İsrail-İran çatışmasında son üç günde neler oldu?

İsrail'in geçen hafta cuma günü İran'daki hedeflere düzenlediği ani saldırının ardından üç gün boyunca saldırılar artarak devam etti ve iki taraf da ezeli düşmanlar arasında bugüne kadar yaşanan en büyük çatışmada daha fazla yıkım tehdidinde bulundu.

İşte şimdiye kadar yaşanan çatışmaların bir özeti:

• İsrail cuma günü İran'da aralarında nükleer tesisler ve füze sahalarının da bulunduğu 100'den fazla önemli hedefi vurdu ve üst düzey askeri komutanlar ile bilim insanlarını öldürdü. Uydu görüntüleri İran'ın en önemli nükleer zenginleştirme tesisi olan Natanz nükleer tesisinin bazı bölgelerinde ciddi hasar olduğunu gösterdi ancak yakıt zenginleştirme tesisinin zarar görmediği belirtildi. İsfahan'daki bir nükleer araştırma merkezi de vuruldu.

• Öldürülenler arasında İran Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Muhammed Bagheri ve Devrim Muhafızları Komutanı General Hüseyin Selami'nin de aralarında bulunduğu üst düzey askeri yetkililerin yanı sıra  altı İranlı nükleer bilimci de bulunuyordu.

• İsrail Savunma Kuvvetleri'nin (IDF) Tahran çevresindeki hava savunma sistemlerini hedef aldığı ve başkent semalarının kontrolünü ele geçirdiğini iddia ettiği İsrail saldırıları hafta sonu ve bu sabah da devam etti.

İsrail yakıt depolarını hedef aldı

• İsrail ordusu cumartesi gününden bu yana Tahran'da aralarında savunma bakanlığı merkezi ve İsrail'i vurmak ve İran'ı savunmak için kullanılan füze rampalarının da bulunduğu 80'den fazla hedefi vurduğunu açıkladı. İran petrol bakanlığı İsrail'in Tahran bölgesinde iki yakıt deposunu hedef aldığını söyledi. İran İsrail'i Tahran'daki sivil alanları vurmakla suçlarken, sağlık bakanlığı İsrail saldırılarında cuma gününden bu yana 224 kişinin öldüğünü açıkladı.

İran dört gündür füze saldırılarını sürdürüyor

• İran cuma gününden bu yana İsrail'e çok sayıda füze fırlatırken, İsrailli yetkililer cuma gününden bu yana en az 14 kişinin öldüğünü ve 390 kişinin de yaralandığını açıkladı. Kurtarma görevlileri ve sağlık görevlileri cumartesi günü geç saatlerde yapılan bir saldırıda Tamra kasabasında üç katlı bir binanın yerle bir olduğunu ve dört kadının öldüğünü, Tel Aviv yakınlarındaki Bat Yam'da yapılan bir füze saldırısında ise altı kişinin öldüğünü ve en az 180 kişinin yaralandığını söyledi. Pazartesi günü İran füzelerinin Tel Aviv ve Hayfa'yı vurmasının ardından bu sayının artacağı tahmin edilirken, kuzeydeki bir elektrik santralinde yangın çıktığı görüldü.

• İran ABD, İngiltere ve Fransa'yı, İsrail'in saldırısına İran'ın füze ve insansız hava aracı misillemesini engellemeye yardımcı olmaları halinde askeri üs ve gemilerinin hedef alınacağı konusunda uyardı. ABD'li yetkililer bazı medya kuruluşlarına Amerikan hava savunma sistemlerinin ve bir donanma destroyerinin cuma günü İsrail'in gelen bazı balistik füzeleri düşürmesine yardımcı olduğunu söyledi. İngiltere başbakanı Keir Starmer İsrail'i savunmayı göz ardı etmeyi reddederken, İngiltere jetleri ve diğer askeri varlıklarını Ortadoğu'ya taşıyordu.

• İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu saldırıyı gerekçelendirirken İran'ın nükleer bomba yapmaya yönelik gizli programını engellemek için harekete geçtiklerini söyledi ve Tahran'ın halihazırda dokuz nükleer bomba yapma kapasitesine sahip olduğunu iddia etti. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Yönetim Kurulu perşembe günü İran'ın UAEA denetimleriyle tam işbirliği yapmayarak ve tahmini 400 kg yüksek düzeyde zenginleştirilmiş uranyum biriktirerek nükleer silahların yayılmasını önleme anlaşması kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal ettiğine karar verdi. Batılı istihbarat değerlendirmeleri şimdiye kadar genel olarak İran'ın bomba yapmak için nihai kararı almadığını söylüyordu.

• İran'ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney İsrail’i cezalandırma tehdidinde bulundu ve yerleşim bölgelerinin hedef alındığını iddia etti. Pazar günü yapılması planlanan ABD-İran nükleer görüşmelerinin son turu iptal edildi ve Tahran'ın muhtemel arabulucular Katar ve Umman'a İsrail saldırısı altındayken ateşkes müzakerelerine açık olmadığını söylediği aktarıldı.

• ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio cuma günü erken saatlerde yaptığı açıklamada ABD'nin tek taraflı olarak nitelendirdiği İsrail saldırısında yer almadığını söyledi ancak günün ilerleyen saatlerinde Başkan Donald Trump gazetecilere yaptığı açıklamada ABD'nin yaklaşan saldırıdan haberdar olduğunu belirtti. Pazar günü Kanada'da düzenlenen G7 konferansında Trump perde arkasında bir anlaşma üzerinde çalıştığını iddia ederken, Reuters başka bir yerde Başkan'ın geçtiğimiz günlerde İsrail'in İran'ın dini liderini öldürme planını veto ettiğini yazdı.