İşyeri psikolojisi: Çalışanlar neden maske takıyor?

Psikolojik güvenlik, kapsayıcılık ve modern liderlik ne kadar konuşulursa konuşulsun birçok çalışan hâlâ sessiz bir yük taşıyor. Bunun nedeni beceri veya özgüven eksikliği değil; hayatlarının belirli yönlerini açığa çıkarmanın maliyetli olabileceğini düşündükleri için gizli bir şüpheye sahip olmaları.

Bazıları akıl sağlıklarını saklıyor, bazıları aile sorumluluklarını küçümsüyor. Birçoğu ise kariyerlerindeki kesintileri veya iletişimde hiyerarşi yerine derinliği tercih ettiklerini açıklamaktan kaçınıyor. Bunlar kusur değil, hayatın gerçekleri. Ancak birçok şirkette hâlâ risk olarak görülüyor.

Damgalama bir kural değil, daha çok bir fısıltı gibi. Fazla dürüstlük, başkalarının size bakışını değiştirebilir hissi. Bu yüzden çalışanlar uyum sağlıyor, saklanıyor ve kendilerinin yalnızca bir kısmını gösteriyor. Sonuç olarak işyerinde herkes rol yaptığında, kültür, iletişim ve yaratıcılık zarar görüyor.

Zayıflık ve kırılganlık arasındaki fark

Çalışanların her zaman güçlü görünmeleri gerektiği düşüncesi yerleşmiş durumda. Ancak güven bir performansa dönüştüğünde altında yatan gerçekler kayboluyor.

Bitkin olsalar bile çalışanlar ilerlemeye devam ediyor, yetişemeyecekleri son tarihlere uyuyor, toplantılarda gülümsüyor ve zihinsel olarak hazır olmaya çalışıyor. Çünkü “Bugün iyi değilim” demek, güvenilmezlik olarak yorumlanabilir. Bu yüzeysel güç, güveni beslemiyor; aksine gerçekleri gizliyor. Ekipler rol yapmaya devam ettikçe, yaratıcı fikirler duraklıyor ve kararlar olumsuz etkileniyor. Gerçek güven, paylaşılan dürüstlük üzerine kurulur; mükemmellik üzerine değil.

Atipik kariyerlere yönelik önyargılar

Doğrusal bir kariyer yolu izlemeyen çalışanlar—ebeveyn izni alan, sektör değiştiren veya sağlık nedenleriyle ara veren kişiler—gizli bir incelemeye tabi tutuluyor.

Mülakat soruları, üslup ve hızlı varsayımlar, bu önyargıyı açıkça gösteriyor. Kariyerine ara veren biri paslanmış, sektörden ayrılan biri ise hırsı eksik olarak görülebiliyor. Oysa atipik yollar, genellikle daha net vizyon, güçlü sınırlar ve geniş bir duygusal zenginlik getiriyor. Sorun kariyerde ara vermek değil; ona hangi gözle bakıldığı.

Bunu anlayan şirketler, diğerlerinin gözden kaçırdığı yetenekleri keşfetme şansı elde ediyor.

Farklı olmanın bedeli

Baskın gruptan farklı görünen, konuşan veya hareket eden çalışanlar, ince bir cezaya maruz kalabiliyor. Bu önyargı genellikle açık değil; fikirlerin alınma biçiminde, sözlerinin kesilmesinde veya yetkinliklerinin gizlice denetlenmesinde kendini gösteriyor.

Az temsil edilen geçmişe sahip profesyonellerden uyum göstermeleri, başkalarının rahat hissetmesini sağlamak için kendilerini yumuşatmaları bekleniyor. Bu özyönetim yorucu ve görünürlüğü azaltıcı bir etki yaratıyor.

Mesele sadece çeşitli adayları işe almak değil; çalışanların önyargının yükünü taşımadan çalışabileceği ortamlar yaratmak. Liderler, statünün günlük olarak nasıl belirlendiğini sorgulamalı ve görünüşlerin ötesine bakmalı.

Liderlik etmeyi seçmemek yargılanmamalı

Liderlik pozisyonlarını tercih etmeyenler genellikle daha az hırslı veya durgun olarak görülüyor. Oysa bazı profesyoneller kontrol yerine özgürlükten, başkalarını yönetmek yerine işlerine derinlik katmaktan motive oluyor. Bu eksiklik değil, net bir tercih.

İnsanları istemedikleri işlere zorlamak, ilgisiz yöneticiler ve hayal kırıklığına uğramış ekipler yaratır. Sağlıklı işyerleri, başarının farklı tanımlarına izin verir ve bireyleri kurumsal basamaklarda yükselmeye zorlamaz; birden fazla yönde gelişim için alan yaratır.