Visa ve Mastercard 20 yıllık dava sürecini sona erdirmeye hazırlanıyor

ABD’nin en büyük ödeme ağları Visa Inc. ve Mastercard Inc., perakendecilerle yıllardır süren davayı kapatmak için tarihi bir anlaşmaya hazırlanıyor. Tarafların üzerinde uzlaştığı yeni plan, mağazaların kredi kartı işlemlerinde ödediği komisyonları düşürmeyi ve bazı kuralları esnetmeyi öngörüyor.

Regülasyon kurumlarına yapılan bildirimlere göre, şirketler ABD’deki kredi kartı işlemlerinde geçerli ortalama etkin komisyon oranını (interchange rate) beş yıl boyunca 10 baz puan azaltacak. Standart tüketici kredi kartı oranı ise 125 baz puanla sınırlandırılacak.

Visa ve Mastercard tarafından belirlenen bu ücretler, genellikle kartları ihraç eden bankalara (örneğin JPMorgan Chase, Capital One, Citigroup) aktarılıyor. 2023 yılında kart veren finans kuruluşları, yalnızca bu işlemlerden 72 milyar dolar gelir elde etti. Öte yandan Merchant Payments Coalition (MPC) verilerine göre, ABD’de kredi ve banka kartı işlemlerinden kesilen toplam ücret geçen yıl 187,2 milyar dolar ile rekor kırdı.

Küçük işletmeler için daha düşük maliyet

Mastercard yaptığı açıklamada, “Bu, tüm taraflar için en iyi çözüm. Uzun süredir aranan şeffaflık, esneklik ve tüketici korumasını sağlıyoruz. Özellikle küçük işletmeler, bu anlaşmayla daha fazla kabul seçeneği, düşük maliyet ve sadeleştirilmiş kurallar elde edecek.” ifadelerini kullandı.

Visa da benzer bir açıklama yaparak, “20 yılı aşkın süren dava sürecinin ardından Visa ve Mastercard, tüm ölçeklerdeki ABD’li perakendecilere anlamlı bir rahatlama, daha fazla esneklik ve müşterilerden ödeme kabulünde yeni seçenekler sunacak bir anlaşmaya vardı.” değerlendirmesinde bulundu.

Henüz mahkeme onayı gerektiren bu anlaşmanın, onaylanması halinde ABD ödeme sistemleri tarihinin en büyük rekabet hukuku uzlaşmalarından biri olması bekleniyor.

“Honor all cards” kuralında esneklik

Yeni düzenlemeyle birlikte Visa ve Mastercard’ın uzun süredir tartışılan “tüm kartları kabul et” kuralı da değişiyor. Mevcut sistemde bir mağaza, örneğin Visa kartlarının birini kabul ediyorsa, tüm Visa kartlarını kabul etmek zorunda kalıyordu.

Yeni anlaşma ise mağazalara, kartları standart tüketici, premium tüketici ve ticari olmak üzere üç farklı kategoride değerlendirme imkânı sunacak. Böylece işletmeler, yüksek komisyonlu premium kartları reddedebilecek.

Bu değişiklik, özellikle son yıllarda popülerleşen ödül ve mil programlı kredi kartlarını etkileyebilir. Örneğin, Visa Infinite veya Mastercard World Elite gibi yüksek komisyonlu kartlar bazı mağazalarda geçerli olmayabilecek.

Bunun yanı sıra, işletmelere Visa ve Mastercard ürünleriyle ödeme yapan müşterilere ek ücret (surcharge) uygulama hakkı da tanınacak. Bu uygulama, artan işlem maliyetlerini telafi etmek isteyen küçük işletmelerin lehine olacak.

Perakendeciler: “Yeterli değil”

Ticaret grupları ise anlaşmadan memnun değil. Merchant Payments Coalition yönetim kurulu üyesi Jennifer Hatcher, yapılan indirimin yalnızca bankalara aktarılan ücretleri sınırladığını, Visa ve Mastercard’ın kendi aldığı payların kapsam dışında kaldığını belirterek, “Bu kadar küçük bir indirim, şirketlerin kendi ücretlerini artırmasına engel olmayacak. Dolayısıyla tüm bu tasarruflar, Visa ve Mastercard’ın ücret artışıyla kolayca ortadan kalkabilir.” dedi.

MPC ve diğer perakendeci birlikleri, bu düzenlemenin gerçek anlamda bir rekabet yaratmadığını, yalnızca geçici bir rahatlama sunduğunu savunuyor.

2005’ten bu yana süren dava

Perakendeciler, 2005 yılında Visa, Mastercard ve büyük bankalara karşı dava açarak, komisyon oranlarını birlikte belirleyip rekabeti engelledikleri iddiasında bulunmuştu.

Taraflar 2024’ün mart ayında komisyon oranlarını ortalama 7 baz puan düşürmeyi öngören bir ön anlaşmaya varmıştı. Ancak ABD Bölge Yargıcı Margo Brodie, anlaşmayı haziran 2024’te reddetti. Brodie, “tüm kartları kabul et” kuralının ticari esnekliği ortadan kaldırdığını ve işletmeleri yüksek komisyonlu kartları da kabul etmeye zorladığını belirtmişti.

Yeni taslak, yargıcın bu endişelerini gidermeyi amaçlıyor. Anlaşma kapsamında işletmelerin kart kategorilerini seçebilmesi, farklı kart türleri için farklı ücret yapılarının belirlenmesi ve ek ücret uygulamalarına yasal zemin sağlanması öngörülüyor.

Ödeme ekosisteminde yeni dönem

Anlaşmanın mahkeme tarafından onaylanması halinde yeni sistemin beş yıl boyunca yürürlükte kalması bekleniyor. Tüketiciler açısından sonuçlar karmaşık olabilir: bazı mağazalar artık ödül programlı kartları kabul etmeyebilir; ancak genel işlem ücretlerindeki düşüş, uzun vadede fiyatlara olumlu yansıyabilir.

Uzmanlara göre bu süreç, ABD’nin 10 trilyon dolarlık kart harcama ekonomisinde maliyetlerin kim tarafından taşındığına dair uzun süredir devam eden tartışmayı yeniden alevlendirebilir.