Trump-Musk savaşı kızışıyor: Tesla'nın milyarlarca doları tehlikede
Elon Musk, Donald Trump’ın yeniden başkan seçilmesi için 250 milyon dolardan fazla bağış yaptı. Ancak karşılığında Tesla’nın milyarlarca dolarını tehlikeye atan bir bütçe yasa tasarısıyla karşı karşıya kaldı. Trump’ın “büyük, güzel yasası”, Tesla’nın en büyük kâr kaynaklarından biri olan emisyon kredisi satışını durdurma riski taşıyor.
Yasa, satışların düştüğü ve vergi teşviklerinin sona erdiği bir dönemde Tesla’nın yaşadığı krizi daha da derinleştiriyor. Musk ise tasarıya “kepazelik” diyerek sert tepki gösterdi ve tasarıyı destekleyen milletvekillerine karşı “düşmanca bağışlarla” mücadele edeceğini, hatta kendi siyasi partisini kurabileceğini açıkladı.
Trump, bu çıkışa “Sübvansiyonlar olmasa Elon dükkanı kapatır, Güney Afrika’ya dönerdi” şeklinde yanıt verdi. Bu gerilim, yalnızca Tesla’yı değil Musk’ın tüm iş imparatorluğunu sarsarken, Cumhuriyetçi parti içindeki dengeleri de zorluyor.
Tesla’nın kârının yüzde 39’u tehlikede
Trump, otomobil fiyatlarını düşürmek amacıyla ABD’deki üç paralel emisyon kredisi sistemini sona erdirmeyi hedefliyor. Bunlar arasında EPA’nın yürüttüğü sera gazı programı, Kaliforniya’nın elektrikli ve hibrit araç sistemine dayalı kredileri ve federal CAFE standartları yer alıyor.
CAFE programı, emisyonu düşük üreticilere temiz hava kredileri verirken, düşük verimliliğe sahip üreticileri cezalandırıyor. Tesla bu kredileri benzinli araç üreten rakiplerine satarak milyarlarca dolar kazanıyor. 2024'ün ilk çeyreğinde Tesla'nın 595 milyon dolarlık kredi satışı, şirketin 409 milyon dolarlık toplam net gelirinin üzerine çıktı. 2023'te 1,8 milyar dolar olan bu gelir, 2024’te 2,8 milyar dolara ulaştı ve Tesla’nın yıllık net gelirinin yüzde 39’unu oluşturdu.
Yeni yasa, CAFE cezalarını sıfırlayarak bu sistemi işlevsiz hâle getiriyor. Bu durumda geleneksel otomobil üreticilerinin artık Tesla’dan kredi almasına gerek kalmayacak.
ABD dışı gelirler sürecek ama belirsizlik artıyor
Tesla, Avrupa Birliği ve Asya’daki benzer sistemlerden kredi satışına devam edecek. Şirket, kısa süre önce AB’de Stellantis, Ford, Mazda, Subaru ve Toyota ile emisyon havuzu anlaşması yaptı. UBS analistleri, bu anlaşmanın Tesla’ya 1 milyar eurodan fazla gelir getirebileceğini öngörüyor.
Ancak ABD'de bu gelirlerin yüzde 75’inin kaynaklandığı göz önünde bulundurulursa, yeni yasa Tesla için ciddi bir gelir kaybı anlamına geliyor. Tesla’nın bazı anlaşmalarında yasa değişikliği nedeniyle fesih yapılabileceğine dair hükümler bulunuyor.
Tesla’nın tüm operasyonları darbe alacak
Emisyon kredilerinin ötesinde, Tesla Trump’ın politikalarından daha fazla zarar görebilir. Şirket yalnızca otomobil üretmiyor; batarya üretimi, güneş çatı panelleri, enerji depolama sistemleri ve 2.600 şarj istasyonundan oluşan bir ağ da işletiyor. Bu alanların neredeyse tamamı federal desteklerden mahrum kalacak.
En büyük darbelerden biri, eylül sonunda kaldırılacak olan 7.500 dolarlık vergi kredisi olacak. Trump’ın tarifeler ve Çin ile ticaret savaşına yönelik agresif tutumu da Tesla’nın tedarik zincirini riske atıyor. Musk’ın yönetimle yakın ilişkisinden dolayı Tesla, Çin’in misilleme hedefi hâline gelebilir.
Tesla’nın eski yöneticilerinden biri, “Bu yalnızca CAFE düzenlemesiyle sınırlı değil; tarifeler, tüketici teşvikleri, üretim ve şarj istasyonu vergi indirimleri ile güneş enerjisi desteklerinin tamamı birlikte etkili oluyor” dedi. Aynı yönetici, “Musk’ın bu etkileri geç fark ettiğini” söyledi.
Musk'ın siyasi etkisi sınırlı kalabilir
Musk, federal bürokrasiyi küçültmek için kurduğu Doge'dan Mayıs ayında ayrıldı. Haziranda ise Başkan’ın ekonomi politikalarını X üzerinden açıkça hedef aldı.
Trump ile Musk arasındaki ilişki geçmişte de inişli çıkışlıydı. Trump’ın oğlu Eric Trump kısa süre önce Musk’a övgüler yağdırarak onu “zamanımızın büyük dâhilerinden biri” olarak nitelendirmişti. Ancak Musk bu hafta, “Tarihin en büyük borç artışına oy veren herkes başını utançla eğmeli” diyerek karşı kampanya başlattı.
Tasarıya karşı çıkan nadir Cumhuriyetçi vekillerden Thomas Massie, Musk’ın desteğine teşekkür etti. Ancak Cumhuriyetçi senatörlerin 50’si yasa lehine oy kullandı. Karar, Başkan Yardımcısı JD Vance’in eşitliği bozan oyu ile geçti.
İş dünyasındaki bazı Musk müttefikleri bile yasayı destekledi. Yatırımcı James Fishback, Musk’ın siyasi bağışlarına karşı koymak için yeni bir Süper PAC kurdu. Keith Rabois ve eşi Jacob Helberg, Trump’ın kampanyasına 2 milyon dolardan fazla bağış yaptı. Helberg, Trump tarafından dışişleri bakanlığına aday gösterildi.
Yasa tasarısı perşembe günü Kongre’deki son oylamayı da geçti ve Trump’ın imzasına sunuldu. Trump döneminde büyükelçi olan Traina, durumu şöyle özetledi: “Elon’a büyük saygım var ama bu sefer daha büyük sopayı Trump taşıyor.”
