Fas’ta Dünya Kupası harcamalarına Z kuşağı protestosu
Fas’ta gençler, kamu hizmetlerinin aksadığı bir dönemde hükümetin 2030 Dünya Kupası’na yaptığı gösterişli harcamaları protesto etmek için onlarca şehirde sokaklara döküldü. Gösteriler Kuzey Afrika krallığının yeni bölgelerine yayılırken, dün gece geç saatlerde başkent Rabat, güneydeki Agadir ve Cezayir sınırına yakın Oujda gibi yerlerde protestocular ile çevik kuvvet polisi arasında çatışmalar yaşandı.
Cumartesi günü, lideri olmayan GenZ212 tarafından çağrılan protestolar başladığından bu yana yüzlerce Faslı gözaltına alındı. 2011’den beri Fas’ta eşi benzeri görülmemiş bu karışıklık, bu yıl Kenya, Nepal ve Madagaskar’ı sarsan gençlik odaklı Z kuşağı protestolarını genel anlamda yansıtıyor.
Temel hizmetler aksarken harcamalar halkı öfkelendirdi
Yatırımcıların gözdesi olan ve genellikle çalkantılı bir bölgede istikrar adası olarak görülen Fas’taki huzursuzluk, gelecek yıllarda yaklaşık 35 milyar dolar altyapı harcaması yapmaya hazırlanırken yaşanıyor. Bu harcamaların büyük bir bölümü, İspanya ve Portekiz ile birlikte futbolun en büyük etkinliğine ev sahipliği yapmak için yapılacak tesislere ayrılmış durumda. Ülkede genç işsizliği yaygın ve sağlık ile eğitim hizmetleri aksarken, bu durum 38 milyonluk ülkede birçok kişiyi öfkelendiriyor.
Protestocular arasında sıkça duyulan sloganlardan biri: Önce sağlık, Dünya Kupası istemiyoruz. Salı akşamı geç saatlerde GenZ212 yaptığı açıklamada, güvenlik güçlerine “kendinizi halkınıza karşı bir araç haline getirmeyi bırakın” çağrısı yaptı ve barışçıl protestolara devam edeceklerini vurguladı.
Gösteriler, yaklaşık 14 yıl sonra ülke çapında gerçekleşen ilk kitlesel protestolar olma özelliğini taşıyor. O dönemde Tunus, Mısır ve diğer ülkelerdeki isyanlar, Faslı gençlerin Avrupa tarzı parlamenter monarşi ve yaygın yolsuzluğun sona erdirilmesini talep etmelerine ilham vermişti.
400 milyon dolarlık yenileme
GenZ212 (ismindeki rakamlar Fas’ın uluslararası telefon kodundan geliyor) TikTok ve Discord gibi sosyal medya platformlarını kullanarak katılımcıları harekete geçirdi. Ayrıca muhalefeti ateşleyen olaylar arasında, eylül ayı başında Agadir’deki ana kamu hastanesinde, aralarında hamile kadınların da bulunduğu birkaç hastanın hayatını kaybetmesi yer aldı. Harcamalardaki uçurum geçen hafta FIFA Başkanı Gianni Infantino’nun Tangier’de yaklaşık 400 milyon dolarlık yenileme çalışması yapılan bir stadyumu ziyaret etmesiyle belirginleşti.
2022 FIFA Dünya Kupası’nda Fas milli futbol takımının yarı finale yükselmesine katkı sağlayan birkaç oyuncu da protestoları destekledi. Verisk Maplecroft’ta Orta Doğu ve Kuzey Afrika kıdemli analisti Hamish Kinnear’a göre, huzursuzluk hız kazandı ve GenZ212’nin harcama öncelikleriyle ilgili mesajı Faslılar arasında karşılık buluyor.
