Ülkeler ticaret savaşında neden misillemeden kaçınıyor?

Bazı ekonomistlere göre bir ticaret savaşından kaçınmak çok basit: Karşılık vermeyin. Şimdiye kadar bu strateji, ABD Başkanı Donald Trump'ın en yüksek gümrük vergilerinden bazılarını üç aylığına askıya almasıyla dünyanın büyük bir kısmı için işe yaramış gibi görünüyor. Çin ise kendini ABD ile topyekûn bir ticaret savaşının içinde buldu.

Misilleme listeleri

Şimdi ülkeler Trump'la müzakere ederken bu yaklaşıma sadık mı kalacaklarına yoksa misillemeyi kaldıraç olarak mı kullanacaklarına karar vermek zorunda kalacaklar. Misillemenin dezavantajı, sadece ABD ekonomisine değil, aynı zamanda misilleme yapan ülkelere de zarar vermesi. Avrupa Birliği şu ana kadar Trump'ın gümrük vergilerine karşılık vermekten kaçındı ancak ABD'nin çelik ve alüminyum tarifelerine karşılık olarak hedef alınacak belirli ürünlerin bir listesini hazırladı. Liste sakız, fıstık ezmesi, motosiklet, tekne ve bahçe şemsiyesi gibi özenle seçilmiş bir dizi ürünü kapsıyor. Bu gümrük vergileri şu anda beklemede ancak blok, görüşmelerin başarısız olması halinde daha fazla misilleme önlemiyle birlikte devreye girebileceklerini söyledi.

Kanada da kendi Amerikan ürünleri listesini hazırladı ancak AB'nin aksine bazı misilleme tarifelerini yürürlüğe koydu. USMCA olarak bilinen serbest ticaret anlaşması olan ABD-Meksika-Kanada Anlaşmasına uymayan 40 milyar dolardan fazla ABD malı ve araç ithalatına vergi koydu. Bazı liderler misilleme yapma dürtüsüyle hareket ediyor. Anketler Avrupalıların büyük bir çoğunluğunun ABD'ye karşı önlem alınmasını desteklediğini gösteriyor.

“Refah kaybına yol açar”

Ancak diğer ülkelere uygulanan gümrük tarifelerinin yükseltilmesi ekonomistler tarafından yaygın bir şekilde kendi kendine zarar verme eylemi olarak görülüyor. Tarifeler tüketiciler için fiyatları yükseltiyor, yatırımları bozuyor ve üreticilerin rekabet gücünü azaltıyor. İngiltere'deki Aston Business School'da ekonomist olan Jun Du, “Misilleme konusundaki ekonomik teori çok açık: Misilleme her zaman refah kaybına yol açar ve misillemenin tavsiye edildiği tek durum, misillemenizin misillemeyi başlatan tarafı geri adım atmaya iteceğinden oldukça emin olduğunuz bir durumdur” dedi. Trump, misilleme yapan ülkelerin ABD'den daha fazla ticaret önlemi alma riskiyle karşı karşıya olduğu uyarısında bulundu. 

Çin geçen hafta Trump yönetiminin tırmanışına karşılık olarak ABD mallarına uyguladığı gümrük vergisini yüzde 125'e çıkaracağını açıkladı ancak yeni gümrük vergisi seviyesinin Amerikan ürünlerini Çin pazarı için zaten çok pahalı hale getirmesi nedeniyle daha fazla artışın olası olmadığının sinyalini verdi.

Birleşik Krallık şimdilik misilleme yapmayı planlamadığını ve bunun yerine Hindistan ve diğer ülkelerle ticaret görüşmelerini hızlandırmaya odaklandığını söyledi. İngiltere Başbakanı Keir Starmer, “Bu tarifelerden etkilenen ve ‘misilleme yapmak ve bir ticaret savaşına neden olmak için hemen atlayayım’ diyen hiçbir sektör yok” dedi. Trump'ın geri adım atacağına ya da her iki tarafın da ticaret engellerini azaltacak bir anlaşma yapacağına dair bir işaret yoksa misilleme baskısı artacak ve yıpratıcı bir ticaret savaşı ihtimali yükselecektir. 

AB daha sert adımlar atabilir

Yetkililer, Avrupa'nın daha güçlü tepkisinin ABD hizmetlerini hedef alabileceğini söyledi. Bu, Amerikan teknoloji şirketlerinin dijital reklam gelirlerine AB çapında bir vergi koymak anlamına gelebilir. Ekonomistler ve ticaret hukukçuları, diğer seçenekler arasında finansal hizmet işlemleri için ücretler veya ABD şirketlerinin AB pazarına erişimini sınırlandıracak önlemler olabileceğini söylüyor. Hizmetlerin peşine düşmek, birçok Amerikan teknoloji şirketine ev sahipliği yapan İrlanda'ya ağır zarar verecek olsa da blokla hizmet ticaretinde fazla veren ABD'ye AB'den daha fazla zarar verebilir.

Du ve Aston Business School'dan bir meslektaşı, tırmanan bir ticaret savaşının ekonomik sonuçlarını modellemiş ve her misilleme turunun herkesi daha kötü durumda bırakacağını tespit etti. Mevcut durumda, yüzde 10 küresel gümrük vergisi ve Çin ile otomobil gibi bazı sektörler için daha yüksek vergilerle, ABD'nin kişi başına düşen uzun vadeli geliri, gümrük vergilerinin olmadığı duruma göre yüzde 1,96 daha düşük olacak. Eğer diğer ülkeler de aynı şekilde misilleme yaparsa, ABD ekonomisindeki kayıp gelir yüzde 2.54'e yükselecek ve diğer ülkeler için de artacaktır. Bu tahminler, akıllı telefonlar ve diğer elektronik cihazlara yönelik son dönemdeki istisnaları yansıtmıyor.

Avrupa Komisyonu tarafından incelenen ve Trump'ın karşılıklı gümrük vergilerini açıkladığı 2 Nisan tarihindeki durumun değerlendirilmesine dayanan bir başka ekonometrik model de misillemenin etkisi konusunda benzer bulgulara sahipti. ABD'nin ekonomik çıktısına bu yıl yaklaşık yüzde 0.8 oranında zarar verirken, bu oran AB için sadece yüzde 0.2'dir. Misilleme her iki tarafı da daha kötü durumda bırakacak ve bu yıl ABD'nin büyümesine tahmini yüzde 2, AB'nin büyümesine ise yüzde 0,5'lik bir darbe vuracaktır.