ABD ile Japonya'nın ticaret anlaşmasının perde arkası
Pazartesi sabahı, Japonya’nın baş müzakerecisi Ryōsei Akazawa, tarifelerle ilgili son görüşme turu için Tokyo’dan Washington’a giderken; ülkesini siyaseten çalkantılı bir dönemde, yaklaşan ekonomik bir sarsıntıya hazırlanırken bıraktı. Akazawa’nın partisi Liberal Demokratlar, önceki gün yapılan seçimlerde ağır bir hezimete uğradı ve parlamentoda çoğunluğu kaybetti. Aynı zamanda, ABD’ye yönlendirdiği ihracata uygulanacak cezai tarifelerin devreye gireceği 1 Ağustos tarihi hızla yaklaşıyordu. ABD'deki Donald Trump yönetimi, Japon mallarına ABD’ye yapılan tüm sevkiyatlarda yüzde 25’lik genel bir tarife uygulayacağını vaat etmişti.
Bu anlaşmanın sağlanması, Japonya Başbakanı Shigeru Ishiba’nın ve uzun süredir Akazawa’nın müttefiki olan siyasi konumunun korunması için büyük önem taşıyordu. Ancak üç ayı ve yedi turu aşan görüşmeler sonrasında, birçok ticaret uzmanı somut bir anlaşmanın ortaya çıkmasını beklemiyordu. Görünüşe göre sekizinci tur, şansı getirdi.
Salı günü akşam saatlerinde ABD’de sosyal medyada paylaşım yapan Trump, Japonya ile büyük bir ticaret anlaşmasına vardıklarını duyurdu. Japonya, Amerikan otomobilleri ve pirinci daha fazla ithalata açmayı kabul ettiği gibi, ABD’ye 550 milyar dolarlık yatırım yapacağını söyledi. Trump'ın açıklamasına göre karşılığında Japonya’nın ABD’ye yaptığı ihracattan alınacak tarife yüzde yüzde 25 yerine yüzde 15 olarak belirlendi. Daha da önemlisi, Japon yetkililerin belirttiğine göre otomobil ve yedek parça ihracatına yönelik tarife de yüzde 15’e çekildi. Bu, önceden etkilenen sektör için daha hafif bir yük anlamına geliyordu.
Trump’ın açıklamasının ardından Akazawa da kendi sosyal medya hesabından “#mission accomplished” (görev tamamlandı) notunu paylaştı. Sonuçta Japonya, “ulusal çıkarlarını koruyan” bir anlaşmaya imza attığını duyurdu. Bu, Akazawa’nın “acele yavaşlama” diye adlandırdığı, müzakereleri hızla ilerletirken bile fazla taviz vermemeye dayalı stratejisinin sonucuydu.
"Japonya'nın beklediğinden daha iyi"
Japonya ile ABD arasında gerçekleşen bu ticaret anlaşması, iki ülke için de yalnızca günler önce çok uzak görünürken büyük bir geri dönüş anlamı taşıdı. Ticaret uzmanları, Trump yönetiminin anlaşmada oldukça cömert davrandığını, çünkü Japon yetkililerin seçim mağlubiyeti sonrası zayıf bir pozisyonda olduğunu belirtiyor. Japon tarafında ise Trump’ın otomobil tarifesini yüzde 2,5’ten daha yüksek olmasına rağmen yüzde 15’e düşürmesi anlaşmanın sağlanmasını kolaylaştırmış durumda.
Eurasia Group’tan Japonya ve Asya Ticareti Direktörü David Boling, "Son haftalardaki drama sonrası Japonya beklediğinden oldukça iyi bir anlaşma elde etti. Anlaşma ideal mi? Elbette hayır. Ve tarifelerin ekonomik etkisi olacak. Ama bu, Japonya’nın dün alabileceğini düşündüğünden çok daha iyi" dedi. Son dakikada varılan kararların detayları hala netleşmemiş olsa da zamanlamanın her iki taraf için de önemli rol oynadığı ifade ediliyor.
Trump yönetimi, 1 Ağustos öncesi ticaret anlaşmaları yapmak için artan baskıyla karşı karşıya. Avrupa Birliği gibi diğer büyük ortaklarla yapılan anlaşmalar hala yavaş ilerliyor. Japonya açısından da ulusal seçimlerin hemen sonrası anlaşmaya varmak muhtemelen daha kolaylaştırıcı oldu.
Nisan’dan itibaren başlayan tarife müzakereleri boyunca Trump yönetimi, Japonya’dan otomobil ve pirinç gibi Amerikan ürünlerine daha geniş erişim vermesini ve otomobil ihracatına yüzde 25’lik tarife uygulanmasını talep etti. Ancak seçim öncesinde Japon seçmen, müzakere için ciddi fedakarlıklara karşı çıktığını açıkça belirtti. Ishiba ve partisi de iç tarımı koruyacaklarını vurgulayarak, otomobil ihracatındaki tarifelerin tamamen kaldırılmasını istedi.
Bu arada Japon yetkililer, müzakerelerin çökmesinin tüm ihracata genel tarifelerin uygulanmasına yol açabileceği tehdidiyle karşı karşıyaydı. Bu durum, Honda, Nissan, Toyota gibi büyük ihracatçı firmaların kârlarını aşındırmakla kalmayıp Japon ekonomisindeki zayıflıkları daha da derinleştirebilirdi.
Son haftalarda, partinin bazı etkili danışmanları, diğer sektörleri korumak için otomobil ihracatında bir miktar tarife kabul edilmesini önerdi. Japonya'nın eksi ticaret yetkililerinden Glen S. Fukushima, "Seçimlerden sonra Japon yetkililer, Trump yönetimini memnun edecek bir paket hazırlamak için adeta telaşa kapıldı. Akazawa’nın önerdiği bu paket, esas olarak Trump’ın tarihi bir zafer elde ettiğini iddia etmesine yardımcı olmayı amaçlıyordu. Seçim öncesinde bunu yapmak istemediler, çünkü Ishiba ve Liberal Demokrat Parti’nin oylarını yitirmesine neden olabilirdi" dedi.
Salı günü düzenlenen basın toplantısında Akazawa, Japonya’nın ABD’de farmasötikler ve yarı iletkenler gibi alanlara odaklanarak 550 milyar dolara kadar yatırım ve kredi sağlayacağını açıkladı. Japonya, ABD yapımı otomobillerin standart güvenlik testlerinden muaf ithalatına izin verecek, otomobil ihracatına yüzde 15 tarife uygulayacak ve mevcut tarife politikalarını değiştirmeden Amerikan pirinç alımını artırmanın yollarını arayacak.
İstifa iddiaları
Çarşamba günü yayımlanan bazı büyük Japon gazeteleri, Ishiba’nın gelecek ay sonuna kadar istifa etmeyi düşündüğünü öne sürdü. Ancak Liberal Demokrat Parti Genel Sekreteri Hiroshi Moriyama, “İstifa konuşulmadı” diyerek bu iddiaları yalanladı. Eurasia Group’tan Boling, anlaşmayı önceki Trump dönemindeki benzer anlaşmayla karşılaştırarak şunları söyledi: O dönemde Liberal Demokratlar altmış yılı aşkın bir süredir neredeyse tek parti olarak Japonya’yı yönetiyordu. Trump’la yakın ilişki kurmayı başarmış Eski Başbakan Shinzo Abe liderliğindeydiler.
Abe’nin Trump’la müzakere etmesini sağlayan nedenlerden biri, güçlü bir konumdan pazarlık yapabilmesiydi. Bu sefer Japonya, kartların kendisine karşı yığıldığı bir oyunda yer aldı. Dolayısıyla bu oyunu sonlandırmak Japonya’nın yararına oldu.
