Ticaret savaşında Çin'in yumuşak karnı: İşsizlik riski

ABD Başkanı Donald Trump ilk döneminde Çin'le alay etmiş ve gümrük vergilerinin orada beş milyon iş kaybına yol açtığını iddia etmişti. 2019'da attığı bir tweet'te ise ticaret politikalarının Çin'i zorladığını söyledi. Ekonomistler Trump'ın gümrük vergilerinin ne kadar zarara yol açtığını keskin bir dille tartışsa da bu durum, Çin'in ihracata dayalı ekonomisi için istihdamın ne kadar önemli olduğunun altını çizdi.

Yeni mezunlar işsizlik havuzuna akın ediyor

Trump'ın ikinci döneminde, ABD ve Çin yine gümrük vergileri konusunda pazarlık yapıyor ve Çin işgücü piyasası, özellikle de fabrika işleri ön plana çıkıyor. Bu kez Çin ekonomisi zorlanıyor ve işçilerini daha savunmasız bırakıyor. Covid-19 salgını sırasında daha da kötüleşen emlak sektöründeki yavaşlama birçok işi yok etti ve insanların kendilerini daha yoksul hissetmelerine neden oldu. Yeni üniversite mezunları, genç işçiler arasındaki işsizlik oranının çift haneli rakamlarda olduğu bir dönemde işgücü havuzuna akın ediyor.

Yatırım bankası Natixis'in Asya-Pasifik bölgesi baş ekonomisti Alicia Garcia-Herrero, “Durum açıkça çok daha kötü” dedi. Diğer sektörlerdeki istihdam olanakları ortadan kalktıkça, Çin'in 100 milyon imalat işini korumanın öneminin arttığını söyledi. Bu ay, Çinli ve ABD'li yetkililer birbirlerine uyguladıkları cezalandırıcı gümrük vergilerini geçici olarak durdurma konusunda anlaşırken, her iki ekonomiyi de baltalayabilecek topyekûn bir ticaret savaşına dönüşü önlemeye çalıştılar.

Altı milyon kişi işini kaybedebilir

Natixis bir araştırma raporunda, ABD gümrük tarifelerinin en az yüzde 30 olan mevcut seviyelerinde kalması halinde, ABD'ye yapılan ihracatın yarı yarıya düşeceğini ve bunun da imalat sektöründe altı milyon kişinin işini kaybetmesine yol açacağını belirtti. Eğer ticaret savaşı tam anlamıyla yeniden başlarsa, iş kayıpları dokuz milyona kadar çıkabilir.

Çin ekonomisi pandemiden kurtulmakta zorlandı ve büyümenin yılda yüzde 6'dan fazla olduğu Trump'ın ilk dönemine kıyasla daha yavaş genişledi. Çin hükümeti bu yıl yüzde 5 civarında bir büyüme hedeflediğini söylese de birçok ekonomist gerçek rakamın bu seviyelere ulaşmayacağını tahmin ediyor.

2018'in başlarında Çin, kentsel işsizlik oranının son 15 yılın en düşük seviyesine gerilediğini ve ülkenin rekor sayıda yeni istihdam yarattığını açıkladı. O zamandan bu yana, hükümetin baskıları ve daha sıkı düzenlemeler, teknoloji ve online eğitim gibi bir zamanlar gelişen ve yığınla yeni istihdam yaratan sektörleri bastırdı.

Bu yıllar içinde işsizlik özellikle gençler arasında tırmanışa geçti. Nisan ayında 16-24 yaş arası gençler arasındaki işsizlik oranı yüzde 15.8 ile bir önceki aya göre iyileşme gösterdi. Ancak bu yıl 12 milyon yeni üniversite mezununun iş gücüne katılmasıyla bu oranın yeniden yükselmesi bekleniyor.
Amerika Birleşik Devletleri'nin ise kendi yükümlülükleri var. Amerikan endüstrisi, büyük ölçüde Çin tarafından kontrol edilen nadir toprak metallerine ve kritik minerallere derinden bağımlıyken, Çin mallarının durması enflasyon riskini arttırır ve etkisi yıkıcı olabilecek ürün kıtlıklarına katkıda bulunabilir.

Londra'da Çin'e odaklanan bir araştırma şirketi olan Enodo Economics'in baş ekonomisti Diana Choyleva, müzakereler hangi ülkenin daha fazla ekonomik sıkıntıya dayanabileceğine indirgenirse, Çin'in ticaret savaşı dayanıklılığı konusunda avantajlı olduğunu söyledi. Choyleva, Pekin'in işgücü piyasasındaki şoklar nedeniyle oluşan hoşnutsuzluğu, Amerikalı politikacıların boş mağaza rafları nedeniyle oluşan öfkeye dayanabileceğinden daha kolay bastırabileceğini söyledi.

Resmi verilere göre ABD ve Çin'in en ağır gümrük vergilerini askıya alma konusunda anlaşmaya varmasından önce, Çin'den alınan yeni ihracat siparişleri 2022'den bu yana en düşük seviyesine geriledi. Bir aylık bir süre zarfında bile, yüksek gümrük vergileri istihdam üzerinde olumsuz etki yarattı. Çin'in hazır giyim endüstrisinin merkezi olan Guangzhou'da, aşırı yüksek gümrük vergileri durdurulmadan önce yabancı alıcılardan gelen siparişler düştüğü için işletmeler kapanmıştı. Birçoğu siparişlerdeki düşüşün kendilerini daha az işçi çalıştırmaya zorladığını söyledi.

Hükümet önlem hazırlığında

Nisan ayı sonunda Çin İnsan Kaynakları ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın üst düzey yetkililerinden Yu Jiadong, hükümetin özellikle Çinli ihracatçılar için istihdamı istikrarlı tutmak amacıyla bir dizi önlem hazırladığını söyledi. Pekin'in şirketlerin çalışanlarını tutmalarına yardımcı olacağını ve işsizler için girişimciliği teşvik edeceğini söyledi.

Tehlikede olan bu kadar çok şey varken, istihdam konusundaki hassasiyetler de artıyor. Güney Çin'de New York Times’a konuşan bir fabrika sahibi, personel çıkarmayı planladığını ancak müşterilerin tarife ateşkesinden sonra siparişleri yetiştirmek için acele etmeleri üzerine ertelediğini söyledi. Bir hükümet yetkilisi kendisine, eğer işgücünü azaltması gerekiyorsa, bunu düzgün ve sessiz bir şekilde yapmasını, böylece kargaşa yaratmaktan kaçınacağını söylemişti.