Küresel trendler: Dijital dönüşüm ve yapay zeka yatırımları

Robotik otomasyon, büyük veri analitiği, nesnelerin interneti (IoT) ve dijital ikiz teknolojileri gibi yenilikçi sistemler, üretim verimliliğini artırmanın yanı sıra Endüstri 4.0’ın gerektirdiği dijital dönüşümü de hızlandırıyor. Yapay zeka uygulamaları; otonom sürüş teknolojilerinden üretim ve tasarım optimizasyonuna, müşteri deneyiminin kişiselleştirilmesinden satış sonrası bakım hizmetlerine kadar geniş bir yelpazede kullanılıyor ve firmaların rekabet avantajlarını pekiştiriyor Günümüzde yapay zekâ ve çip yatırımları, ülkeler için son derece stratejik bir konu olarak ele alınıyor ve bu yatırımların kendi ülkelerine çekilmesi için üst düzey diplomasiler yürütülüyor.

Örneğin, bazı teknoloji firmaları Amerika'da yapay zeka yatırımlarının 2025 yılında 100 milyar doları aşacağını, dört yıl içinde ise bu tutarın 500 milyar doları geçeceğini tahmin ediyor. Benzer şekilde, Fransa da gelecek yıllarda 100 milyar doları bulan yapay zeka yatırımları, orta doğuda ise BAE; ABD ile beraber Abu Dabi’de 5 Gigawatt kapasiteye sahip devasa bir yapay zeka veri merkezi planlıyor. Çip konusunda ise dünyanın en büyük üreticisi TSMC, Amerika’da kuracağı tesislerle 100 milyar doları aşan yatırımlar yapmayı hedefliyor.

Robot çağı başladı

Ayrıca, Nvidia Mart 2025’te duyurduğu GR00T N1 isimli iki aşamalı yapay zeka modelini; Boston Dynamics, Agility Robotics, Mentee Robotics ve Neura Robotics gibi robot şirketleriyle test ettiğini açıklayarak robot çağının başladığını ilan etmiş oldu. Otomotivde yapay zeka kullanımı konusunda da iş birlikleri hız kazandı; Toyota ile Nvidia, VW ile ChatGPT, Chery ile ise DeepSeek ortak çalışmalara başladı.

Yapay zeka konusunda yatırım miktarı bu kadar yüksek olurken ihtiyaç olacak devasa enerji ihtiyacı konusunda da küçük modüler nükleer reaktörler ve yenilenebilir enerji ile ilgili ülkeler arasında yarış oldukça hızlandı, Çin özellikle inşaatı devam eden 23 nükleer reaktör ile enerji portföyünü genişletmeyi planlıyor. Yapay zeka kullanımının artması ile ortaya çıkacak enerji ihtiyacının bir kısmını bazı ülkeler 2030’a doğru ticarileşmesi planlanan küçük modüler nükleer aktörler sayesinde karşılamayı planlıyorlar.

Bu kadar büyük yatırım gerçekleşecek ve çok hızlı gelişen bir ekosistemde; OpenAI CEO’su Sam Altman’ın da belirttiği gibi yapay zeka kesinlikle birçok işi değiştirecek, bazı işleri tamamen ortadan kaldıracak ve bir sürü yeni iş yaratacak.

Geleceğin üretim hatlarına yönelik humanoid robot uygulamaları

Uluslararası Robotik Federasyonu ve 2025 Yapay Zeka Endeksi Raporundaki 2023 verilerine göre endüstriyel robot kullanım artışında birinci ülke yüzde 59 ile Hindistan olurken Türkiye yüzde 15 artış ile beşinci sırada bulunuyor. Kurulu robot sayısında ise Çin açık ara liderliğini sürdürüyor. Otomotiv sektörü robot kullanımını en yüksek sayıda domine eden sektör konumunu koruyor. Klasik endüstriyel robotlardaki durum bu şekilde iken gelecekte iş gücü kıtlığı ve yaşlanan nüfus nedeniyle oldukça kullanımı artması beklenen insansı, yani humanoid robotlar konusunda ise inanılmaz bir hızla teknoloji gelişiyor. 2025 yılı sonuna kadar 13 milyar doları aşan yatırım yapılması öngörülüyor.

TrendForce’un raporuna göre 2025 yılında altı Çinli humanoid robot firmasının seri üretime geçmesi ve bin adedin üzerinde robot üretmesi bekleniyor. Bu firmalar: Unitree Robotics, AgiBot, Galbot, Engine AI ve Leju Robotics. Bu firmalar haricinde UBtech firmasının da 2025 yılında bin adet,Tesla; Optimus robotundan ise 2025 yılında yaklaşık 5000 adet, 5 yıl içinde ise yılda 1 milyon adet üretim hedefi bulunuyor.

Nüfus yaşlanması: 2021'de her 10 kişiden 1'i 65 yaş ve üzerindeyken, 2050'de bu oran her 6 kişiden 1'ine düşebilir.

Fakat bu hedefleri gerçekleştirme konusunda tedarikçi kısmında sıkıntılar yaşanıyor. Humanoid robotların otomotiv sektöründeki kullanımı ise 2024 yılından itibaren OEM’lerce test edilmeye başlandı. Bu iş birliklerinden bazıları şunlardır:

•    Mercedes – Apptronik (ABD)
•    BMW – Figure (ABD)
•    Tesla – Optimus (ABD)
•    Hyundai C Toyota – Boston Dynamics (ABD)
•    Audi – UBtech (Çin)
•    Dongfeng Motor – UBtech (Çin)
•    GWM – Unitree (Çin)
•    Chery – Aimoga (Çin)
•    Xpeng – Xpeng Iron (Çin)
•    SAIC-GM – Kepler (Çin)

Çin ve Amerika bu alanda iddialı birer aktör olarak öne çıkmakla beraber klasik robot üretiminde lider konumda bulunan Japonya humanoid robot teknolojisinde geride kaldı. Amerika AI ekosistemiyle, Çin ise güçlü alt bileşen ve tedarik sanayisi altyapısıyla dikkat çekiyor. Çin’in bu altyapısı, Amerika’nın hedeflediği maliyetlerde insansı robot üretimi gerçekleştirmesinin önündeki en büyük engel olarak değerlendiriliyor.
 

İş gücü destek oranı düşüyor

1990 yılında 65 yaş ve üzeri her bir kişiye karşılık 24- 64 yaş arası yaklaşık 4 kişi bulunmaktaydı. Bu oran 2050 yılına kadar 2'nin altına düşebilir.

Morgan Stanley raporuna göre son beş yılda Çin’de humanoid robotlarla ilgili 5688 patent başvurusu yapılmışken, bu sayı Amerika’da 1483. Amerika’daki başvurularda Boston Dynamics’in 61 patenti bulunurken, Çinli UBtech’in toplam patent sayısı 2500’ü aştı ve bunlardan 450’si uluslararası nitelikte. UBtech bu alanda dünya liderlerinden biri.
 

2026’dan itibaren humanoid robot teknolojisinin olgunlaşması ve maliyetlerin 2030’a kadar kademeli olarak düşmesiyle, üretim hatlarında tekrarlayan bazı görevleri bu robotların üstlenmesi ile verimliliğin daha da artması ve insanların yapmak istemediği görevleri üstlenmesi bekleniyor. Açıkça söylemek gerekirse; Humanoid Robot Devrimi başlıyor. Bu devrim ile hem ergonomik risklerin azaltılması hem de süreç verimliliğinin artırılması hedefleniyor. Bu dönüşümle birlikte, insan iş gücünün yeni rollere hazırlanması (reskilling) ve mevcut rollerindeki becerilerinin artırılması (upskilling) ile iş gücü verimliliğinin sürdürülebilir şekilde artırılması da amaçlanıyor.