Trump ekonomisinde kader haftası

Amerika Birleşik Devletleri’nde bu hafta, son yılların en kritik ekonomik gelişmelerine sahne olacak. Başkan Donald Trump’ın ikinci döneminin henüz başında olduğu bu dönemde, ekonomi cephesinden art arda açıklanacak veriler ve alınacak kararlar, ülkenin ekonomik yönünü tayin edecek.

İstihdam raporu, tüketici güveni, enflasyon verileri, şirket kârları ve en önemlisi ikinci çeyrek gayrisafi yurtiçi hasıla (GSYİH) verisi kamuoyuyla paylaşılacak. Bununla birlikte, ABD Merkez Bankası (Fed) faiz kararını açıklayacak; aynı günlerde Çin ile yürütülen ticaret görüşmelerinde yeni bir çerçeve aranacak. Tüm bunların yanı sıra, Trump yönetiminin yüzlerce ülkeye uygulamaya hazırlandığı yeni tarife düzenlemeleri, piyasalar ve hane halkı üzerinde belirleyici etki yaratacak.

Şirketler güçlü başladı, piyasalar temkinli

Microsoft, Meta, Amazon ve Apple gibi teknoloji devlerinin bu hafta açıklayacağı kâr raporları, piyasa psikolojisini doğrudan etkileyecek. Yapay zekâya yönelik yatırımların ivme kazandığı son dönemde, S\&P 500 şirketlerinin yaklaşık yüzde 80’i analist beklentilerini aşmayı başardı. Bu da borsanın rekor seviyelere ilerlemesine katkı sağladı. Trump ise bu performansı uyguladığı tarifelere bağladı ve NBC News’e verdiği röportajda, “tarifelerin çok iyi karşılandığını” savundu.

Tüketici güveni baskı altında

Pandemi sonrasında tüketici güveni toparlansa da Trump’ın ticaret politikaları bu alanda hâlâ baskı unsuru oluşturuyor. Conference Board verileri, Trump’ın büyük ticaret ortaklarına yönelik yüksek tarifeleri devreye almasının ardından güven endeksinin düştüğünü ortaya koydu. Michigan Üniversitesi’nin yayımladığı tüketici hissiyatı anketi ise fiyat artışlarına karşı süregelen endişeleri yansıtıyor. Temmuz ayı perakende satış verileri, Amerikalıların harcamalarda temkinli davrandığını doğruluyor.

GSYİH verisi ve ekonomik gerçeklik

Yılın ilk çeyreğinde küçülen ABD ekonomisi, nisan-haziran dönemine ilişkin GSYİH verileriyle yeniden değerlendirilecek. İlk çeyrekteki düşüşte stok fazlası etkili olmuştu. İkinci çeyrekte şirketlerin bu stokları eritmesi, ekonomiyi olduğundan daha güçlü gösterebilir. Ancak yapısal sorunlar varlığını sürdürüyor. Ekonomistler, Trump’ın uyguladığı tarifeler ve kamu harcamalarındaki kesintilerin etkisini özellikle orta vadede daha net görebileceğini belirtiyor.

Fed’den beklenen karar: Sabit tutmak

Trump, Fed Başkanı Jerome Powell’ı defalarca faiz indirmediği gerekçesiyle eleştirmişti. Ancak ekonomistlerin beklentisi, Fed’in bu hafta faizleri sabit bırakacağı yönünde. Olağan dışı bir gelişme olarak, yönetim kurulundaki iki üyenin çoğunluğa karşı oy kullanması bekleniyor ki bu 30 yıldır yaşanmamış bir durum. Yetkililer, güçlü istihdam piyasası nedeniyle yüksek faizlere bir süre daha dayanabileceklerini düşünüyor. Ancak Trump’ın yüksek tarifeleri ve göçmen işçilerin sınır dışı edilmesinin, enflasyon ve istihdam üzerindeki etkileri dikkatle izleniyor.

Enflasyonda hedef şaştı

Fed’in favori göstergesi olan Kişisel Tüketim Harcamaları (PCE) endeksi, son aylarda yüzde 2’lik hedefin uzağında seyrediyor. Bu da faiz indirimine mesafeli durulmasının temel gerekçelerinden biri. Amerikalılar okul alışverişi gibi kalemlerde harcamalarını erkene çekse de, mobilya ve oyuncak gibi ürünlerde stokların tükenmesiyle fiyat artışları daha görünür hale geldi.

Tarifelerde yeni dönem başlıyor

Trump’ın nisan ayında açıkladığı ve kamuoyunda büyük tepki çeken tarifelere yönelik geçici duraklama 1 Ağustos’ta sona eriyor. Bu sürede Beyaz Saray, İngiltere, Çin, Vietnam, Endonezya, Filipinler, Japonya ve AB ile ön anlaşmalar imzaladı. Trump, cuma günü yaptığı açıklamada, bu hafta yaklaşık 200 ülkeye tek taraflı tarife mektupları gönderileceğini duyurdu. “Yüzde 10, yüzde 15, belki daha az bilmiyorum. Ama mektupları alacaklar” ifadelerini kullandı.

Ekonomistler, tarifelerin ABD ithalatçılarının ödediği ortalama vergi oranını yüzde 2’den yüzde 18’e çıkardığını belirtiyor. Bu oran, 1934’ten bu yana en yüksek seviye. Ortalama bir Amerikan hanesi için bu, yıllık 2.400 dolarlık ek maliyet anlamına geliyor.

Çin ile diplomasi, mahkemede tartışma

ABD ve Çin arasındaki müzakereler devam ediyor. Hazine Bakanı Scott Bessent, Londra ve Cenevre toplantılarında mutabakata varılan çerçevenin ayrıntılarını netleştirmek üzere Çinli yetkililerle görüşecek. Nisan ayında Trump’ın Çin’e yüzde 145, Pekin’in ABD’ye yüzde 125 tarife uygulaması, iki ülke arasında fiili bir ticaret ambargosu yaratmıştı. Taraflar 12 Ağustos’a kadar sürecek bir “duraklama” konusunda anlaşmıştı.

Öte yandan, perşembe günü ABD Temyiz Mahkemesi, Trump’ın olağanüstü hal yetkileriyle tarife koyma hakkına sahip olup olmadığını ele alacak. Alt mahkeme, Trump’ın bu yetkisini aştığına hükmetmişti.

İstihdam yavaşlıyor

Trump, “Made in America” söylemiyle iç üretimi canlandırmayı vaat etmişti. Ancak temmuz istihdam raporunun, pandemi dönemi hariç tutulduğunda 2010’dan bu yana en düşük istihdam artışını göstermesi bekleniyor. Son aylarda iş gücü arzı daralırken, bu durum göçmen karşıtı söylemlerin ve sınır dışı uygulamalarının bir sonucu olarak değerlendiriliyor. İmalat sektöründe ise üst üste ikinci ay iş kaybı yaşandı.

Uzmanlara göre, ABD iş gücü piyasası pandemiden bu yana istikrarını korudu. Ancak işten çıkarılan Amerikalıların yeniden istihdam edilmesi artık daha uzun sürüyor. Şirketler, ticaret savaşlarının maliyetleri artırması nedeniyle işe alım gibi kararlarını ertelemeye başladı.