Trump için teknolojinin gözde emtiasıyla yeni bir anlaşma dönemi başlıyor

ABD Başkanı Donald Trump bu hafta Ortadoğu'yu gezerken, petrol zengini hükümetler Amerika'nın Silikon Vadisi'nde bulunan farklı bir hazineye odaklanacak. Nvidia ve AMD gibi ABD şirketleri tarafından üretilen yapay zeka çipleri, Ortadoğu'daki hükümetler tarafından oldukça rağbet görüyor. Suudi Arabistan, Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri liderleri veri merkezlerinin inşasına milyarlarca dolar akıtarak ülkelerini trilyonlarca dolarlık ekonomik değer yaratma gücüyle müjdelenen yeni bir teknolojinin ön saflarına yerleştirmek istiyor.

Körfez Ülkeleri, yapay zeka sistemlerini çalıştıran süper bilgisayarları barındıran veri merkezleri inşa etmek için bol miktarda enerji ve nakite sahip. Ancak bunlara güç verecek Amerikan tasarımı çipleri satın almak için ABD hükümetinin onayına ihtiyaçları var. Biden yönetimi bu tür alımlara izin verme konusunda temkinli davranıyordu. Ancak Trump yönetimi, Trump'ın derin mali ve ticari bağlarının olduğu bir bölgede stratejik bağları güvence altına almak için yapay zeka çiplerini kullanabileceğini düşünüyor.

Birçok anlaşmanın odak noktası olacak

Başkan'ın gezisi sırasında teknolojinin birçok anlaşmanın odak noktası olması bekleniyor. Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan'dan yetkililerin gelecek yıllarda yapay zeka çiplerine sürekli erişim sağlamak için Trump yönetimiyle anlaşmalar yapmaya çalışması muhtemel. Planlar hakkında bilgi sahibi kişilere göre Trump yönetiminin AMD, Nvidia, Microsoft, Google ve OpenAI gibi Amerikan teknoloji şirketlerinin bölgedeki anlaşma ve müzakerelerini göstermesi bekleniyor.

Şirket yöneticileri de bölgeye gidecek

Nvidia'dan Jensen Huang, OpenAI'dan Sam Altman, AMD'den Lisa Su ve Alphabet'ten Ruth Porat gibi teknoloji yöneticilerinin Orta Doğu'ya gitmesi ve kısmen yapay zeka ve veri merkezlerindeki ortaklıklara odaklanacak bir yatırım forumunda Suudi bakanlar ve Beyaz Saray yetkilileriyle bir araya gelmesi planlanıyor.

Amerika Birleşik Devletleri, hükümetlerin askeri ve gözetleme teknolojileri geliştirmelerine yardımcı olmalarındaki değerleri nedeniyle Biden yönetimi sırasında yapay zeka çiplerine çeşitli düzenlemeler getirmeye başladı. Trump'ın pek çok yetkilisi de yapay zeka çiplerinin yurtdışına satışının ulusal güvenlik açısından doğuracağı sonuçlardan endişe duyarken, bazıları da bu çipleri ticaret görüşmelerinde ve diğer müzakerelerde potansiyel bir koz olarak kullanmak konusunda seleflerine kıyasla daha istekli.

Ticaret görüşmelerinde kullanılabilir

New York Times’a konuşan bir kaynağa göre Ticaret Bakanı Howard Lutnick ülkelerin yapay zeka çiplerine erişimini ticaret müzakerelerine bağlama fikrini ortaya attı. Trump yetkilileri dünya çapında ticaret görüşmeleri yürütürken, Hindistan ve İsrail gibi hükümetlerin Amerikan yapay zeka çiplerine daha fazla erişim isteklerini tartıştıklarını söylüyorlar.

Henüz başlangıç aşamasında olan bu görüşmeler, Trump yönetiminin yapay zeka teknolojisine yönelik küresel ilgiyi ABD'nin yararına kullanıp kullanmayacağı konusunda soru işaretleri yaratıyor. Başkan, bölgedeki istikrarı desteklemek, petrol fiyatlarını düşük tutmak ve nakit sıkıntısı çeken hükümetlerin ABD'ye yatırım yapmasını sağlamak amacıyla Orta Doğu'ya gidiyor.

Körfez ülkeleri Trump'a, kamuoyuna duyurmayı sevdiği türden yüksek rakamlı yatırımlar teklif etti. Ocak ayında Suudi Arabistan gelecek dört yıl içinde ABD'ye 600 milyar dolar yatırım yapmayı önerdi. Mart ayında Washington'a yaptığı bir ziyaret sırasında Birleşik Arap Emirlikleri yetkilileri Başkan Yardımcısı JD Vance ile yemek yedi ve gelecek on yıl içinde ABD'ye yapay zeka ve yarı iletkenler de dahil olmak üzere 1,4 trilyon dolar yatırım yapmayı taahhüt etti.

Trump ailesi bölgedeki anlaşmalardan faydalanıyor

Trump'ın ailesi de Trump'a bağlı kripto para birimlerine yapılan yatırımlar da dahil olmak üzere bölgedeki iş anlaşmalarından faydalanmaya devam etti. Pazar günü konuyla ilgili bilgi sahibi üst düzey bir yetkili, Trump'ın Katar kraliyet ailesinden bağış olarak lüks bir Boeing 747-8 uçağı kabul etmeyi planladığını ve bu uçağın muhtemelen ABD hükümeti tarafından şimdiye kadar alınan en büyük yabancı hediye olarak Air Force One olarak hizmet vereceğini söyledi.

ABD'nin yapay zeka üzerindeki mevcut hakimiyeti, kendisini mükemmel bir anlaşma yapıcı olarak tanımlayan Trump'a eşsiz bir kaynak sağlıyor. Çin rekabetçi yapay zeka çipleri geliştirmeye başlarken, chatbot'ları çalıştırmak, ilaç keşfini hızlandırmak ve yazılım geliştirmek için süper bilgisayarlar inşa etmek isteyen şirketler Amerikan teknolojisini kullanmak zorunda.

Biden yönetiminin getirdiği kısıtlamalar

Biden yönetimi, Amerika'nın yapay zeka teknolojisindeki tekelinden faydalanmak için önce düşmanlara yapılan sevkiyatları kesti, ardından da dünyanın hangi köşelerinin bu teknolojiye erişebileceğini kontrol etmeye çalıştı. Çin ve Rusya'ya çip gönderilmesine istikrarlı bir şekilde sınırlamalar getirdikten sonra Biden yetkilileri son haftalarında Körfez'dekiler de dahil olmak üzere diğer ülkelere gönderilebilecek yapay zeka çiplerinin sayısına ilişkin kapsamlı küresel kısıtlamalar getirdiler.

Bu kural, dünyanın en büyük veri merkezlerinin Orta Doğu'da ya da başka bir yerde değil, ABD ve müttefikleri tarafından inşa edilmesini sağlamaya yönelik bir çabaydı. Biden yetkilileri BAE ve Suudi Arabistan'ın otokratik eğilimleri ve Çin'le olan bağları konusunda şüpheciydi. Ayrıca bu kuralın Çin'in diğer ülkelerdeki yapay zeka çiplerine ve veri merkezlerine erişimini sınırlayacağını savundular.

15 Mayıs’ta yürürlüğe girmesi planlanan bu düzenleme İngiltere, Almanya ve Japonya gibi 18 müttefike sınırsız yapay zeka çipi satışına izin verirken Çin, İran ve diğer düşman görülen ülkelere satışı engelledi. Aralarında Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Hindistan, İsrail ve Polonya'nın da bulunduğu diğer tüm ülkeler satın alabilecekleri çip sayısında sınırlamayla karşı karşıya kaldılar ve birçoğu bu durumdan memnun değildi.

Nvidia ve Oracle gibi şirketler de ABD'nin teknoloji liderliğini geri tepeceğini söyleyerek kuralı protesto etti. Trump yetkilileri de bu görüşe katılıyor gibi görünüyor. Çarşamba günü, yönetim bu düzenlemeyi iptal edecek yeni bir kural yayınlayacağını belirten bir dosya sundu ancak değişiklik için herhangi bir zaman çizelgesi vermedi. Teknoloji kontrollerini denetleyen Ticaret Bakanlığı sözcüsü Ben Kass yaptığı açıklamada, “Biden’ın yapay zeka kuralı aşırı karmaşık, bürokratik ve Amerikan inovasyonunu engelleyecektir. Bu kuralı, ABD'nin üstünlüğüne öncelik veren ve Amerikan yapay zeka inovasyonunun tüm potansiyelini ortaya çıkaran daha basit, daha net bir çerçeveyle değiştiriyoruz” dedi. 

Teknoloji şirketleri Trump yetkililerinin yurt dışında yapay zeka işlerini teşvik etmeye daha açık olacakları konusunda umutlular. Ancak Trump'ın ABD teknolojisini, işletmeleri için öngörülemeyen ya da zararlı bir şekilde pazarlık kozu haline getirebileceğinden de endişe ediyorlar.

Yeni yaklaşımın ilk sınavı

Trump'ın Ortadoğu gezisi, yönetimin yeni yaklaşımının ilk büyük sınavı olacak. Görüşmelere aşina olan üç kişi, Trump'ın ayrılışına hazırlık olarak, yönetimin teknoloji şirketlerinden bölgede müzakere ettikleri ve bazıları Biden döneminde başlatılan anlaşmaların ayrıntılarını istediğini söyledi.

Suudi ve Birleşik Arap Emirlikleri hükümetlerinden ve varlık fonlarından yetkililer, yapay zeka çip kurallarını görüşmek üzere geçen iki ay içinde Beyaz Saray ve Ticaret Bakanlığı yetkilileriyle birkaç kez bir araya geldi. Görüşmelere aşina olan iki kişi, Emirliklerin kendi yerel bulut sağlayıcılarından birine doğrudan satış yapılması için baskı yaptığını söyledi.

Trump yönetimi Suudi Arabistan ve BAE'yi doğal müttefik olarak görüyor ve Avrupalılar gibi geleneksel ortaklara kıyasla bu ülkelerle daha kolay müzakere edilebileceğini düşünüyor. Ancak Washington'daki Carnegie Endowment for International Peace'de çalışan Sam Winter-Levy, Suudi Arabistan ve BAE'nin Rusya ve Çin ile yakın siyasi ve ekonomik bağları olduğu, ABD vatandaşlarına karşı casusluk geçmişleri bulunduğu ve ileride jeopolitik bir çatışmada yakın müttefik olmayabilecekleri konusunda uyarıda bulundu. Winter-Levy, “Önümüzdeki birkaç yıl içinde güç dengelerini şekillendirebilecek bir teknolojinin geliştirilmesinde yakın ortaklar olarak onlara şüpheyle bakıyorum” dedi.