ABD Başkanı Trump makamını işlerini büyütmek için nasıl kullanıyor?
ABD Başkanı Donald Trump ilk döneminde uluslararası anlaşmalardan fazla kazanmıyordu. Ancak ikinci başkanlık döneminde Trump’ın yurt dışı gelirleri altı kat arttı. Kurulan yeni şirketler ve yapılan anlaşmalar, siyasetin özel kazanca nasıl dönüştüğünü gözler önüne seriyor.
25 Temmuz 2025, 10:29
30 Ocak’ta ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve başlamasından 10 gün sonra Trump’la bağlantılı bir firma Delaware’de DT Marks Abu Dhabi LLC ve DT Marks Abu Dhabi Member Corp adlı iki şirket kurdu. Varlıkların isimlerinde Trump’ın baş harflerinin bulunması ABD Başkanı’nın portföyündeki 30’dan fazla lisanslama varlığını adlandırma şekliyle örtüşüyor.
Trump Organization, Birleşik Arap Emirlikleri’nin başkentinde henüz bir anlaşma duyurmadı, ancak bu muhtemelen sadece bir zaman meselesi. Geçen sonbahardan bu yana, Trump bir anlaşma çılgınlığı içinde ve işletmesi sadece 10 ayda sekiz yeni projeyi açıkladı. Diğer ülkelerdeki lisans gelirleri 2023’te tahmini 6 milyon dolardan geçen yıl neredeyse 50 milyon dolara fırladı. Trump’ın önünde daha fazla iş var: Kurumsal dosyalar, Abu Dabi, Sırbistan ve Macaristan’da henüz duyurulmamış en az üç başka anlaşmaya işaret ediyor.
Örneğin, Trump’ın uluslararası seyahatleri kişisel işleri kadar ulusal öncelikleriyle de ilgili görünüyor. Cuma günü İskoçya’ya gidiyor, golf tesislerinin bulunduğu iki kasabayı ziyaret etmeyi planlıyor. Yeniden başkanlığını üstlendiğinden beri yaptığı diğer yurtdışı gezileri, papa cenazesine kısa bir ziyaret ve birkaç zorunlu zirve dışında, Orta Doğu turundan ibaret. İlk olarak, Trump’ın bölgede, Riyad da dahil olmak üzere, çok sayıda yeni anlaşma imzaladığı Dar Al Arkan adlı bir kalkınma firmasının bulunduğu Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’a indi. Sonra, Trump markalı bir golf yerleşkesinin şehrin yaklaşık 40 kilometre kuzeyinde açılacağı Doha, Katar’a geçti. Son olarak da Abu Dabi’ye uçtu.
Yabancı güçler, Amerika’nın kuruluşundan bu yana ABD’de nüfuz satın almaya çalıştı. Zephyr Teachout’un Corruption in America (Amerika’da Yolsuzluk) adlı kitabında aktardığına göre Kral 16. Louis, Benjamin Franklin’e Paris’ten ayrılırken 408 elmasla süslenmiş bir enfiye kutusu verdi. Franklin, Konfederasyon Maddeleri’nin yabancı hükümdarlardan gelen hediyeleri yasakladığını fark ederek, kutuyu elinde tutabilmek için Kongre’den özel izin aldı. Ertesi yıl, Franklin ve yoldaşları, Konfederasyon Maddeleri’ni yırtıp atmak ve ABD Anayasası’nı hazırlamak üzere Philadelphia’da toplandı. Değişmeden kalan bölümlerden biri: Emoluments maddesi; bu madde, tüm görev sahiplerinin herhangi bir kral, prens ya da yabancı devletten “herhangi bir hediye, kazanç, makam ya da unvan” kabul etmek için Kongre’den izin almasını zorunlu kılıyordu.
200 yıldan fazla bir zaman sonra, Donald Trump 2016 başkanlık seçimini kazandı ve bu maddenin ne anlama geldiği ve bir başkanın diğer ülkelerdeki iş çıkarlarını elinde tutup tutamayacağına dair yasal tartışmaları başlattı. Trump’ın ekibi konuyu nispeten ciddiye aldı; sadece yurt dışında yeni anlaşmalar yapmamayı taahhüt etmekle kalmadılar, aynı zamanda eski Sovyet cumhuriyetlerinden Gürcistan’daki gibi birkaç bekleyen projeyi iptal ettiler.
Trump’ın Gürcistan’daki eski ortaklarından Giorgi Rtskhiladze 2017’de Forbes’a, “Emoluments maddesi kesinlikle ana endişeydi. Devletle pazarlık yapmaya başlar başlamaz, Trump başkan olunca, yine basın ve herkesin buna ‘iyilik yapılıyor’ şeklinde bakacağından korktular” dedi.
Trump diğer anlaşmalarla yoluna devam etti, yetkileri oğulları Eric ve Don Jr.’a devretti. 2018’de Hindistan’a yaptığı bir gezide Don Jr., ailesine koyulan kısıtlamalardan rahatsız olduğunu dile getirdi. Bir televizyon röportajında, “Kendimize bu kısıtlamaları koyduk ama esasen bunu yaptığımız ve doğru olanı yaptığımız için hiç takdir görmedik” diye konuştu.
Trumplar’ın takdir görmemesinin nedeni, hala yurt dışından bolca para kazanmalarıydı. Kar amacı gütmeyen bir grup ile Maryland ve Columbia Bölgesi başsavcılarının açtığı davalarda, başkanın emoluments maddesini ihlal ettiği iddia edildi. Davalar, daha önce hiçbir emolument tanımı kararı vermemiş olan Yüksek Mahkeme’ye kadar yavaş bir şekilde ilerledi. Trump 2020 seçimlerini kaybedene kadar bir karar çıkmadı ve o görevden ayrıldıktan kısa süre sonra davalar geçersiz ilan edildi. 200 yıl boyunca neredeyse hiç gündeme gelmemiş bir konunun tekrar gündeme gelme ihtimali nedir?
Sadece iş açısından bakıldığında bile, Trump Washington’dan ayrıldıktan sonra insanların binalarına onun adını vermek için para ödemeye devam etmeleri pek olası görünmüyordu. 6 Ocak, başkanın markasında bir leke bıraktı. Bankalar ilişkileri kesmek istediklerini açıkça belirtti, sosyal medya platformları hesaplarını kapattı. Morningstar’da otelleri kapsayan bir hisse senedi analisti olan Kevin Brown, Capitol’e yapılan saldırıdan bir ay sonra Forbes’a “İnsanlar affetmeye hazır olmayacak. Trump ismi ve imajı, en az iki üç on yıl boyunca kalıcı zarar gördü” dedi.
Sonra 2024 geldi. Haziran ayında, Joe Biden bir münazara sahnesinde çöktü ve Trump’ın Beyaz Saray yarışındaki öncülüğünü pekiştirdi. Aynı ay, Trump’a bağlı emlak geliştiricisi, Suudi Arabistan ve Dubai’de gelecekteki işleri işaret eden isimlerle sessizce şirketler kurdu. Temmuz ayında, en büyük iki oğlu, marka işinde daha büyük bir pay almaya yönelmiş görünüyor; Trump bağlantılı bir firma, Delaware’de DJT Jr Licensing LLC ve ET Licensing LLC adında yeni varlıklar oluşturdu. Trump’ın girişimlerdeki payı yüzde 80’e düştü; geri kalan yüzde 20’yi ise muhtemelen Eric ve Don Jr. paylaştı. Bunlar Trump’ın daha sonra hükümete sunduğu belgelerde yer aldı.
Trump ailesi, dünya genelinde yeni mülkler ekleyebilecekleri yerler aramaya devam etti; Vietnam’da başbakanın bir Trump projesini hızlandırma sözü verdiği bildirildi. Seçim sonrası işler başka yerlerde de açıldı; Trumplar Hindistan’da Pune, Noida ve Gurgaon adlı üç şehir ile Macaristan’ın başkenti ve Filipinler’e atıfta bulunan şirketler kaydettirdi.
İki hafta önce, Trump Organization adına şirketleri kaydeden firma, Delaware’de DT Marks Doha LLC ve DT Marks Doha Member Corp adında iki yeni varlık oluşturdu. Bu şirketlerin Katar’da halihazırda duyurulmuş projeyle bağlantılı mı olduğu yoksa başka bir yeni yabancı anlaşmanın işareti mi olduğu henüz net değil.
Trump Organization, Birleşik Arap Emirlikleri’nin başkentinde henüz bir anlaşma duyurmadı, ancak bu muhtemelen sadece bir zaman meselesi. Geçen sonbahardan bu yana, Trump bir anlaşma çılgınlığı içinde ve işletmesi sadece 10 ayda sekiz yeni projeyi açıkladı. Diğer ülkelerdeki lisans gelirleri 2023’te tahmini 6 milyon dolardan geçen yıl neredeyse 50 milyon dolara fırladı. Trump’ın önünde daha fazla iş var: Kurumsal dosyalar, Abu Dabi, Sırbistan ve Macaristan’da henüz duyurulmamış en az üç başka anlaşmaya işaret ediyor.
Çekinmeden siyasetten kar ediyor
Tüm bunlar, görev süresi boyunca varlıklarının sahipliğini elinde tutsa da onları bir tröste koyan ve yurt dışında yeni girişimlere başlamayacağına söz veren başkan için tam anlamıyla bir geri dönüş anlamına geliyor. İlk seçiminden sonraki altı yıl boyunca yalnızca bir anlaşma ekledi; Umman’daki bir golf projesine ismini vermeyi kabul etti. Ancak bugün Trump, siyasetten neredeyse hiçbir çekince duymadan kar ediyor; hem yurt içinde, yakın zamanda muhtemelen ona on milyonlarca dolar kazandıran kripto mevzuatını imzalayarak, hem de lisans imparatorluğunu baş döndürücü bir hızla genişleterek. Çıkar çatışmaları şimdi her zamankinden daha pervasız ve daha göz ardı edilir durumda.Örneğin, Trump’ın uluslararası seyahatleri kişisel işleri kadar ulusal öncelikleriyle de ilgili görünüyor. Cuma günü İskoçya’ya gidiyor, golf tesislerinin bulunduğu iki kasabayı ziyaret etmeyi planlıyor. Yeniden başkanlığını üstlendiğinden beri yaptığı diğer yurtdışı gezileri, papa cenazesine kısa bir ziyaret ve birkaç zorunlu zirve dışında, Orta Doğu turundan ibaret. İlk olarak, Trump’ın bölgede, Riyad da dahil olmak üzere, çok sayıda yeni anlaşma imzaladığı Dar Al Arkan adlı bir kalkınma firmasının bulunduğu Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’a indi. Sonra, Trump markalı bir golf yerleşkesinin şehrin yaklaşık 40 kilometre kuzeyinde açılacağı Doha, Katar’a geçti. Son olarak da Abu Dabi’ye uçtu.
“Buna yolsuzluk diyebiliriz”
Tüm bunlar, Trump’ın ilk döneminde Hükümet Etik Ofisi’ni yöneten ve başkanın işlerini elinde tutma kararı nedeniyle Beyaz Saray’la kamuoyuna açık şekilde çatışan Walter Shaub gibi insanlar için şok edici. Shaub 2017’de istifa etti. Bugün Trump’ın yaptığı şeyin ilk dönemine kıyasla çok daha kötü olduğunu söylüyor. Shaub, “Bu başkan, hükümet etiği programı denilen şeyi tamamen yerle bir etti. Aslında o kadar ileri gitti ki bu artık hükümet etiğinin tam tersi, sanırım buna yolsuzluk diyebiliriz” dedi.Yabancı güçler, Amerika’nın kuruluşundan bu yana ABD’de nüfuz satın almaya çalıştı. Zephyr Teachout’un Corruption in America (Amerika’da Yolsuzluk) adlı kitabında aktardığına göre Kral 16. Louis, Benjamin Franklin’e Paris’ten ayrılırken 408 elmasla süslenmiş bir enfiye kutusu verdi. Franklin, Konfederasyon Maddeleri’nin yabancı hükümdarlardan gelen hediyeleri yasakladığını fark ederek, kutuyu elinde tutabilmek için Kongre’den özel izin aldı. Ertesi yıl, Franklin ve yoldaşları, Konfederasyon Maddeleri’ni yırtıp atmak ve ABD Anayasası’nı hazırlamak üzere Philadelphia’da toplandı. Değişmeden kalan bölümlerden biri: Emoluments maddesi; bu madde, tüm görev sahiplerinin herhangi bir kral, prens ya da yabancı devletten “herhangi bir hediye, kazanç, makam ya da unvan” kabul etmek için Kongre’den izin almasını zorunlu kılıyordu.
200 yıldan fazla bir zaman sonra, Donald Trump 2016 başkanlık seçimini kazandı ve bu maddenin ne anlama geldiği ve bir başkanın diğer ülkelerdeki iş çıkarlarını elinde tutup tutamayacağına dair yasal tartışmaları başlattı. Trump’ın ekibi konuyu nispeten ciddiye aldı; sadece yurt dışında yeni anlaşmalar yapmamayı taahhüt etmekle kalmadılar, aynı zamanda eski Sovyet cumhuriyetlerinden Gürcistan’daki gibi birkaç bekleyen projeyi iptal ettiler.
Trump’ın Gürcistan’daki eski ortaklarından Giorgi Rtskhiladze 2017’de Forbes’a, “Emoluments maddesi kesinlikle ana endişeydi. Devletle pazarlık yapmaya başlar başlamaz, Trump başkan olunca, yine basın ve herkesin buna ‘iyilik yapılıyor’ şeklinde bakacağından korktular” dedi.
Trump diğer anlaşmalarla yoluna devam etti, yetkileri oğulları Eric ve Don Jr.’a devretti. 2018’de Hindistan’a yaptığı bir gezide Don Jr., ailesine koyulan kısıtlamalardan rahatsız olduğunu dile getirdi. Bir televizyon röportajında, “Kendimize bu kısıtlamaları koyduk ama esasen bunu yaptığımız ve doğru olanı yaptığımız için hiç takdir görmedik” diye konuştu.
Trumplar’ın takdir görmemesinin nedeni, hala yurt dışından bolca para kazanmalarıydı. Kar amacı gütmeyen bir grup ile Maryland ve Columbia Bölgesi başsavcılarının açtığı davalarda, başkanın emoluments maddesini ihlal ettiği iddia edildi. Davalar, daha önce hiçbir emolument tanımı kararı vermemiş olan Yüksek Mahkeme’ye kadar yavaş bir şekilde ilerledi. Trump 2020 seçimlerini kaybedene kadar bir karar çıkmadı ve o görevden ayrıldıktan kısa süre sonra davalar geçersiz ilan edildi. 200 yıl boyunca neredeyse hiç gündeme gelmemiş bir konunun tekrar gündeme gelme ihtimali nedir?
Sadece iş açısından bakıldığında bile, Trump Washington’dan ayrıldıktan sonra insanların binalarına onun adını vermek için para ödemeye devam etmeleri pek olası görünmüyordu. 6 Ocak, başkanın markasında bir leke bıraktı. Bankalar ilişkileri kesmek istediklerini açıkça belirtti, sosyal medya platformları hesaplarını kapattı. Morningstar’da otelleri kapsayan bir hisse senedi analisti olan Kevin Brown, Capitol’e yapılan saldırıdan bir ay sonra Forbes’a “İnsanlar affetmeye hazır olmayacak. Trump ismi ve imajı, en az iki üç on yıl boyunca kalıcı zarar gördü” dedi.
Seçim kampanyasıyla anlaşmalar başladı
Ya da belki görmedi. Trump, 15 Kasım 2022’de 2024 başkanlık kampanyasını başlattı. Ertesi gün, Suudi bir emlak firması, Umman Sultanlığı iş birliğiyle Trump markalı bir golf topluluğu geliştirme anlaşması imzaladı. Bu anlaşma, tamamen Trump’a ait olan DT Marks Oman LLC adlı şirkete 6 milyon doların üzerinde gelir getirdi.Sonra 2024 geldi. Haziran ayında, Joe Biden bir münazara sahnesinde çöktü ve Trump’ın Beyaz Saray yarışındaki öncülüğünü pekiştirdi. Aynı ay, Trump’a bağlı emlak geliştiricisi, Suudi Arabistan ve Dubai’de gelecekteki işleri işaret eden isimlerle sessizce şirketler kurdu. Temmuz ayında, en büyük iki oğlu, marka işinde daha büyük bir pay almaya yönelmiş görünüyor; Trump bağlantılı bir firma, Delaware’de DJT Jr Licensing LLC ve ET Licensing LLC adında yeni varlıklar oluşturdu. Trump’ın girişimlerdeki payı yüzde 80’e düştü; geri kalan yüzde 20’yi ise muhtemelen Eric ve Don Jr. paylaştı. Bunlar Trump’ın daha sonra hükümete sunduğu belgelerde yer aldı.
Trump ailesi, dünya genelinde yeni mülkler ekleyebilecekleri yerler aramaya devam etti; Vietnam’da başbakanın bir Trump projesini hızlandırma sözü verdiği bildirildi. Seçim sonrası işler başka yerlerde de açıldı; Trumplar Hindistan’da Pune, Noida ve Gurgaon adlı üç şehir ile Macaristan’ın başkenti ve Filipinler’e atıfta bulunan şirketler kaydettirdi.
2025’te sekiz yeni şirket
Trump Organization, Suudi anlaşmasını aralık ayında kamuoyuna açıkladı ve Eric Trump, ailesinin babalarının önceki yönetiminde olduğu gibi etik yönergelerine uyacağını öne sürdü. Reuters’a “Bunu çok akıllıca yöneteceğimizi düşünüyorum. 2016’da yaptığımızdan farklı olmayacak” dedi. Bu açıkça doğru değildi. Trump’ın yurt dışı lisans gelirleri 2024’te tahmini olarak yüzde 650 artarken, yurt dışında yeni anlaşma yapılmayacağına dair söz buharlaştı. Yabancı hükümetlerle çalışma konusundaki endişeler de öyle. 2025 başından bu yana Trump Organization, diğer ülkelerde iş yapmak üzere en az sekiz yeni şirket kurmuş görünüyor.“İnsanlar onun teflon gibi olduğunu düşünüyor”
Peki neden çok az kişi bu duruma dikkat ediyor? İncelenecek çok şey var, Trump’ın yeni kripto girişimleri dahil. George W. Bush’un eski etik avukatı Richard Painter, Trump’ın ilk yönetiminde emoluments davaları üzerinde çalışmış ancak davaların yakın zamanda yeniden açılacağına şüpheyle yaklaşıyor. Painter, “Trump etik skandalları hakkında bir tükenmişlik var, hep bir şeyden sonra başka bir şey. İnsanlar onun teflon gibi olduğunu düşünüyor, hiçbir şey ona yapışmıyor” dedi.İki hafta önce, Trump Organization adına şirketleri kaydeden firma, Delaware’de DT Marks Doha LLC ve DT Marks Doha Member Corp adında iki yeni varlık oluşturdu. Bu şirketlerin Katar’da halihazırda duyurulmuş projeyle bağlantılı mı olduğu yoksa başka bir yeni yabancı anlaşmanın işareti mi olduğu henüz net değil.
