6 yapay zeka miti ve gerçekler

Uzun süredir kamuoyunda yapay zeka (YZ) teknolojilerinin işleri otomatikleştirerek çalışanların değerini azaltacağına dair yaygın bir kaygı hâkim. Ancak PwC’nin 800 milyon iş ilanı ve binlerce şirket raporunu analiz ederek hazırladığı 2025 AI Jobs Barometer raporu, bu görüşlerin çoğunu temelsiz buluyor. Araştırma, YZ’nin çalışanları değersizleştirmediğini, aksine “daha değerli hâle getirdiğini” gösteriyor.

PwC Küresel Yapay Zeka Direktörü Joe Atkinson, CNBC Make It’e yaptığı açıklamada, “İnsanların bu ortamdaki tepkisi, teknolojinin yenilik hızından kaynaklanıyor. Gerçek şu ki bu, daha önce hiç görmediğimiz kadar hızlı ilerleyen bir inovasyon" dedi.

Atkinson, raporun en net mesajını şöyle özetledi: “YZ aslında iş yaratıyor.”

Sanayi devriminden bugüne değişmeyen kural

PwC İngiltere Küresel Ticari Direktörü Carol Stubbings’e göre her sanayi devriminde olduğu gibi, iş sayısı azalmıyor, değişiyor. Ancak yeni işler için gereken beceriler önceki dönemlerden farklılık gösterebiliyor.
“Zorluk, işlerin olmaması değil, çalışanların bu işlere hazır hâle gelmesi" diyen Stubbings, iş gücünün bu dönüşüme uyum sağlamasının hayati olduğunu vurguladı.

Raporda ele alınan 6 mit, YZ’nin iş dünyasına etkisini daha net görmek açısından dikkat çekici:

1. Verimlilik:

Mit: Yapay zeka henüz verimliliği artırmıyor.
Gerçek: YZ’ye en uygun sektörlerde verimlilik, 2022'den bu yana neredeyse dört katına çıktı. Yazılım yayıncılığı gibi YZ’ye en açık sektörlerde çalışan başına gelir üç kat arttı. Fiziksel terapi gibi YZ ile ilişkisi zayıf olan sektörlerde ise verimlilik hafifçe geriledi.

2. Ücretler:

Mit: Yapay zeka maaşları ve pazarlık gücünü düşürür.
Gerçek: Yapay zeka becerisine sahip çalışanlar, aynı iş kolundaki diğer çalışanlara kıyasla ortalama %56 daha fazla kazanıyor. Bu oran geçen yıl %25’ti. Ayrıca, YZ’ye en çok maruz kalan sektörlerde maaş artışı, diğerlerine göre iki kat hızlı gerçekleşiyor.

3. İstihdam sayısı:

Mit: YZ iş sayısını azaltacak.
Gerçek: 2019–2024 arasında, YZ’ye az maruz kalan mesleklerde iş artışı %65; YZ’ye açık mesleklerde ise %38 oldu. Her iki alanda da istihdam büyümeye devam ediyor.

4. Eşitsizlik:

Mit: YZ fırsat eşitsizliğini artırır.
Gerçek: YZ’nin destekleyebildiği veya otomatikleştirebildiği işlerde hem maaşlar hem istihdam artıyor. Ayrıca, bu işlerde diploma şartı daha hızlı şekilde terk ediliyor ve bu durum milyonlarca kişiye yeni fırsatlar yaratıyor.

5. Beceriler:

Mit: YZ, işleri “vasıfsızlaştırır”.
Gerçek: Rutin işler otomatikleşirken, çalışanlar daha karmaşık karar alma ve analiz süreçlerine yöneliyor. Örneğin, veri girişi yapan bir çalışan, YZ desteğiyle veri analisti pozisyonuna dönüşebiliyor.

6. Otomasyon:

Mit: Yüksek otomasyona açık işler değersizleşir.
Gerçek: Bu işler yalnızca değersizleşmiyor, aynı zamanda daha yaratıcı ve karmaşık hâle geliyor. Ücretler artarken, çalışanların katma değeri de yükseliyor.

Nüfusu yaşlanan ülkeler için fırsat

PwC raporu, çalışan nüfusu azalan ülkeler açısından YZ’nin sağladığı verimlilik artışının kritik bir çözüm olduğunu vurguluyor. Yapay zeka, iş gücü üzerinde bir çarpan etkisi oluşturarak şirketlerin karşılayamadığı açıkları kapatabilir ve ekonomik büyümeyi destekleyebilir.

“Verimlilik verileri bu tahminimizi şimdiden destekliyor" diyen Atkinson, bu sürecin yalnızca kaçınılmaz değil, aynı zamanda faydalı olabileceğini savunuyor.

PwC’den çağrı: Hedef düşük maliyet değil, büyüme olmalı

Raporda, şirketlerin yapay zekayı bir “verimlilik aracı” değil, doğrudan bir “büyüme stratejisi” olarak görmesi gerektiği vurgulanıyor.

“Düşük hedef tuzağına düşmemek kritik önemde. Dünü otomatikleştirmekle yetinmek yerine, geleceğin işlerini ve sektörlerini inşa edelim" ifadelerine yer veriliyor.

PwC, YZ’nin doğru hayal gücüyle kullanıldığında yeni iş alanları ve iş modelleri yaratabileceğini belirtiyor. Buna örnek olarak ABD’deki işlerin üçte ikisinin 1940’ta var olmamasını gösteriyor: “Bu yeni işler, teknolojik gelişmeler sayesinde mümkün hâle geldi.”