyı tetikleyebilir. Dr. Wilhour’a göre sıcak ve nemli hava aynı zamanda beyindeki kan damarlarına bağlanan ve migren ataklarında rol oynayan trigeminal siniri de uyarabilir.

Dehidrasyon da burada önemli bir faktör olabilir. Dr. Martin, "Terleme yoluyla çok fazla sıvı ve elektrolit kaybediyorsunuz" dedi. Bu durum, ağrı nöronları çevresindeki kimyasal dengeyi değiştirebilir ve bu da onları daha aktif hale getirebilir. Sıcak havayla daha yaygın hale gelen kötü hava kalitesi de baş ağrısıyla ilişkilendirilmiş durumda. Ozon gibi bazı kirleticilerin sinirleri iltihaplandırarak baş ağrısını tetikleyebileceği belirtiliyor.

Dr. Martin, parlak güneş ışığının beynin görsel uyarılara hassas olan oksipital korteks bölgesindeki sinir hücrelerini uyarabileceğini ve bunun da baş ağrısı riskini artırabileceğini söylüyor. Bazı araştırmalar, yaz fırtınalarında görülen hava basıncındaki düşüşlerle migren arasında bağlantı olduğunu da gösteriyor. Dr. Wilhour'un aktardığına göre bu tür atmosferik değişimler, orta kulak çevresindeki sinüslerdeki basıncı etkileyerek ağrıya yol açabiliyor. Düşük hava basıncının beyindeki damarları etkileyerek migreni tetikleyebileceği de düşünülüyor.

Riski azaltmak için ne yapabilirsiniz?

Bazı uzmanlar, insanların baş ağrılarının nedenini yanlış şekilde havaya bağlayabileceğini öne sürüyor. Yale Tıp Fakültesi’nde nöroloji profesörü Dr. Christopher Gottschalk, "Örneğin, migrenin erken evrelerinde bazı kişilerde ağrı başlamadan önce güneş ışığına ve hava değişikliklerine karşı hassasiyet gelişebilir" dedi. Dr. Wilhour’a göre hava koşullarının yanı sıra birden fazla faktör baş ağrısını tetikliyor olabilir. Dr. Martin, bol su içmenin riski azaltabileceğini söylüyor. Aşırı terleme sonucu çok fazla elektrolit kaybettiğinizi düşünüyorsanız, sporcu içeceği veya Pedialyte gibi sıvılarla bu kaybı telafi edin. Güneş gözlüğü takmak ya da geniş kenarlı şapka giymek, doğrudan güneş ışığına maruziyetinizi azaltarak baş ağrısı riskini düşürebilir.