83 yaşındaki pizza milyarderinin Domino’s mücadelesi
Milyarder Jack Cowin, 1960’ların Avustralya’sına kızarmış tavuğu getirerek bir fast food imparatorluğu kurdu. Şimdi ise 83 yaşında, ABD dışındaki en büyük Domino’s Pizza franchise’ını yeniden ayağa kaldırmaya çalışıyor. Cowin, Avustralya’dan Avrupa’ya uzanan 3 bin 500’den fazla şubesi olan, Sidney borsasında işlem gören Domino’s Pizza Enterprises'ın en büyük hissedarı. Şirketin hisseleri, dört yıl önceki zirvesinden bu yana yüzde 91 değer kaybetti; artan maliyetler ve rekabet, pazar payını ciddi şekilde aşındırdı. Aynı dönemde ABD merkezli Domino’s Pizza'nın hisseleri sadece yaklaşık yüzde 10 düştü.
Seksenli yaşlarındaki Cowin’in pizzacı zincirini canlandırmaktan büyük bir çıkarı var. Şirketteki yaklaşık yüzde 25'lik hissesi, Forbes Gerçek Zamanlı Milyarderler Listesi'ne göre 3,2 milyar dolarlık servetinin bir parçasını oluşturuyor. Aynı zamanda Avustralya’daki Burger King ana franchise sahibi Hungry Jack’s zincirini işleten CFAL Group’un başkanı ve genel müdürü konumunda.
Geçen ay, CEO Mark van Dyck’in yalnızca bir yıl görevde kaldıktan sonra aralık ayında görevinden ayrılacağı açıklandığında Cowin, Domino’s Pizza Enterprises’ın geçici CEO'su olarak atandı. Cowin yönetim kurulunun, karlı olmayan yüzlerce mağazanın kapatılması ve maliyetlerin düşürülmesini içeren van Dyck’in beş yıllık planını onayladığını, ancak planın uygulanma hızında fikir ayrılığı yaşandığını söyledi.
"Hissedarlar sabrını kaybetti"
Perth merkezli Katana Asset Management portföy yöneticisi Romano Sala Tenna, “Hissedarlar sabrını kaybetti; eğer işler yakında düzelmezse kalanlar da sabrını kaybedecek. Jack Cowin’in artık sürece doğrudan müdahil olması olumlu bir gelişme. Yeni CEO’nun biraz daha aç ve daha motive olması gerekiyor" dedi.
Domino’s Pizza Enterprises çarşamba günü yaptığı açıklamada, 29 Haziran’da sona eren mali yılda 96 milyon Avustralya doları kar ederken, bu yıl 3,7 milyon Avustralya doları zarar açıkladı. Şirket, hissedarlara yapılacak temettü ödemesini yarıdan fazla düşürdü ve operasyonlarını sadeleştirerek maliyetleri azaltmaya odaklandığını duyurdu. Hisseler çarşamba günü Sidney borsasında yüzde 22 düşerek, Ocak 2024’ten bu yana en büyük günlük kaybı yaşadı.
Kendi kendini yetiştirdi
Cowin bir açıklamasında, “Domino’s’u daha yalın ve verimli bir işletmeye dönüştürmek için harekete geçiyoruz. Yapmamız gereken işler var. Ama neyin önemli olduğunu biliyoruz" diye konuştu. Cowin, kendi çabalarıyla yükselen bir gıda ve içecek girişimcisi. 1942’de Kanada’nın Windsor kentinde doğdu. Toronto’da sigorta satışı yaptıktan sonra eşi ve en büyük oğluyla birlikte 20’li yaşlarının sonlarında Avustralya’ya taşındı.
Cowin, 2022’de EY Yılın Girişimcisi ödülü için hazırlanan bir videoda, Avustralya’ya ilk gelişinde şu izlenimi edindiğini söylüyordu: 1960’larda Avustralya’da yiyecek hizmetleri sektörü Çin restoranları, balık-patates kızartması dükkanları ve beyaz örtülü lüks restoranlardan ibaretti.
1969’da Perth’te ilk Kentucky Fried Chicken (KFC) şubesini açtı. CNBC’ye aralık ayında verdiği röportajda, 30 Kanadalı yatırımcıdan kişi başı 10 bin Kanada doları (yaklaşık 7.200 ABD doları) borç alarak bu yatırımı yaptığını söyledi. KFC şubelerini işletti, ardından 2013 yılında sattı. Domino’s Pizza Enterprises, pandemi döneminde eve teslimata olan talebin artmasıyla 2021’de rekor kırdı ancak sonrasında artan maliyetler, teslimat platformlarından gelen rekabet ve Sidney borsasında işlem gören burrito zinciri Guzman y Gomez Ltd. gibi yeni oyuncuların yükselişiyle ciddi bir düşüş yaşadı. Bu zorluklara bir de yurt dışında agresif büyüme baskısı eklendi.
2025 mali yılının ilk yarısında, Domino’s Pizza Enterprises 22,2 milyon Avustralya doları net zarar açıkladı. Bir önceki yıl aynı dönemde 58 milyon Avustralya doları kar elde edilmişti. Gelirler Asya’da yüzde 7,1 Avrupa’da yüzde 6,9 ve Avustralya ile Yeni Zelanda’da yüzde 5,2 düştü.
Bu sorunlar birikince, yaklaşık 40 yıldır şirkette görev yapan eski CEO Don Meij kasım ayında emekliye ayrıldığını açıkladı. Özellikle Japonya ve Fransa’daki zayıf satışlar başlıca endişe kaynaklarından biri oldu. Meij’in yerine geçen van Dyck, karlılığı yeniden canlandırmak amacıyla çoğu Japonya’da olmak üzere 200’den fazla karlı olmayan şubeyi kapatacağını şubat ayında açıklamıştı. Geçen ay Cowin, van Dyck’in kendi isteğiyle istifa ettiğini, görevden alınmadığını söyledi.
"Müşterilerin beklentisi hala taze ve uygun fiyatlı yemek"
Cowin, yönetim kurulunun yeni grup CEO’su için arayışa başladığını belirtti. Ayrıca, maliyet düşürme planlarının önemli bir ayağının bilgi teknolojileri departmanı olduğunu söyledi; bu bölüm artık pahalı hale geldiğini ve şirkete rekabet avantajı sağlamadığını ifade etti. Yeni CEO seçimi ve Cowin’in istikrarlı liderliği şirketin toparlanması için hayati önemde görülüyor.
eToro’nun Sidney’deki piyasa analisti Josh Gilbert, “Liderlikteki hızlı değişimler yönü belirsizleştirir ve yönetim kurulundaki döner kapı durumu, yatırımcıların uzun vadeli büyüme hikayesine inanmasını zorlaştırır. Açıkça görülüyor ki istikrar gerekiyor ve bu sağlanana kadar yatırım açısından belirsizlik sürecektir" dedi.
Çarşamba günü yayımlanan Domino’s Pizza Enterprises yıllık faaliyet raporunda Cowin, fast food sektöründeki 50 yılı aşkın geçmişini değerlendirdi. Hâlâ, müşterilerin temel beklentisinin sıcak, taze ve uygun fiyatlı yemek olduğunu vurguladı. CEO, “Bana sık sık tüketici beslenme alışkanlıklarının değişip değişmediği soruluyor. Cevabım? Pek değişmedi. Tatlar değişir, trendler gelip geçer ama temel şeyler aynı kalır" ifadelerini kullandı.
