Yüzyılın cerrahı Gazi Yaşargil hayatını kaybetti

Yaşargil'in ölüm haberini Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu duyurdu. Bakan Memişoğlu, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Prof. Dr. Gazi Yaşargil Hocamızın vefatını büyük bir üzüntüyle öğrendim. Neredeyse bir asrı bulan ömründe bilime kendini adayan hocamız, bizler için her zaman ilham kaynağı oldu. Onun hatırasını yaşatmak için elimizden geleni yapacağız” ifadelerini kullandı.

Tıp dünyasına yön veren bir ömür

1925 yılında Diyarbakır’ın Lice ilçesinde doğan Gazi Yaşargil, tıp eğitimini Türkiye’de tamamladıktan sonra İsviçre'nin Basel kentinde yüksek lisans ve nöroşirürji alanında uzmanlık eğitimi aldı. Ardından Bern Üniversitesi’nde psikiyatri bölümünde görev aldı ve bu süreçte beyin cerrahisine yöneldi.

1953 yılında Basel Üniversitesi Nöroşirürji bölümünde çalışmaya başlayan Yaşargil, 1965’te Zürih Üniversitesi’nde yardımcı profesör oldu. 1965-1967 yılları arasında ABD’deki Vermont Üniversitesi'nde mikrovasküler cerrahi üzerine önemli araştırmalar gerçekleştirdi. 1973 yılında profesörlük unvanını alarak Zürih Üniversitesi Nöroşirürji Bölüm Başkanlığı görevine getirildi.

Cerrahiye getirdiği devrim niteliğindeki yenilikler

Yaşargil, mikroskobik cerrahi tekniklerini beyin ameliyatlarında kullanarak alana yepyeni bir soluk getirdi. 1967 yılında cerrahi mikroskopla gerçekleştirdiği ilk beyin bypass ameliyatı, dönüm noktalarından biri oldu. Var olan ekipmanları yetersiz bulan Yaşargil, cerrahi cihazlar konusunda da öncülük yaptı.

Modern cerrahide hâlâ kullanılan anevrizma klipslerini geliştiren Yaşargil, ayrıca beyin dokusunu daha az zarar vererek geriye çekmeyi sağlayan "Leyla retraktörünü" tasarladı. Geniş görüş açısı sağlayan “Kayan Mikroskop” ise yine onun katkılarından biri olarak günümüz beyin cerrahisinde önemli bir yer edinmiştir.

Dünya çapında saygı gören bir bilim insanı

Gazi Yaşargil’in tıp dünyasındaki katkıları yalnızca buluşlarıyla sınırlı kalmadı; yetiştirdiği öğrenciler ve kurduğu sistemle de bir ekol haline geldi. 1999 yılında Amerikan Nörolojik Cerrahlar Kongresi tarafından "Yüzyılın Beyin Cerrahı" unvanıyla onurlandırıldı. Avrupa Nörolojik Cerrahlar Birliği tarafından da onur madalyasına layık görüldü.

Onun yaşamı ve başarıları, 2021 yılında ABD'de gösterime giren Master of Brains, Gazi Yaşargil adlı belgeselle ölümsüzleştirildi. Harvey Cushing ile birlikte 20. yüzyılın en önemli nöroşirürjisyenlerinden biri olarak kabul edilen Yaşargil, Cumhuriyet Gazetesi tarafından da Atatürk ve İbn Sina ile birlikte bin yılın en büyük 10 Türk’ü arasında gösterildi.

Kalıcı bir miras bıraktı

Yaşargil’in geliştirdiği cerrahi teknikler ve tasarladığı ekipmanlar, bugün modern beyin cerrahisinin temelini oluşturuyor. “Yüzyılın Adamı” unvanıyla onurlandırılan bu büyük bilim insanı, hem Türkiye’de hem de dünyada saygıyla anılan bir isim haline geldi.

Ayşe Burçak Güven yazdı: Ruhu Herofilus üfledi