JPMorgan CEO’su uyardı: Borç yükü piyasayı çatlatacak
JPMorgan Chase CEO’su Jamie Dimon, ABD’nin artan borç yükünün tahvil piyasasını çökertebileceği uyarısında bulunarak, Donald Trump yönetimini ülkeyi daha sürdürülebilir bir mali rotaya yönlendirmeye davet etti.
Cuma günü yaptığı açıklamalarda Dimon, düzenleyicilere şunları söylediğini aktardı: “Tahvil piyasasında bir çöküş göreceksiniz. Size söylüyorum, bu olacak. Ve siz paniğe kapılacaksınız. Ben paniğe kapılmayacağım. Biz gayet iyi olacağız.”
ABD’nin en büyük bankasının başındaki isimden gelen bu uyarı, küresel borçlanma maliyetlerini belirleyen trilyonlarca dolarlık ABD tahvil piyasasına yönelik artan riskleri gündeme taşıdı. Wall Street, artan kamu borcu seviyeleri karşısında giderek daha huzursuz hale gelirken, Dimon’ın sözleri Kongre’nin Trump’ın “büyük ve güzel” olarak nitelediği bütçe tasarısını değerlendirdiği bir döneme denk geldi. Söz konusu tasarının kabul edilmesi halinde, federal bütçe açığının ciddi şekilde artması bekleniyor.
Zirvenin üzerine çıkacak
Tasarı, geçtiğimiz hafta Temsilciler Meclisi’nden geçmiş ve şu anda Senato’da değerlendirme sürecinde bulunuyor. Ancak daha yasa çıkmadan önce bile Kongre Bütçe Ofisi, ABD borcunun GSYH’ye oranının önümüzdeki yıllarda 1940’lı yıllardaki zirvenin üzerine çıkacağını tahmin etmişti.
Maliye politikalarına yönelik endişeler, uzun vadeli ABD tahvilleri üzerindeki baskıyı artırdı. 2024 yılı başında yüzde 4’ün biraz üzerinde olan 30 yıllık Hazine tahvili faizi, şu anda yaklaşık yüzde 5 seviyesinde. Bu ay kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s, ABD’nin AAA olan kredi notunu da düşürdü.
Hazine tahvili piyasası, 2008 yılında yaklaşık 5 trilyon dolarken, bugün 29 trilyon dolarlık büyüklüğe ulaştı. Hükümet, vergi indirimi uygularken kamu harcamalarını özellikle Covid-19 pandemisi sırasında artırdı. Dünyanın en büyük ve en likit piyasası olan ABD tahvilleri, uzun süredir doların rezerv para birimi olmasının avantajını taşıyordu. Ancak artan borç yüküyle birlikte tahvillere olan talep azaldı. Yabancı yatırımcılar, son on yılda bu piyasadan düzenli olarak çekildi ve bu süreci Trump’ın uyguladığı tarife politikası hızlandırdı.
Dimon, küresel ekonomideki “tektonik plakaların” yer değiştirdiğini ifade ederek, artan jeopolitik gerilimler, ticaret savaşları ve borç seviyelerinin bu değişimi tetiklediğini belirtti. Kaliforniya’daki Reagan Ulusal Ekonomi Forumu’nda yaptığı konuşmada, “Bunun altı ay içinde mi yoksa altı yıl sonra mı krize döneceğini bilmiyorum” diyen Dimon, hükümete borç yönünü değiştirme çağrısında bulundu. Ayrıca, tahvil ticaret kapasitesini artırmak adına düzenleyicilerden bankalar üzerindeki kısıtlamaların hafifletilmesini istedi. “Bazı kuralları ve düzenlemeleri değiştirerek her şeyi daha iyi hâle getirebiliriz” ifadelerini kullandı.
Goldman Sachs Başkanı John Waldron da bu hafta başında benzer bir uyarıda bulunmuştu. ABD bütçe açığını “biraz endişe verici” olarak nitelendiren Waldron, bunun tahvil piyasasına etkisini “şu anki en büyük makroekonomik risk” olarak tanımladı. Goldman’ın CEO’su David Solomon’un yardımcısı olan Waldron, “Göz alabildiğine daha büyük bütçe açıkları göreceğiz ve daha fazla Hazine borçlanması olacak” dedi. New York’taki Bernstein Konferansı’nda yaptığı konuşmada, “Asıl büyük risk, uzun vadeli faiz oranlarının yükselmeye devam etmesi ve sermaye maliyetinin ekonomide fren etkisi yaratmasıdır” değerlendirmesinde bulundu.
Trump’ın bütçe tasarısının, Bağımsız Sorumlu Federal Bütçe Komitesi’ne göre 2034 yılına kadar ABD borcuna en az 3,3 trilyon dolar ekleyeceği öngörülüyor. Moody’s, bu düzenlemenin bütçe açığını GSYH’nin yüzde 6,4’ünden yüzde 9’un hemen altına yükselteceğini tahmin ediyor.
Dimon ayrıca, özel sermaye yöneticilerine vergi avantajı sağlayan “taşınan faiz” (carried interest) üzerinden daha fazla vergi alınması gerektiğini savundu. Trump da bu fikri desteklemişti. Eski Başkan Barack Obama dahil Demokratların uzun süredir hedefinde olan bu uygulamaya yönelik Dimon, “Taşınan faiz kesinlikle vergilendirilmeli” dedi. Siyasete girip girmeyeceği sorulan 69 yaşındaki Dimon, “Gerçekten kazanabileceğimi düşünseydim girerdim ama sanmıyorum” ifadelerini kullandı.
