Telegram Rus influencerların yeni kalesi
Karina Kasparyants, 2010'ların ortalarında Moskova'da öğrenciyken güzellik ipuçları, alışveriş videoları ve günlük hayatından kesitler içeren YouTube videoları çekerek influencer olarak kariyerine başladı. Kısa süre sonra Instagram'da da paylaşımlar yapmaya başlayan Kasparyants, yavaş yavaş 2 milyondan fazla takipçiye ulaştı.
O dönemde, büyük yabancı markalar Rus pazarına büyük yatırımlar yapıyordu ve Kasparyants, Samsung Electronics ve Hennes & Mauritz AB gibi şirketlerle kazançlı ilişkiler kurmayı başardı. Kasparyants, “O zamanlar, tüm enerjimi Instagram'a vermek istiyordum çünkü en büyük markalar reklam bütçelerini orada harcıyor ve influencer'ları basın turlarına davet ediyorlardı” dedi.
Ukrayna savaşı 187 milyar dolarlık pazarı etkiledi
Dijital influencer pazarlama platformu Perfluence'ın verilerine göre 2021 yılına kadar Rusya'daki influencer pazarlama sektörünün büyüklüğü 15 milyar rubleye (187 milyon dolar) ulaştı. Şubat 2022'de Rusya'nın Ukrayna'ya tam ölçekli işgali, bu durumu bozma tehdidi yarattı. Birçok Batılı marka Rusya pazarından çekildi. Bazı ABD'li sosyal medya şirketleri, Rus kullanıcıların ödeme alabilme imkanlarını sınırlamak için politikalarını değiştirdi. Mart 2022'de Rus yetkililer, ifade özgürlüğüne yönelik daha geniş kapsamlı kısıtlamaların bir parçası olarak Instagram'ı yasakladı.
Batı platformlarında influencer'ların kazançları düştü, bu yüzden uyum sağlamak zorunda kaldılar. Kasparyants diğerleri gibi, takipçilerinin büyük bir kısmını özel mesajlaşma hizmeti Telegram'a kadar takip etti ve kaybettiği gelirleri telafi edebileceği paralel bir kanal kurdu.
Hükümet baskısı
Son üç yılda Telegram, yaptırımlara ve sansüre karşı koyarak büyümeye devam eden influencer ekonomisini desteklemeye yardımcı oldu. Ancak bu başarı kırılgan olabilir. Rus hükümeti, yabancı platformlara yönelik yeni bir baskı kampanyası başlattı ve kullanıcıları daha esnek yerli hizmetlere yönlendirdi.
Moskova merkezli sosyal medya reklam platformu Beseed'in CEO'su Sergey Lyashenko, “Telegram'ın engellenme riski her zaman var. Bu pazarda tek sabit olan şey uyum sağlamak. Her altı ayda bir, bazen her ay, araç setinizi gözden geçirmeli ve hala yasal ve kullanılabilir olanlara uyum sağlamalısınız” dedi.
Telegram, daha önce St Petersburg'da sosyal medya platformu VKontakte'yi kuran Rus kardeşler Nikolay ve Pavel Durov tarafından 2013 yılında kuruldu. Durov kardeşler, 2014 yılında VKontakte'den (adı VK olarak değişti) ayrıldılar ve platformun devlet tarafından fiilen ele geçirildiğini iddia ettiler. VK şu anda Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in danışmanlarından birinin oğlu olan Vladimir Kirienko tarafından yönetiliyor.
Dubai merkezli Telegram, çocuk istismarı materyalleri, terörist içerikler ve diğer suç gruplarına ev sahipliği yaptığı için sık sık eleştirildi. Pavel Durov, geçen ağustos ayında Fransa'da çocuk cinsel istismarı materyallerinin dağıtımına ve uyuşturucu kaçakçılığına iştirak etmekle suçlanarak dava açıldı. Durov suçlamaları reddetti.
İnternet kullanıcılarının yüzde 90’ın kullanıyor
Rus hükümeti, platformun güvenlik hizmetlerine kullanıcı verilerine erişim izni vermeyi reddetmesi üzerine 2018 yılında Telegram'ı engellemeye çalıştı ancak hizmetin engellenmesinin teknik karmaşıklığı nedeniyle kısıtlamalar büyük ölçüde başarısız oldu. Pazar araştırma şirketi Sensor Tower'a göre 2021 yılından bu yana Telegram'ın Rusya'daki aylık aktif kullanıcı sayısı yüzde 60 artarak 120 milyona ulaştı. Bu rakam, ülkenin internet kullanıcılarının yüzde 90'ından fazlasını oluşturuyor.
Rus hükümetinin yabancı platformları engelleme ve kısıtlama girişimleri tam anlamıyla başarılı olamadı. Kullanıcının konumunu gizleyebilen ve yasaklanmış hizmetlere erişim sağlayan sanal özel ağlar, yetkililerin kullanımlarını engelleme girişimlerine rağmen, Rus mağazalarında düzenli olarak en popüler uygulamalar arasında yer alıyor.
Instagram ve YouTube kullanıcılarını kaybetti
Ancak yine de Sensor Tower'a göre Instagram'ın Rusya'daki aylık aktif kullanıcı sayısı 2021'de 52 milyondan 2025 ortasına kadar 33 milyona düştü. Rus medya izleme ajansı Mediascope'a göre YouTube geçen yıl Rusya'daki aylık aktif kullanıcılarının yaklaşık yüzde 40'ını kaybetti. Mediascope verilerine göre kendi video platformuna sahip olan VK, aylık aktif kullanıcı sayısında YouTube'u geçti.
Ancak diğer platformların bıraktığı boşluğu doldurarak en çok fayda sağlayan Telegram oldu. Bağımsız medya ve blog yazarları, web siteleri ve diğer sosyal medya hizmetlerindeki engelleri aşmak için bu platforma geçtiler, devlet medyası ve propagandacılar ise artık bu platformu yaygın olarak kullanıyor. Telegram izleme hizmeti TG Stat'a göre, Mayıs 2022'den bu yana, uygulama Rusya'da bloglar, haberler ve medya, politika ve eğitim dahil olmak üzere tüm kanal kategorilerinde büyüdü ve yaklaşık 1,4 milyon kanalla hepsi bir arada bir medya alanı haline geldi.
Utrecht Üniversitesi'nde dijital antropolog ve yapay zeka kültürleri profesörü olan Payal Arora, “Telegram bugün bir yayın ve dağıtım platformu gibi kullanılıyor: halka açık kanallar mikro bloglar gibi işlev görüyor, canlı yayınlara ve podcast'lere bağlantılar paylaşılıyor. Telegram kanalları, hiper-yerel haber odaları, hobi kulüpleri ve akış kütüphaneleri bir arada gibi işlev görüyor” diye konuştu.
Belirsiz gelecek
Geçen birkaç ay içinde Rusya, yabancı sosyal medya platformlarına yönelik yeni önlemler açıkladı. Nisan ayında eyalet meclisinde kabul edilen bir başka yeni yasa, Rus şirketlerinin 1 Eylül'den itibaren Instagram'da reklam vermesinin yasaklanacağı anlamına geliyor. Lyashenko, “Yasaya uygun şekilde faaliyet gösterenler için Instagram'ın payı sıfıra düşecek” dedi.
Telegram da sırada olabilir. Bu ayın başlarında, Rus yetkililer WhatsApp ile birlikte uygulamadaki sesli aramaları, suç amaçlı kullanıldıkları iddiasıyla yasakladı. Mart ayında VK, Telegram'ın birçok işlevini taklit eden, Rus hükümeti tarafından onaylanmış Max adlı bir uygulamayı piyasaya sürdü. Yasa gereği, bu uygulama 1 Eylül'den itibaren Rusya'da satılan tüm tablet ve telefonlara önceden yüklenmiş olacak. Devlet Duma Bilgi Politikası, Bilgi Teknolojisi ve İletişim Komitesi Başkanı Sergey Boyarskiy haziran ayında Max'ın tam olarak piyasaya sürülmesiyle Telegram'ın daha sert yaptırımlarla karşılaşabileceği konusunda uyarıda bulundu. Beseed'den Lyashenko, “Senkronizasyon görüyoruz: 1 Eylül'de başlayan Instagram reklam yasağı ve VK Max'ın tanıtımı paralel olarak gerçekleşiyor. Bu Rus platformlarının doldurması beklenen bir boşluk yaratıyor” dedi.
