Trump-Zelenskiy görüşmesine dair bilinmesi gerekenler

NATO ve Avrupa Birliği liderleri, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy'nin bugün ABD Başkanı Donald Trump ile yapacağı toplantıya katılmak üzere Washington'a gidiyorlar. Trump, 2022'de Rusya'nın işgalinden bu yana süren Ukrayna savaşında ateşkes için baskı yaparken, bu toplantı çok önemli görüşmelerin yapılacağına işaret ediyor.

Öne çıkanlar

• Zelenskiy, ABD Başkanı Trump ile görüşmek üzere bugün Beyaz Saray'a gidecek. 

• Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte'nin yanı sıra Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, Almanya Şansölyesi Friedrich Merz, İngiltere Başbakanı Keir Starmer ve Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb gibi müttefik ülkelerin liderlerinin de görüşmelere katılacağı ifade edildi.

• Toplantı, Trump'ın Alaska'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile yaptığı görüşmeden birkaç gün sonra gerçekleşiyor. Alaska'daki görüşme, somut bir barış veya ateşkes anlaşması getirmedi ancak Trump'ın “büyük ilerleme” olarak nitelendirdiği sonuçlar doğurdu.

• Beyaz Saray'ın pazar günü yayınladığı basın açıklamasına göre, Trump'ın bugün TSİ 20.15'te Beyaz Saray'da Zelenskiy ile görüşmesi bekleniyor.

Trump, Zelenskiy ile ne hakkında konuşacak?

Trump yönetimi yetkilileri, cuma günü Alaska'da yapılan müzakerelerde Rusların ne tür tavizler sunduğuna dair çok az ayrıntı verdi ancak pazar sabahı CNN'e konuşan ABD özel elçisi Steve Witkoff, Trump-Putin zirvesini “oyunun kurallarını değiştiren görüşme” olarak nitelendirdi. Witkoff, Trump yönetiminin Ukrayna'nın Rusya ile toprak takası yapmasını tartışacağını, bunun Ruslar için “temel bir mesele” olduğunu ancak yönetimin Ukrayna'nın toprakları konusunda herhangi bir karar almayacağını söyledi. Witkoff, CNN'den Jake Tapper'a “Pazartesi günü bunu tartışmayı planlıyoruz” dedi. 

Rusya, 2014 yılında Ukrayna'nın Kırım bölgesini yasadışı olarak ilhak etti ve Ukrayna'ya tam ölçekli işgalinden üç yıl sonra Rusya Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia ve Kherson bölgelerinin çoğunu kontrol altında tutuyor. Trump yönetimi, Rusların Ukrayna'nın ABD ve Avrupalı müttefikleriyle gelecekte bir güvenlik anlaşması imzalamasını destekleyebileceğini söyledi ancak güvenlik garantileri olsa bile, Ukraynalıları topraklarını terk etmeye ikna etmek Trump yönetimi için zor olabilir. Zelenskiy, daha önce toprak takasını içeren barış tekliflerini sürekli olarak reddetmişti ve pazar günü Brüksel'de Avrupalı liderlerle görüştükten kısa bir süre sonra sosyal medyada yayınladığı bir açıklamada bu görüşünü yineledi. Ukrayna lideri, “Ukrayna'nın bağımsızlığı ve egemenliğine açık bir destek var. Herkes, sınırların zorla değiştirilmemesi gerektiği konusunda hemfikir" ifadelerini kullandı. 

5. madde nedir?

Trump yönetimi, Rus müzakerecilerin Ukrayna'nın ABD ve Avrupa müttefikleriyle gelecekte bir güvenlik anlaşması imzalamasına izin vereceklerini belirttiklerini söylüyor. Bu anlaşma, NATO'nun temelini oluşturan Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 5. maddesinde belirtilenlere benzer korumalar sunacak. 5. madde, bir NATO üyesine saldırı olması durumunda bunun tüm üye devletlere yönelik bir saldırı olarak kabul edileceğini ve tüm üye devletlerin “Kuzey Atlantik bölgesinin güvenliğini yeniden tesis etmek ve korumak” için gerekli önlemleri almakla yükümlü olduklarını garanti ediyor.

Witkoff, Tapper'a yönetimin Rusları, ABD ve Avrupa ülkelerinin “güvenlik garantisini kapsayacak şekilde 5. maddeye benzer bir dil kullanmasına” izin vermeye ikna ettiğini söyledi. Ancak bunun Ukrayna'nın NATO'ya fiilen katılacağı anlamına gelmeyeceğini ısrarla vurguladı. Rusların bunu hala “kırmızı bayrak” olarak gördüğünü söyledi. Özel elçi, verilen garantinin ayrıntılarına değinmedi.

Avrupalı liderler neden toplantıya katılıyor?

Reuters ve diğer haber kaynakları pazar günü, Avrupalı liderlerin şubat ayında Zelenskiy'in Trump ve ABD Başkan Yardımcısı JD Vance ile yaptığı gergin basın toplantısının tekrarlanmasını önlemeye çalıştıklarını bildirdi. Ancak ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio pazar sabahı CBS News'ten Margaret Brennan ile yaptığı görüşmede bu görüşü reddetti. Rubio, “Haftalardır bu kişilerle çalışıyoruz. Yarın buraya geliyorlar çünkü yarın buraya gelmeyi seçtiler. Onları davet ettik" diyerek Trump yönetiminin barış anlaşmasına yoğunlaştığını aktardı.