Rusya nasıl hibrit savaş yürütüyor?

Rusya iki savaş yürütüyor. İlki Ukrayna’daki sıcak çatışma, ikincisi ise Kiev’deki hükümeti destekleyen ülkeleri hedef alan daha örtülü bir mücadele. Araçları ise devletler arası siber saldırılardan, dezenformasyon ve propagandadan, kundaklama, sabotaj ve hava sahası ihlalleri gibi daha görünür taktiklere kadar uzanıyor. Bu ikili strateji, hibrit savaş olarak bilinir ve başka bir ulusun güvenliğini ve refahını zayıflatmak amacıyla açık, kaba kuvveti gizlilik ve düzenbazlık içeren eylemlerle birleştirir. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin Ukrayna’da stratejik hedeflerine ulaşmakta zorlanırken, hükümetinin Ukrayna’nın müttefiklerine yönelik hibrit saldırıları artırdığı görülüyor.

İtalya’nın savunma bakanı Guido Crosetto, Rusya’nın “devam eden” hibrit savaşına acil bir yanıt verilmesi çağrısında bulundu. Crosetto, kasım ayında yayımlanan 125 sayfalık raporunda “Saldırı altındayız ve hibrit bombalar düşmeye devam ediyor" dedi. 

Rus hibrit savaşına örnekler

Sabotaj

16 Kasım’da, Varşova’nın yaklaşık 100 kilometre uzağında Polonya’da patlayıcı bir düzenek bir demiryolu hattını tahrip etti. Aynı güzergahta başka yerlerde de hasar tespit edildi. Hat, Ukrayna sınırına kadar uzanıyor ve her gün yolcu taşımacılığı ile Batı’dan Kiev’e yapılan yardımları taşıyor. Polonya Başbakanı Donald Tusk, Rus istihbaratı için çalışan iki Ukraynalının bu olaylardan sorumlu olduğunu söyledi ve bunları, Rusya’nın 2022’de Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı işgalinin başlangıcından bu yana ülkedeki “muhtemelen en ciddi” sabotaj eylemi olarak nitelendirdi. Avrupa Birliği’nin en üst düzey dış politika yetkilisi Kaja Kallas Bloomberg’e yaptığı açıklamada patlamayı devlet destekli terör eylemi olarak tanımladı.

Baltık Denizi’ndeki deniz altı altyapısının tahribatını inceleyen İskandinav hükümetleri için Rusya baş şüpheli oldu. Bir enerji bağlantısı, telekomünikasyon kabloları ve bir gaz boru hattı, Ekim 2023’ten bu yana en az dört ayrı olayda gemi demirleriyle koparıldı veya parçalandı. 2022’de Rusya ile Almanya’yı birbirine bağlayan gaz boru hatlarının sabotajı uzun süre Rusya’ya atfedildi. Ancak Ağustos 2025’te, olayla bağlantılı olarak bir Ukrayna vatandaşı tutuklandı.

Siyasi müdahale

Batılı istihbarat yetkilileri, Rusya’nın Ukrayna’yı destekleyen ülkelerde seçimleri sistematik olarak baltalamak ve kamuoyunu etkilemek için sosyal medya ve sahadaki ücretli ajanlar aracılığıyla bir strateji izlediğini söylüyor. Rusya, Storm-1516 adlı bir grubu ABD ve Avrupa’daki seçimleri hedef alan, çoğu yapay zeka yardımıyla hazırlanan deepfake videolar üretmek için kullandı. Bu videoların bazıları milyonlarca kişiye ulaştı ve seçilmiş yetkililerin işlediği ileri sürülen çeşitli suçlar ve uygunsuzluklara dair uydurma iddialar içeriyordu.

Bu tür kampanyalar özellikle Ukrayna’ya komşu ülkelerde belirgin oldu. Romanya, Kasım 2024’te, savcılar tarafından yürütülen aylar süren bir soruşturmaya göre siber saldırılar ve dezenformasyonla desteklenen karmaşık bir Rus planının, marjinal bir Kremlin yanlısı adayı seçim zaferine taşımasının ardından siyasi kaosa sürüklendi. İddiaya göre Rusya ayrıca Moldova’daki seçimlere müdahale etmek ve ülkenin AB üyeliğine doğru ilerlemesini tersine çevirmek için bir plan tasarladı. Belgeler, taktiklerin; Rusya dahil olmak üzere yurtdışındaki Moldovalıların oy kullanmak üzere AB ve başka yerlerdeki sandıklara taşınmasını, diğer bazılarının yıkıcı protestolar düzenlemek üzere görevlendirilmesini ve sosyal medyada yaygın bir dezenformasyon kampanyasını içerdiğini ortaya koydu.

Hava sahası ihlalleri

İnsansız hava araçları ve pilotlu savaş uçaklarının Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü ülkelerinin hava sahalarına girmesi, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı işgalinden bu yana daha sık hale geldi. Rus uçakları Norveç hava sahasına on yıl boyunca girmemişti ancak bu yıl üç ihlal gerçekleşti. Polonya hava kuvvetleri 9 Eylül gecesi birkaç Rus dronunu düşürdü ve Polonya hükümeti, müttefiklerin tehlike anlarında birbirleriyle istişare etmek için nadiren kullandıkları NATO’nun 4. Maddesini yürürlüğe soktu. Rusya, Polonya’daki hedefleri vurma niyeti olduğunu reddetti. 19 Eylül’de Rus MiG-31 savaş uçakları 12 dakika süren bir ihlalin ardından Estonya’dan çıkarıldı. NATO müttefikleri, gelecekte bu tür olaylara nasıl yanıt verilmesi gerektiği konusunda anlaşmazlık yaşadı.

Dron uçuşları, 22 Eylül gecesi Danimarka’nın Kopenhag Havalimanı’nda trafiği durdurdu ve 24 Eylül’de de birkaç bölgesel havalimanı ve askeri hava üssünde tekrarlandı. Moskova ile doğrudan bir bağlantı hemen kurulmamış olsa da Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen Rusya’nın Avrupa’nın ana düşmanı olmaya devam ettiğini ve kıtayı istikrarsızlaştırmaya çalıştığını söyledi.

Siber saldırılar

Rusya, Çin, ABD ve İran dahil olmak üzere birçok ülke temel dijital hizmetleri kesintiye uğratmak veya verileri ya da fiziksel altyapıyı yok etmek için bilgisayar ağlarının hacklenmesini içeren siber savaşla mücadele ediyor. Rusya hükümeti, stratejik hedeflerine ulaşmak için uzun yıllardır kullandığı ciddi siber savaş yeteneklerine sahip. Bloomberg’in haberine göre Rus istihbaratı 2017 ile 2020 arasında eski Sovyet cumhuriyeti Gürcistan’da kapsamlı bir casusluk ve hackleme kampanyası yürüttü. Kamu hizmetleri, petrol terminalleri, medya platformları ve devlet dairelerinin bilgisayarlarına erişim sağladı.

Rusya’ya atfedilen bir siber saldırı, Putin’in Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı işgalini başlatmasının ardından Avrupa genelinde uydu internet bağlantılarını devre dışı bıraktı. Ukrayna’daki su, enerji ve ulaşım hedeflerine yönelik Rus füze ve dron saldırıları, sıklıkla Ukrayna hizmet sağlayıcılarının bilgisayar ağlarını devre dışı bırakmak için paralel siber saldırılarla birlikte gerçekleşti. Bu saldırılar milyonları temel hizmetlerden mahrum bıraktı ve hizmetlerin yeniden faaliyete geçirilmesini yavaşlattı.

Göçmenleri silah olarak kullanma

Finlandiya’nın Rusya ile olan 1.300 kilometrelik sınırı, yetkililerin göçmenlerin Kremlin operatörleri tarafından sınır kontrolü üzerinde baskı oluşturmak ve olası kamuoyu huzursuzluğu yaratmak amacıyla buraya yönlendirildiği sonucuna varmasının ardından 2023’ten bu yana kapalı. Bu durum ilk olarak 2015 yılında görülen düşük teknolojiye dayalı bir stratejiydi. Finlandiya ve Norveç’in uzak Laponya sınır istasyonlarında birdenbire beliren çok sayıda insanın, Finlandiya yetkililerinin daha sonra hazırlık seviyelerini ölçmek için yapıldığını belirlediği bir test niteliği taşıdığı anlaşıldı. 2021’de Letonya, Litvanya ve Polonya’da daha büyük bir göç krizi patlak verdi. Suriye ve diğer Orta Doğu ülkelerinden gelen kişiler, Belarus üzerinden getirildi.

GPS sinyallerinin bozulması

Rusya’nın küresel konumlama sistemi (GPS) sinyallerini bozması, Doğu Avrupa’daki küçük havalimanlarında hava trafiğini aksattı. Sorun o kadar yaygın hale geldi ki şüpheli sinyal bozma vakalarının günlük haritasını sunan bir internet sitesi bile var. 24 Eylül’de İspanya Savunma Bakanı Margarita Robles’i taşıyan bir askeri uçak, Litvanya’ya giderken GPS sinyali bozulmasıyla karşılaştı.