Coca-Cola ve M&M’s’in temel maddelerinden Arap zamkı Sudan’dan nasıl kaçırılıyor?

Sudan’daki iç savaş, dünyanın en büyük Arap zamkı (akasya zamkı ya da sakızı) üretim merkezini kaosa sürüklüyor. Coca-Cola ve M&M’s gibi küresel markaların ürünlerinde kullanılan bu hayati bileşen, isyancı grupların kontrol ettiği bölgelerden kaçırılarak yasa dışı yollarla pazara sürülüyor. Bu durum, uluslararası şirketlerin tedarik zincirlerini koruma çabalarını zorlaştırıyor.

Arap zamkı neden önemli?

Sudan, dünya arap zamkı üretiminin yaklaşık yüzde 80’ini karşılıyor. Akasya ağaçlarından elde edilen bu doğal madde, gıda ve kozmetik sektörlerinde yaygın olarak stabilizatör ve koyulaştırıcı olarak kullanılıyor. Coca-Cola’nın içeceklerinde, M&M’s’in şeker kaplamasında ve L’Oreal’in rujlarında önemli bir bileşen olarak yer alıyor.

Savaşın gölgesinde zamk ticareti

Nisan 2023’ten bu yana Sudan ordusu ile savaşan Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF), ülkenin batısındaki Kordofan ve Darfur’daki zamk üretim merkezlerini ele geçirdi. RSF, zamkın satılmasına ancak belirli bir ücret karşılığında izin veriyor. Bu nedenle, Sudan’dan çıkan ham zamk çoğunlukla kaçak yollarla ve uygun sertifikasyon olmadan komşu ülkelere ulaşıyor.

Reuters’a konuşan tüccarlar, arap zamkının artık Sudan sınırındaki gayri resmi pazarlardan da satıldığını belirtiyor. RSF ise kaçakçılık iddialarını reddederek, zamk ticaretini koruduklarını ve yalnızca küçük vergiler aldıklarını öne sürüyor.

Küresel şirketler risk altında

Coca-Cola ve M&M’s üreticisi Mars gibi dev firmalar, tedarik zincirlerinin kaçak ürünlerden etkilenmemesi için yeni çözümler arıyor. Nexira ve Ingredion gibi tedarikçiler, Sudan dışındaki ülkelerden arap zamkı tedarik etmeye başlarken, Nestle ve L’Oreal gibi şirketler konuyla ilgili yorum yapmaktan kaçınıyor.

Ancak uzmanlar, Sudan’dan kaçakçılığın artmasıyla birlikte piyasaya giren zamkın izlenmesinin giderek zorlaştığını vurguluyor.

Kaçak zamk ucuza satılıyor

Hartum merkezli Unity Arabic Gum’un kurucusu Mohammed Hussein Sorge, Senegal ve Çad’daki tüccarların kendisine sertifikasız zamk teklif ettiğini söyledi. Normalde ton başına 5.000 doların üzerinde satılan haşap zamkı, kaçakçılar 3.500 dolara satmaya çalıştı. Sorge, fiyatın düşüklüğünün ve belge eksikliğinin zamkın Sudan’dan kaçırıldığına işaret ettiğini belirterek bu teklifleri reddetti.

Kaçakçılık rotaları değişti

Savaş öncesinde Sudan’dan çıkan arap zamkı, Hartum’da tasnif edilip Port Sudan limanına gönderiliyordu. Ancak artık RSF’ye bağlı kaçakçılar, ürünü Güney Sudan, Çad ve Orta Afrika Cumhuriyeti üzerinden pazarlıyor. Sudan’ın Batı Kordofan bölgesinde üretilen zamk, Güney Sudan’a ulaştırılarak dolar karşılığında satılıyor.

Sudan’dan kaçak yollarla çıkan zamk, artık sosyal medya platformlarında bile satışa sunuluyor. Sudanlı zamk işleyicisi Isam Siddig, RSF’nin Hartum’daki depolarını ele geçirdiğini ve kendi markasıyla satılan zamkların Facebook’ta ilanlarla satışa çıktığını belirtti.