ABD’li şirketler tarife belirsizliği nedeniyle ekonomik görünümlerini değiştiriyor

American Airlines, PepsiCo, Procter & Gamble ve birçok büyük ABD şirketinin CEO'ları, şekil değiştiren tarife tehditlerinin plan yapmayı neredeyse imkansız hale getirdiği ve tüketicileri ürküttüğü konusunda uyardı. American, Southwest Airlines ve Alaska Air Group, yatırımcılara ve analistlere tatil amaçlı seyahatlerin halihazırda azaldığını ve ekonomik iklimin tahmin yapmayı çok zorlaştırması nedeniyle tüm yıl tahminlerini geri çektiklerini söyledi.

Pampers çocuk bezi ve Tide deterjan üreticisi Procter & Gamble, bazı ürünlerde fiyat artışına gitmeyi düşündüğünü açıkladı. General Motors, Volkswagen ve Toyota'yı temsil eden otomotiv sanayi grupları da Başkan Trump'a bir mektup göndererek 3 Mayıs'ta yürürlüğe girecek olan otomobil parçalarına yönelik yüzde 25'lik gümrük vergisini yeniden gözden geçirmesini, zira bu verginin otomobil, kamyon alımını ve tamirini daha pahalı hale getireceğini belirttiler.

"Çok fazla işe alım yapmayacağız"

American Airlines’ın CEO'su Robert Isom perşembe günü yatırımcılara ve analistlere “Ne olacağını bilmiyoruz” dedi. Bu yüzden havayolu temkinli davranıyor. Isom, çok fazla işe alım yapmayacaklarını, genel ekonomik faaliyetlerde bir azalmaya gideceklerini belirtti. Aynı sinir bozucu belirsizliğin tatil planı yapmaya çalışan insanlar için de geçerli olduğunu belirten Isom, zor kazanılan paraların harcanması söz konusu olduğunda kimsenin belirsizlikten hoşlanmadığını sözlerine ekledi.

Goldman Sachs CEO'su David Solomon'dan Virgin Group kurucusu Richard Branson'a kadar pek çok yönetici Wall Street'i ve Trump yönetimini gümrük vergilerinin ekonomiye vereceği zarar konusunda uyardı. Branson, Trump'ın öngörülemeyen ticaret politikalarıyla, gelişen ekonomiyi temelinden sarsarak kalıcı zararlar verebileceğini söyledi. Branson, “Çok yazık çünkü yaklaşık üç ay öncesine kadar her şey çok iyi gidiyordu” dedi.

Beyaz Saray sözcüsü Kush Desai, “Başkan Trump yönetiminde iş dünyası liderleri trilyonlarca dolarlık tarihi yatırım taahhütlerinde bulunuyor ve çok sayıda istihdam raporuna yansıyan güçlü özel sektör işe alımlarını yönlendiriyor” açıklaması yaptı. CEO'lar yatırımcılara tarife fırtınasını atlatabileceklerine dair güvence vermeye çalıştı ancak birçoğu da Trump yönetiminin tarife stratejisinin düzensiz doğasının yakında sona ermesini umduklarını söyledi. Sürekli değişen yönlendirmelerin ortasında geleceği planlamak ve karlılık tahmininde bulunmak bazı şirketlerin yıl sonu tahminlerini düşürmesine neden olmadı. United Airlines ise iki tahmin yayınladı: Biri istikrarlı bir ekonomi için, diğeri durgun bir ekonomi için.

Solomon CNBC'ye verdiği demeçte, Trump'ın sözde karşılıklı gümrük vergisi uygulamasını 90 gün ertelemesinin belirsizliği daha da artırdığını belirtti. Şu anki hava, Trump'ın ocak ayında göreve geldiği ve Davos'taki Dünya Ekonomik Forumu'nun daha az düzenlemenin olduğu yeni bir çağı başlatacağına dair iyimserlikle dolup taştığı zamankinden tamamen farklı. Solomon, “Belirsizlik seviyesi çok yüksek. Bu sağlıklı değil ve yatırımları, harcamaları ve planlamayı etkiliyor ve bunun da büyüme ve ekonomi üzerinde etkisi olacak” ifadelerini kullandı.

Tüketiciler fiyatlar artmadan önlem alıyor

Bu arada tüketiciler, özellikle de yüksek fiyatlı ürünlerde, cüzdanlarına gelecek darbenin önüne geçmeye hevesli. Kredi kartı ihraç eden Capital One Financial'ın CEO'su Richard Fairbank, tüketicilerin televizyon setlerinden kamyonlara kadar her şeyin maliyeti yüzlerce ya da binlerce dolar artmadan önce satın almaya çalıştıkları için perakendecilerde, özellikle elektronik ve otomobil harcamalarının son haftalarda arttığını söyledi.

Bu eğilim, tüketici duyarlılığı azalsa bile şimdilik harcamaların artmasına yardımcı oldu. Aynı zamanda, kredi kartlarının sadece asgari ödemesini yapanların oranı salgın öncesi seviyenin üzerinde. Şirketler, Amerikalıların yakında AT&T ve Verizon'daki iPhone'lardan Pulte tarafından inşa edilen yeni evlere kadar her şey için daha fazla ödeme yapmak zorunda kalabileceğini söyledi.

CEO Hans Vestberg, Verizon'un tüm tarife maliyetlerini tamamen karşılamasının mümkün olmaması nedeniyle müşterilerin akıllı telefonlar için daha fazla para ödemek zorunda kalacağını belirtti.  AT&T yöneticisi John Stankey, telefonlar ve diğer cihazların, daha pahalı hale gelseler bile, tüketicilerin vazgeçmeyecekleri şeyler olduğunu düşünüyor ancak “Ne yazık ki, müşteriler için, bu artışı nasıl sindireceklerini bulmaları için bazı yeni yollar bulmamız gerekecek” diye ekledi. 

Her yeni ev yüzde 1 daha pahalıya mal olacak

Geçen yıl ortalama 500 bin dolar fiyatla 31 binden fazla konut satan PulteGroup, birçok inşaat malzemesine gümrük vergisi eklendiğinde bu fiyat etiketinin 5 bin dolar daha yüksek olacağını söyledi. Porselen ve karo döşemelerden su ısıtıcıları ve devre kesicilere kadar her şeyin üzerine eklenen vergilerle her yeni ev yüzde 1 daha pahalıya mal olacak. Pulte Başkan Yardımcısı James Zeumer, “Bu durum hizmet verdiğimiz her bir fiyat noktasını ve tüketici grubunu etkileyecek” dedi. Zeumer, satın alma ekiplerinin maliyetleri bildikleri her şekilde en aza indirdiklerini de sözlerine ekledi. 

Birçok CEO, Amerika'da üretim yapmanın ve işe almanın kendilerini Trump'ın gümrük vergisi etkilerinden korumadığını ifade etti. Tucson, Ariz ve Asheville, N.C.'deki tesislerini genişletmek için yaklaşık 350 milyon dolar harcayan bir havacılık ve savunma şirketi olan RTX, maliyet düşürücü önlemler, fiyat artışları ve çeşitli vergi muafiyetlerinden sonra bile bu yıl tarifelerden 850 milyon dolarlık potansiyel bir darbe almayı beklediğini söyledi.

RTX'in finans müdürü Neil Mitchill, "Oranlar yayınlandıkları şekilde yürürlükte kalıyorlar mı? Ne kadar süreyle yürürlükte kalıyorlar? Bunu başka yollarla daha da hafifletebiliyor muyuz? İptal edilip başka etkileri olur mu? Bunların hiçbirini bilmiyoruz” dedi.

Birkaç CEO gümrük vergilerine destek verdi. Steel Dynamics CEO'su Mark Millett ithal çelik ve alüminyuma yönelik gümrük vergilerinin “son derece faydalı” olduğunu söyledi. ABD'de 10 fabrikası bulunan Michigan merkezli beyaz eşya üreticisi Whirlpool, tarifelerin oyun alanını eşitleyeceğini belirtti. 

Ambalaj bantlarından elektrik kablolarına kadar binlerce ürünün üreticisi olan Minnesota merkezli 3M, yatırımcılara Çin ile ilişkilerini korumanın önemli olduğunu ve dünya genelindeki 110 fabrikasıyla sevkiyatlarının akışını hızla ayarlayabileceğini söyledi. 3M'in CEO'su William Brown, “ABD'den Çin'e gönderdiğimiz ürünleri bunun yerine Avrupa'dan Çin'e de gönderebiliriz” dedi. Şirket serbest ticaret bölgeleri, fiyatlandırma stratejileri ve küresel lojistiğin yenilenmesi konularını araştırıyor.