Trump’ın gümrük tarifeleri anlaşmaları: Nasıl başladı, nasıl sonuçlandı?

ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük tarifeleri, bu yılın başlarında başlamasından bu yana birçok kez yön değiştirdi. 1 Ağustos, Trump’ın kendi belirlediği ticaret anlaşmalarına varma süresi olarak yaklaştıkça, riskler de artıyor. ABD’de yabancı mallar için yüzde 15’lik yeni bir standart tarife şekilleniyor gibi görünüyor. Avrupa Birliği bu seviyeyi kabul etti, Japonya da geçen hafta aynı şekilde anlaştı.

Ancak birçok büyük ABD ticaret ortağı için tablo hala net değil. Örneğin Trump, eğer iki ülke cuma gününe kadar anlaşmaya varamazsa, Kanada’ya uygulanan tarifeleri mevcut yüzde 25 seviyesinden yüzde 35’e çıkarma tehdidinde bulundu. ABD ile Çin arasındaki 90 günlük ateşkesin süresi ise ağustos ortasında doluyor; bu noktada Çin’e uygulanan tarifeler hızla yükselebilir. Sektör bazlı vergilerle ilgili hala belirsizlikler var. Örneğin ABD ve Avrupa, Avrupa’nın hala ABD çelik ve alüminyum tarifelerinin tüm etkisini hissedip hissetmediği konusunda farklı açıklamalar yapıyor.

Avrupa Birliği

Atlantik’in iki yakasındaki iş dünyası liderleri, ABD’nin en büyük ticaret ortağıyla bir ticaret savaşını önlemesinin ardından bu hafta biraz daha rahat nefes alıyor. Trump ve Avrupa Komisyonu, çoğu Avrupa malı için temel tarifeyi yüzde 15 olarak belirleyen geçici bir anlaşma açıkladı. Bu oran mevcut yüzde 10’un üstünde olsa da Trump’ın yüzde 30 tehdidinden daha düşük. Anlaşmanın bir parçası olarak, AB ayrıca şirketlerinin üç yıl içinde 750 milyar dolarlık Amerikan enerji ürünü satın alacağını ve ABD’ye ek 600 milyar dolar yatırım yapacağını duyurdu.

Meksika

Trump, Meksika’ya uygulanan tarifeleri yüzde 30’a çıkarma tehdidinde bulundu. Mart ayında yürürlüğe giren mevcut yüzde 25’lik tarifeler, ABD-Meksika-Kanada Anlaşması (USMCA) kapsamına giren ürünleri hariç tutacak şekilde güncellendi. 2020 ticaret anlaşması, şirketler ürün bileşenlerinin menşeine ilişkin belirli kurallara uyduklarını gösterebildiği sürece, malların gümrüksüz girişine olanak tanıyor. Ham petrol ve doğal gaz gibi enerji ürünleri ise yalnızca yüzde 10’luk bir tarifeye tabi.

Kanada

Trump, Kanada’ya yönelik tarifeleri yüzde 35’e çıkarma tehdidinde bulundu. Mart ayında yürürlüğe giren yüzde 25’lik tarifeler, USMCA kapsamındaki ürünleri hariç tutacak şekilde güncellendi. 2020 ticaret anlaşması, bileşenlerin menşeine dair belirli kurallara uyulduğunda ürünlerin gümrüksüz girişine izin veriyor. Ham petrol ve doğal gaz gibi enerji ürünleri şu anda sadece yüzde 10 tarife altında.

Çin

Trump bu yıl Çin’e yüzde 30 oranında yeni gümrük tarifeleri getirdi ancak bilgisayarlar, Apple Watch’lar ve birçok elektronik ürün muaf tutuldu. Bu oran, Trump’ın ocak ayında göreve dönmeden önce uygulamada olan çeşitli Çin mallarına yönelik tarifelerin üzerine ekleniyor. ABD ve Çin mayıs ayında, çok daha yüksek oranlı tarifelere 90 günlük bir ara verilmesi konusunda anlaştı. Trump kısa süreliğine ülkeye tarifeleri yüzde 145’e kadar çıkmıştı. Şimdi bu süreçte daha geniş kapsamlı bir anlaşma sağlanmaya çalışılıyor. Bu ateşkesin süresi ağustos ortasında sona erecek.

Japonya

Temmuz ayında varılan anlaşma sonrasında, Japonya’nın ABD’ye ihracatı yüzde 25’lik tehdidin altında kalarak yüzde 15’lik tarife oranına tabi olacak. Japonya, bu yüzde 15’lik oranın otomobiller için de geçerli olacağını belirtti Bu araçlar şu anda Trump’ın küresel otomobil ithalatına uyguladığı yüzde 25’lik vergiyle karşı karşıya. Trump, anlaşma kapsamında Japonya’nın ABD’ye 550 milyar dolar yatırım yapacağını ve bu yatırımlardan elde edilen karın yüzde 90’ının ABD’ye gideceğini söyledi.

Güney Kore

Trump, Güney Kore ürünlerine yönelik tarifeleri yüzde 25’e çıkarma tehdidinde bulundu; şu anda bu oran çoğu Güney Kore ihracatı için yüzde 10 seviyesinde. Güney Kore otomobilleri ve otomobil parçaları, Trump’ın bu sektöre küresel olarak uyguladığı yüzde 25’lik tarifeye tabi.

Tayvan

Trump, Tayvan’a uygulanan yüzde 10’luk tarifeyi yüzde 32’ye çıkarma tehdidinde bulundu. Yarı iletkenler ve iPhone gibi bazı elektronik ürünler muaf tutulmuş durumda. Bu ürünler, tarife artışı durumunda da muaf kalacak.

Birleşik Krallık 

Trump’ın uygulamaya koymaya başladığı geçici anlaşmaya göre İngiltere’nin ABD’ye ihracatının büyük kısmı en az yüzde 10’luk bir tarife ile karşılaşıyor. İngiliz çelik ve alüminyum ürünleri, sektöre uygulanan yüzde 25’lik tarifeden muaf. ABD’ye ilk 100 bin İngiliz aracı yüzde 10 vergiye tabi olurken, sonrakiler sektöre daha genel olarak uygulanan yüzde 25’lik tarife ile karşılaşıyor.

Hindistan

Trump, Hindistan’a yüzde 26 oranında tarife uygulama tehdidinde bulundu. Ayrıca ABD Başkanı, Apple CEO’su Tim Cook’u da eleştirerek, Apple’ın ABD pazarı için daha fazla cihazı Hindistan’da üretmesini istemediğini söyledi. Yılın başında Apple, yatırımcıların tarifelerden doğacak etkilerle ilgili kaygılarını azaltmaya çalışarak, haziran çeyreğinde ABD’ye sevk edilen cihazların çoğunun Hindistan ve Vietnam’da üretileceğini açıklamıştı.

Vietnam

Temmuz başında duyurulan ticaret anlaşmasına göre Vietnam’dan gelen mallar yüzde 20 oranında tarife ile karşılaşacak. Bu oran, daha önceki yüzde 10 seviyesinin üzerinde ancak Trump’ın nisan ayında tehdit ettiği yüzde 46 seviyesinin altında. Trump ayrıca, diğer ülkelerden gelip Vietnam üzerinden ABD’ye yönlendirilen malların yüzde 40’lık daha yüksek tarifeye tabi olacağını söyledi.  Bu adım, özellikle Çin menşeli ürünlerin ‘transshipment’ (başka ülke üzerinden geçirme) yoluyla ABD’ye sokulmasına karşı alındı.

ABD’ye yapılan ithalatlardan elde edilen gümrük geliri, Trump’ın yeni tarifeleri uygulamaya koymasının ardından son aylarda arttı. Amerikan şirketleri şimdiye kadar bu maliyetlerin büyük kısmını üstlendi ancak bazıları bu maliyeti fiyat artışları yoluyla tüketicilere yansıtmaya hazırlanıyor.