İtalyan modasının karanlık yüzü

İtalya'da mahkeme tedarik zincirinde işçi istismarı ve sömürüsünü ortaya çıkaran bir soruşturmanın ardından ünlü lüks kaşmir markası Loro Piana'yı bir yıl süreyle adli idare altına aldı. Milano mahkemesi, şirketin daha yüksek kar elde etmek amacıyla tedarikçilerini denetlemekte “kusurlu bir şekilde başarısız” olduğunu tespit etti ve adil çalışma uygulamalarını ihlal eden taşeronların istihdam edilmesine ilişkin daha geniş, sistematik bir modele atıfta bulundu.

Loro Piana, ülkenin sektörde yaygın olarak kullanılan taşeronluk uygulamalarına baskı yapmaya başlamasından bu yana İtalyan çalışma yasalarını ihlal ettiği tespit edilen beşinci lüks marka (Dior'dan sonra soruşturmaya dahil olan LVMH'ye ait ikinci marka) oldu. Mahkemenin tedarik zincirleri boyunca yasadışı ve etik olmayan çalışma koşullarının devam etmesine izin verdiğini tespit ettiği diğer markalar arasında Giorgio Armani, Valentino ve el çantası şirketi Alviero Martini yer alıyor.

Bu durum sadece ilgili markaların itibarını zedelemekle kalmıyor, aynı zamanda tüm lüks endüstrisine yönelik bir tehdit oluşturuyor. Bain, küresel lüks mal üretiminin yaklaşık yüzde 50'sinin İtalya'daki binlerce küçük üretici tarafından gerçekleştirildiğini tahmin ediyor. Kurumsal itibar yönetimi firması RepTrak'ın itibar ve strateji müdürü Stephen Hahn, “İşçilerin istismar edildiği iddiaları, üst düzey bir moda markasının itibarı üzerinde son derece olumsuz bir etkiye sahip olabilir. İşyeri algısı, ihtiyari tüketici sektöründe itibarın yedi temel itici gücünden biridir ve özellikle lüks mallar için önemlidir” dedi. 

Kötü muamele iddiaları

Carabinieri polisi işçi koruma birimi tarafından yürütülen soruşturma mayıs ayında bir işçinin Loro Piana erkek ceketleri üreten bir atölyede işvereni tarafından fiziksel saldırıya uğradığını bildirmesi üzerine başladı. Şirket o zamandan beri kapatılmış durumda. Müfettişler işçilerin haftada yedi gün 90 saate kadar çalışmaya zorlandıklarını ve saatte 5 dolardan az kazandıklarını tespit etti. Ayrıca fabrikada yasadışı olarak inşa edilmiş odalarda uyuyorlardı. Soruşturmanın devamında on işçinin yasadışı olarak çalıştırıldığı ve bunlardan yedisinin Çin'den gelen belgesiz göçmenler olduğu tespit edildi.

Soruşturmayı karmaşıklaştıran bir diğer husus da Loro Piana'nın doğrudan suç işleyen şirketle sözleşme yapmamış olması ve gerçek üretim kabiliyeti olmayan iki paravan şirketle çalışması. Paravan şirketler birkaç farklı firmaya taşeronluk yapmış ve bunların hepsi soruşturma kapsamına alındı.

Ana şirket LVMH değil Loro Piana, Fox Business'a bir açıklama yaparak taşeron ilişkilerinden haberdar edilmediğini açıkladı. Şirket, hem yasal hem de sözleşmesel yükümlülükler kapsamında, söz konusu düzenlemelerden haberdar edilmesi gerektiğini vurguladı. Açıklamada, “Loro Piana her türlü yasadışı uygulamayı kesin bir dille kınamakta ve tedarik zinciri boyunca insan haklarını koruma ve yürürlükteki tüm düzenlemelere uyma konusundaki sarsılmaz kararlılığını bir kez daha teyit etmektedir. Loro Piana, tüm tedarikçilerinin Davranış Kuralları doğrultusunda Maison'un en yüksek kalite ve etik standartlarına uymasını sağlamaya kararlıdır. Bu perspektifte, Loro Piana kontrol ve denetim faaliyetlerini sürekli olarak gözden geçirmektedir ve güçlendirmeye devam edecektir" ifadeleri yer aldı. 

149 dolarlık ceket 4 bin dolara mı satılıyor? 

Ancak İtalya'nın birçok moda markasının mayıs ayında işçi sömürüsüyle mücadele için bir anlaşma imzalamasından sonra bile etik dışı anlaşmaların bir süredir devam ettiği anlaşılıyor. Taşeron firmanın sahibi, şirketin yılda 6 bin ila 7 bin arasında erkek ceketi ürettiğini ve sipariş edilen sayıya bağlı olarak fiyatların 137 ila 149 dolar (118 ila 128 euro) arasında değiştiğini söyledi.

Loro Piana kaşmir ceketleri 4 bin dolardan fazla bir fiyata satıyor. Şirket açıklamasında bu konuya dair, “Rapor edilen maliyet rakamları Loro Piana tarafından tedarikçisine ödenen tutarları temsil etmemekte ve diğerlerinin yanı sıra hammadde ve kumaşlar da dahil olmak üzere tüm unsurların tam değerini dikkate almamaktadır" denildi. 

Karışık ağ

Milano'da bulunan Università Cattolica'da misafir uluslararası pazarlama profesörü Alessandro Balossini Volpe, lüks moda tedarik zincirinin birden fazla imalatçı, hammadde tedarikçisi ve çok sayıda yüklenici ve alt yükleniciyi içeren ve takibi giderek zorlaşan karmaşık bir ağ olduğunu açıkladı. Buna ek olarak, moda sektörü, teslimatlarda hız, sürekli değişen koleksiyonlar ve ürün tekliflerinin çeşitlendirilmesine yönelik artan talep nedeniyle oldukça değişken bir yapıya sahip.

Volpe, "Son birkaç yıldır, fiyatlar ve daralan hacimler konusunda sürekli baskı altındalar ve bu da birçok küçük oyuncuyu işsiz bıraktı. Sonuç olarak, bir markanın artan bir tedarikçi cirosu varsa, bunlar üzerindeki kontrol giderek zorlaşıyor. Tedarik zincirinin yönetiminde benzeri görülmemiş bir karmaşıklık durumuyla karşı karşıyayız" dedi. 

Buzdağının ucu mu?

Balossini Volpe, lüks işletmelerin ve markaların çoğunun sorumlu iş uygulamalarını takip ettiğine ve tedarik zincirlerini yönetme çabalarında titiz davrandıklarına inanıyor. Bununla birlikte, bazı büyük isimler de dahil olmak üzere, birkaç oyuncudan daha fazlasının her ne pahasına olursa olsun kar peşinde koştuğuna ve bazen düzeltebilecekleri veya değiştirebilecekleri itibarsız durumlara gözlerini kapattıklarına da inandığını belirtiyor. 

Etik olmayan tedarik zinciri uygulamalarına karışan beş lüks markanın münferit olaylar olmadığını, aksine moda endüstrisindeki daha derin, sistematik bir başarısızlıkta buzdağının görünen kısmı olduğunu öne sürdü. Volpe, “Tüm lüks moda markaları, toplu olarak etik olmayan ve sürdürülemez iş uygulamalarında bulunma şüphesi altına girebilir” uyarısında bulundu.