Avrupa göç politikalarında Danimarka’yı örnek alıyor

Britanya hükümeti, diğer Avrupa ülkelerine katılarak iltica konusunda daha katı bir tutum benimsiyor ve göç konusunda bir tür rol model haline gelen yani Danimarka’nın politikasına yöneliyor. Avrupa genelindeki sağ partiler yıllardır, kamu hizmetlerine aşırı yük binebileceğini ve toplumsal uyumun bozulabileceğini savunarak göçü sınırlandırmaya çalışıyor. Ancak Danimarka dikkat çekiyor çünkü burada katı kuralları ikiye katlayan bir merkez sol hükümetti. İltica başvurularının akışı istikrarlı biçimde azaldı ve Danimarka Sosyal Demokratları iktidarını korudu.

Danimarka’nın politikasından açıkça unsurlar ödünç alan bir plan açıklayan Keir Starmer’ın Londra’daki İşçi Partisi hükümeti, Danimarka yaklaşımının sahadaki işleyişi dikkatli ilerlemeyi gerektiren nedenler sunuyor. Bu yaklaşımın sunduğu siyasi kazanımlar artık bazı çatlaklar gösteriyor ve iltica başvurularını sınırlamak için tasarlanan politikalar sosyal bir maliyet yaratabilir.

Yıllarca ilticaları engellemeye çalıştı

Danimarka’da en katı politikalarının çoğunun benimsendiği dönemde başbakan olan ılımlı siyasetçi Lars Lokke Rasmussen, göç politikasının hem potansiyel mülteci akışlarını sınırlamak hem de ihtiyaç duyulan yabancıları karşılamakla ilgili olduğunu söyledi. New York Times’ın haberine göre şu anda Danimarka’nın Dışişleri Bakanı olan Rasmussen, “Bu dengeli yaklaşımı hatırlamaları gerekir. Bu siyah beyaz değil. Dünya renkli ve pek çok nüans içeriyor” diyor. 

Yıllar içinde Danimarka hükümeti iltica isteyenlerin hayatlarını zorlaştıracak politikalar uyguladı ve onları gelmekten caydırmaya çalıştı. Danimarkalı yetkililer, ülkenin yeni iltica başvurularının hızını yavaşlatmak istediğini, böylece başvuruları dikkatlice değerlendirebileceğini ve kabul edilen insanları detaylıca entegre edebileceğini söylüyor. Bunu yaparken de hala çok sayıda belgeli göçmen alıyor. Amaçlarının, hızlı göçün diğer toplumlarda yarattığı evsizlik de dahil sorunları önlemek ve yüksek vergiler ile cömert refah politikalarına sahip bir toplumda kamu desteğini sürdürmek olduğunu belirtiyorlar.

Başvuranları caydırmayı hedefleyen politikalar

Kopenhag, Britanya’nın taklit etmeyi umduğu bir dizi politikanın öncüsü oldu. Bunların bazıları büyük ölçüde sembolikti. Örneğin, mülteci adaylarının masraflarını karşılamak için mücevher ve değerli eşyalarına el koymakla tehdit etmek gibi. Daimi oturum alma sürecini uzattı ve gözden geçirmelere tabi tuttu. Ayrıca mülteci adaylarını, orada kalmaktan caydıracağını umduğu koşullarda bulunuyor.

Bu yerlerden biri, Kopenhag’a bir saat uzaklıktaki kırsalda bulunan, eski bir sanatoryumdan dönüştürülmüş, sade, yatakhane benzeri odalarla dolu Avnstrup geri dönüş merkezi. Danimarka hükümeti bazı iltica başvuru sahiplerini buraya gönderiyor; bunların arasında kararı bekleyenler ile başvuruları reddedilen ancak ülkelerine geri gönderilemeyenler de var. New York Times’a konuşan 52 yaşındaki Türkiye doğumlu Ayfer Tepe, iltica başvurusunun ilk kez reddedildiği 2019’dan beri Avnstrup merkezinde belirsizlik içinde yaşıyor. Parası yok, çalışma izni yok ve günde iki kez yoklamaya katılmak zorunda. Burayı açık hava hapishanesine benzetiyor. Yine de ayrılmaya niyeti yok. 15 yaşındaki oğlu büyük ölçüde Danimarka’da büyüdüğü için, artık memleketine uyum sağlayamayacağından endişe duyuyor.

“Güvensizlik atmosferi yaratıyor”

Bazı insan hakları uzmanları, hükümetler iltica süreçlerini zorlaştırsa bile tehlike altındaki insanların yine de sığınma arayacağını, fakat daha kötü koşullara sıkışıp kalacaklarını savunuyor. Bu durum, Refugees Welcome Denmark adlı mülteci danışma grubunu yöneten Michala Clante Bendixen’in dediği gibi, “dip yarışına” neden oluyor ve “sürekli bir stres ve güvensizlik atmosferi” yaratıyor.

Göç araştırmacıları, bu politikaların uzun vadeli sosyal bir maliyet yaratabileceğini, hatta yasal göçmenler ve onların torunlarının bile Danimarka toplumunda istenmeyen hissedebileceğini söylüyor. Kopenhag Üniversitesi’nden göç hukuku profesörü Thomas Gammeltoft-Hansen, “Kendimizi gerçekten misafirperver olmayan bir ülke olarak markalaştırdık” diyor.

Avrupa genelinde iltica başvuruları düşmüş olsa da bunun ne kadarının Danimarka politikasına bağlı olduğunu söylemek zor. Yine de bugün Danimarka, Avrupa Birliği’nin 27 ülkesi arasında başvuru sayılarında en alt sıralarda yer alıyor. Bu yaklaşım siyasi açıdan da kazanç sağlamış görünüyor. Göçle ilgili endişeler karşısında Avrupa’da aşırı sağ partiler yükselirken, Frederiksen iktidarını korudu.