Ukrayna için 'NATO-Light' planı masada

Avrupalı liderler, Rusya'nın yeniden saldırıya geçmesi halinde, Ukrayna'ya askeri destek sağlanıp sağlanmayacağına 24 saat içinde karar verilmesini öngören bir güvenlik garantisi üzerinde görüşüyor. Ukrayna’ya NATO benzeri bir kolektif savunma maddesi sunmayı amaçlayan ancak fiili üyelik içermeyen bu teklif, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni tarafından öne sürüldü. Bu öneri Avrupa liderlerinin, ABD Başkan Donald Trump’ın savaşın yıprattığı ülkeye güvenlik garantilerini destekleme kararını açıklamasının ardından oluşan ivmeden yararlanarak şekillendirdiği çeşitli seçenekler arasında yer alıyor. Bloomberg'e konuşan yakın kaynaklara göre İtalyan planı, Ukrayna’nın NATO üyeliğinin şu anda mümkün olmadığını kabul ediyor ancak bunun yerine kolektif yardım sağlayacak bir mekanizma sunarak en iyi alternatif olmayı hedefliyor.

'NATO-light' olarak adlandırılan bu seçenek, NATO Antlaşması’nın 5. Maddesi kapsamındaki kolektif savunma taahhüdünden oldukça uzak olsa da Ukrayna ile ikili anlaşmalar imzalamış ülkelerin bir saldırı durumunda hızla bir araya gelerek yanıt vermelerini öngörüyor. Bu durumda, Kiev’e hızlı ve sürdürülebilir savunma desteği sağlamak, ekonomik yardımda bulunmak, Ukrayna ordusunu güçlendirmek ve Rusya’ya yaptırım uygulamak gibi adımlar gündeme gelebilir. Özel görüşmeleri değerlendiren kişiler, bu plan kapsamında Avrupa ülkelerinin Ukrayna’ya asker gönderip göndermeyeceğinin ise henüz net olmadığını ifade etti.

Pazartesi günü Trump, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ve Avrupalı liderlerle Beyaz Saray’da yaptığı görüşmede, ABD’nin Ukrayna’ya yönelik güvenlik garantilerini sağlamlaştıracağı sözünü verdi. Bu, Alaska’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı zirvenin ardından Moskova’ya yakınlaştığı izlenimini veren Trump’ın tutumu karşısında Avrupa için bir rahatlama yarattı. Öte yandan Trump, Ukrayna’ya asker gönderilmesini reddetti ancak hava desteği sağlanabileceğini söyledi.

Fransız ve İngiliz askerlerinin gönderilmesi de tartışılıyor

Avrupalı yetkililer, güvenlik garantileri hazırlamak için çalışmalara başladı. Bu planlar arasında Fransız ve İngiliz askerlerinin potansiyel bir barış anlaşması kapsamında Ukrayna’ya gönderilmesi de yer alıyor. Meloni’nin önerisinin bu tartışmalar içinde nasıl bir yer tuttuğu ise belirsizliğini koruyor. İddiaya göre, İtalyan hükümetinin önerdiği mekanizmalardan biri, Roma ile Kiev arasında 2024’te imzalanan ve karşılıklı güvenlik düzenlemeleri içeren ikili anlaşmayı bir şablon olarak kullanmayı içeriyor. Görüşmelerin hâlâ devam ettiği ve değişebileceği ifade ediliyor.

"NATO ile daha güçlü caydırıcılık sağlanır"

İtalya Savunma Bakanı Guido Crosetto çarşamba günü Repubblica gazetesine verdiği demeçte, Meloni’nin fikrinin “NATO’nun bir savunma ittifakı olarak Ukrayna gibi yabancı bir ülkenin korunmasını sağlayabileceği” yönünde olduğunu belirtti. Alternatif olarak, bireysel ülkelerin bu taahhütte bulunabileceğini söyleyen Crosetto, “En iyi mekanizma sonunda seçilecektir. Elbette NATO ile daha güçlü bir caydırıcılık sağlanır” dedi.

İtalyan lider, Ukrayna’ya NATO üyeliği olmaksızın NATO’nun güvenlik garantilerinin verilmesini öneren ilk isim olmuştu. Bu, bazı müttefik diplomatlar arasında kafa karışıklığına neden oldu. Mart ayında Meloni, bu yaklaşımın sahaya asker göndermekten daha kalıcı bir çözüm olacağını ifade etmişti.

Trump ile ilişkileri dengede tutuyor

İttifakın temel taşı olan 5. Madde, Atlantik Paktı üyesi herhangi bir ülkeye saldırı durumunda karşılıklı korumayı zorunlu kılıyor. Rusya, Ukrayna’nın NATO üyeliğine şiddetle karşı çıkıyor ve 2022’de başlattığı geniş çaplı işgalin gerekçelerinden biri olarak bunu gösteriyor. İtalya’nın dördüncü en uzun süre görev yapan hükümetinin başında olan ve Zelenskiy’nin uzun süredir müttefiki olan Meloni, Trump ile ilişkileri dengede tutarken Kiev’e desteğini sürdürmek adına aylardır dikkatli bir dengeleme politikası yürütüyor. Kendini Atlantik’in iki yakası arasında “köprü kurucu” olarak konumlandırıyor.

Bloomberg’in haberine göre Meloni ve ekibi başlangıçta Trump’ın dış politikadaki sarsıcı adımlarından dolayı rahatsız olsa da son aylarda ilişkiler önemli ölçüde yumuşadı. Trump pazartesi günü Washington’da yaptığı konuşmada Meloni’yi tanıtırken, “O uzun süredir görevde, diğerleri pek uzun kalmaz ama sen uzun süredir görevdesin ve daha da kalacaksın” diyerek onu “harika bir lider ve ilham kaynağı” olarak niteledi.